Το όνομά της έχει αποκτήσει μια σχεδόν μυθική χροιά: BlackRock. Είναι ο μεγαλύτερος διαχειριστής κεφαλαίων παγκοσμίως, αλλά και μια εταιρεία που λειτουργεί ως σύμβουλος σε όλες τις μεγάλες κρίσεις. Η συζήτηση για τον ρόλο της αναθερμάνθηκε από τη στιγμή που ο Φρίντριχ Μερτς έγινε καγκελάριος, καθώς το διάστημα 2016-2020 ήταν πρόεδρος του Ελεγκτικού της Συμβουλίου στο παρακλάδι της στη Γερμανία.
Ποια είναι λοιπόν η BlackRock; Είναι πράγματι τόσο ισχυρή όσο τη θέλει η φήμη της; Και πόσο επηρεάζει πολιτικές αποφάσεις;
O καθηγητής Φιλοσοφίας και Οικονομίας Βέρνερ Ρούγκεμερ από την Κολωνία έχει ασχοληθεί εδώ και χρόνια μαζί της και έχει εκδώσει και δύο βιλία σχετικά. Την περιγράφει ως εξής: «H BlackRock είναι ένας σχετικά καινούργιος χρηματοοικονομικός παίκτης που εμφανίστηκε πριν από περίπου 30 χρόνια στις ΗΠΑ. Ένας νέος τύπος οργανωτή/ συλλέκτη/διαχειριστή κεφαλαίων, που δεν υπήρχε στο παρελθόν. Αποτελεί μια μετεξέλιξη των μέχρι πρότινος κυρίαρχων τραπεζών της Γουόλ Στρητ. Ξεκίνησε από χαμηλά, ενισχύθηκε και από τις αμερικανικές κυβερνήσεις, όπως αυτή του Ομπάμα, και είναι η μεγαλύτερη από τις αντίστοιχες 300-400 εταιρείες που υπάρχουν στον πλανήτη», αναφέρει στην DW.
Μια τραπεζική μετάλλαξη
Ουσιαστικά πρόκειται δηλαδή για μια μετάλλαξη της κλασικής τράπεζας που δεν απευθύνεται σε κοινούς θνητούς, αλλά σε «σούπερ-πλούσιους», που επιζητούν να επενδύσουν τα χρήματά τους με υψηλές αποδόσεις, ακόμη και 15% ετησίως. Συνεπώς, «η BlackRock δεν διαθέτει λογαριασμούς για απλούς πολίτες. Δεν έχει υποκαταστήματα. Για παράδειγμα, στη Γερμανία είναι πολύ δραστήρια. Είναι ο μεγαλύτερος κάτοχος μετοχών στη χώρα, αλλά δεν έχει υποκαταστήματα».
Όπως εξηγεί ο Ρούγκεμερ, «συγκεντρώνοντας λοιπόν τα χρήματα των πλουσίων, η BlackRock διαχειρίζεται σήμερα περίπου 11 τρισεκατομμύρια δολάρια και έχει επενδύσει στις περίπου 15.000 σημαντικότερες επιχειρήσεις του δυτικού καπιταλισμού».
Το ξεπέταγμα της BlackRock και άλλων αντίστοιχων ιδρυμάτων έγινε μετά τη μεγάλη κρίση του 2008 στις ΗΠΑ, όταν και αποφάσισε να απλωθεί εντονότερα στην Ευρώπη. Είναι σήμερα ο μεγαλύτερος κάτοχος μετοχών σε Γερμανία, Γαλλία, Βρετανία, Βέλγιο και σε όλες τις σημαντικές οικονομικά χώρες της Δυτικής Ευρώπης.
Ποτέ μόνη
Στη Γερμανία ο ρόλος της είναι πραγματικά κυρίαρχος. Σύμφωνα με τον Ρούγκεμερ, «η BlackRock είναι ένας από τους βασικούς μετόχους στις περίπου 150 σημαντικότερες επιχειρήσεις της Γερμανίας. Με διαφορετικά ποσοστά από 3 μέχρι 12% στις μεγάλες κατασκευαστικές εταιρείες».
Το επιχείρημα αυτών που προσπαθούν να την παρουσιάσουν ως σχετικά «αθώα» είναι ότι συνήθως διατηρεί επισήμως μικρά πακέτα μετοχών. Από 3 έως 12%. Όμως αφενός δεν έρχεται ποτέ μόνη, όπως λέει ο Ρούγκεμερ μιλώντας στην DW, αλλά ως επικεφαλής αντίστοιχων ομίλων που αγοράζουν πακέτα μετοχών για να αποκτήσουν ουσιαστικό ρόλο. Είναι σαν να δίνει το σύνθημα για το ποιες μετοχές αξίζουν ως επένδυση. Εκτός αυτού αξιοποιεί συχνά ρυθμίσεις για τις περιβόητες «εταιρείες γραμματοκιβώτιο», όπου κανείς δεν ξέρει ποιος κρύβεται πραγματικά πίσω τους.
Το 2019 ο Μερτς παραδέχτηκε συναντήσεις του με υπουργούς ως εκπρόσωπος της ΒlackRockΕικόνα: picture-alliance/dpa/B. von Jutrczenka
Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι ενώ η φυσική έδρα της μητρικής εταιρείας βρίσκεται στη Νέα Υόρκη, η φορολογική της έδρα βρίσκεται στο Ντέλαγουερ, την πολιτεία «φορολογική όαση». Kαι φυσικά τα κορυφαία στελέχη της διατηρούν σχέσεις και με πολιτικούς. Ο ίδιος ο Μέρτς είχε παραδεχτεί το 2019 ότι κατά τη διάρκεια της θητείας του είχε συναντηθεί τουλάχιστον τέσσερις φορές με υπουργούς της κυβέρνησης Μέρκελ, ανάμεσά τους και τον τότε υπουργό Οικονομικών, Όλαφ Σολτς.
Επίσημη ατζέντα συνάντησης: «Θέματα κοινού ενδιαφέροντος»
Η BlackRock είναι επίσης εξαιρετικά δραστήρια και στο λόμπινγκ των Βρυξελλών με 11 διαπιστευμένους επίσημα εκπροσώπους της. Το 2024 δαπάνησε περίπου ένα εκατομμύριο για τέτοιες δραστηριότητες, ενώ υπήρξαν επισήμως 40 συναντήσεις εκπροσώπων της με ανθρώπους της Κομισιόν.
Ο ρόλος της στην Ουκρανία
Η BlackRock αναλαμβάνει συχνά συμβουλευτικό ρόλο σε μεγάλες κρίσεις, όπως έγινε για παράδειγμα και στην Ελλάδα την εποχή των μνημονίων. Τώρα είναι η βασική υπεύθυνη για τα σχέδια ανοικοδόμησης της Ουκρανίας. O διευθύνων σύμβουλός της, Λάρι Φινκ, είχε δηλώσει μάλιστα σε μια από τις σπάνιες δημόσιες δηλώσεις του ότι η κατεστραμμένη χώρα μπορεί «να γίνει ο φάρος της δύναμης του καπιταλισμού για τον υπόλοιπο κόσμο».
Ο Ρούγκεμερ αναφέρει ότι στα τέλη του 2022 άνοιξε το γραφείο της στο Κίεβο, σε συνεργασία με την κυβέρνηση της Ουκρανίας και με την υποστήριξη της αμερικανικής κυβέρνησης. Άλλωστε στη διοίκηση Μπάιντεν υπήρχαν τρία πρώην στελέχη της.
Όπως σημειώνει: «Από τα τέλη του 2022 αξιολογεί και συντονίζει προτάσεις δυτικών επενδυτών. Όχι μόνο για τη μεταπολεμική περίοδο. Ήδη πραγματοποιούνται επενδύσεις στην Ουκρανία. Η BlackRock είναι, για παράδειγμα, σημαντικός μέτοχος της μεγαλύτερης αμυντικής βιομηχανίας της Rheinmetall, η οποία έχει ήδη τέσσερα συμβόλαια για τη δημιουργία εργοστασίων παραγωγής μέσα στην Ουκρανία, τα οποία είτε κατασκευάζονται ήδη είτε σχεδιάζονται».
Πηγή DW
