Την πρόταση Μέρκελ - Μακρόν για ένα Ταμείο Ανάκαμψης 500 δισ. ευρώ, που θα προσφέρει δωρεάν χρήμα σε όσες χώρες της Ευρώπης έχουν ανάγκη μπλοκάρει το μπλοκ της λιτότητας (Ολλανδία, Αυστρία, Φινλανδία, Σουηδία), με μια αντιπρόταση εντελώς απογοητευτική για τις χώρες του Νότου, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, που αναπόφευκτα οδηγεί σε ενδοευρωπαϊκή... σύρραξη στην επόμενη σύνοδο κορυφής, από την οποία, στην καλύτερη περίπτωση, θα προκύψει ένας συμβιβασμός αρκετά μακριά από τις αρχικές ιδέες του γαλλογερμανικού άξονα.
Το σημείο τυπικής εκκίνησης αυτής της δύσκολης διαπραγμάτευσης θα είναι η δημοσιοποίηση των προτάσεων για το Ταμείο Ανάκαμψης από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, στις 27 Μαΐου. Αμέσως μετά, σε ημερομηνία που δεν έχει προσδιορισθεί ακόμη, θα ακολουθήσει η σύνοδος των ηγετών των 27 κρατών της Ευρώπης, που δεν είναι βέβαιο ότι θα οδηγήσει σε κάποια συμφωνία, δεδομένου ότι
- Οι δύο βασικές προτάσεις που έχουν διατυπωθεί ως τώρα έχουν τεράστια απόσταση μεταξύ τους
- Το υποτιθέμενο συμβιβαστικό σχέδιο της Κομισιόν δεν αποκλείεται να προκαλέσει νέες ενστάσεις από τα δύο βασικά μπλοκ - τον γαλλογερμανικό άξονα και πολλές ακόμη χώρες που στοιχίζονται πίσω του, μεταξύ των οποίων όλες οι χώρες του Νότου, και το Μπλοκ της Λιτότητας, που δεν έχει αυτή τη στιγμή πολλές συμπάθειες από άλλες χώρες.
Βέβαιο είναι ότι το γεγονός πως οι τέσσερις της λιτότητας ("Frugal Four", όπως συνήθως αποκαλούνται διεθνώς), καταθέτοντας μια κοινή αντιπρόταση στις ιδέες Μέρκελ - Μακρόν σηματοδοτούν την αποφασιστικότητά τους να αντιταχθούν σε κάθε ιδέα αμοιβαιοποίησης χρέους και διανομής επιδοτήσεων στις ασθενέστερες οικονομίες, κάτι που σημαίνει ότι δεν έχουν διάθεση για μεγάλους συμβιβασμούς. Τα τέσσερα βασικά σημεία που περιλαμβάνονται στην πρόταση των «τεσσάρων» είναι:
- Τα κεφάλαια για το πρόγραμμα του κοινοτικού, πολυετούς προϋπολογισμού για την ανάκαμψη μετά την πανδημία δεν θα πρέπει να προέλθουν από αύξηση του προϋπολογισμού, η οποία θα σήμαινε μεγαλύτερες δεσμεύσεις για πληρωμές από τις πλουσιότερες χώρες, αλλά από τη μεταφορά πόρων από άλλα προγράμματα του προϋπολογισμού. Αυτό θα ήταν καταστροφικό ιδιαίτερα για την Ελλάδα, γιατί θα έπρεπε να μειωθούν οι πόροι βασικών προγραμμάτων που χρηματοδοτούν τη χώρα, όπως η Κοινή Αγροτική Πολιτική, ή η Πολιτική Συνοχής. Έτσι, θα κατέληγε το πρόγραμμα ανάκαμψης να γίνει δώρο - άδωρο, αφού δίπλα στις εισροές κονδυλίων από αυτό το πρόγραμμα θα υπήρχαν περικοπές κονδυλίων από άλλα κοινοτικά προγράμματα για τη χώρα.
- Το Ταμείο Ανάκαμψης να έχει διάρκεια μόνο δύο ετών και να χορηγεί δάνεια από τα δάνεια που λάβει από την αγορά ("loans for loans"). Αυτή είναι η τεράστια διαφορά από τις γαλλογερμανικές προτάσεις, που προβλέπουν ότι το Ταμείο θα δανείζεται για να χορηγεί επιδοτήσεις και όχι δάνεια, τα οποία θα «φουσκώσουν» το ήδη υψηλό δημόσιο χρέος χωρών, όπως η Ιταλία και η Ελλάδα. Όπως εκτιμούν αναλυτές, αυτή είναι μια πρόταση "non-starter", δηλαδή δεν μπορεί καν να συζητηθεί από την κυβέρνηση της Ιταλίας, η οποία έχει ξεκαθαρίσει ότι δεν μπορεί να δεχθεί προτάσεις που θα καταλήγουν σε επιβάρυνση του χρέους. Το ίδιο, άλλωστε, έχει δηλώσει στην προηγούμενη σύνοδο κορυφής και ο Κυριάκος Μητσοτάκης.
- Τα δάνεια προτείνεται να δοθούν με βάση εκτίμηση των αναγκών κάθε χώρας που θα τα ζητήσει από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και να κατευθυνθούν σε κλάδους και τομείς των οικονομιών που έχουν δεχθεί τη μεγαλύτερη πίεση από την πανδημία, καθώς και στην έρευνα, την καινοτομία, την ενίσχυση του τομέα Υγείας και την επίτευξη των στόχων για την κλιματική αλλαγή. Αυτός ο όρος φαίνεται «αθώος», στην πραγματικότητα όμως θα δημιουργήσει πολύ μεγάλα προβλήματα και καθυστερήσεις στις εκταμιεύσεις των δανείων, αφού θα χρειασθεί μια αρκετά σύνθετη διαδικασία αξιολόγησης και διαπραγμάτευσης των κρατών με την Κομισιόν.
- Ο τέταρτος και άκρως επικίνδυνος για τις χώρες που θα πάρουν τα δάνεια όρος προβλέπει ότι τα δάνεια θα πρέπει να συνδεθούν με «ισχυρές δεσμεύσεις για μεταρρυθμίσεις και για το σεβασμό του δημοσιονομικού πλαισίου», αλλά και για συμμόρφωση με το κράτος δικαίου και την εφαρμογή μέτρων καταπολέμησης της απάτης με κοινοτικά κονδύλια. Ουσιαστικά, αυτός ο όρος ανοίγει το δρόμο για νέα μνημόνια που θα πρέπει να εφαρμόσουν όσες χώρες πάρουν τα δάνεια και αναμένεται ότι θα προκαλέσει εντονότατες αντιδράσεις από την Ιταλία.
