Σε φάση διαχείρισης κρίσης περνά πλέον το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης, καθώς οι πιέσεις που εκδηλώνονται από πολλές πλευρές, με νέα και πιο επικίνδυνη παράμετρο τις οικονομικές παρενέργειες της επιδημίας του κορονοϊού ανατρέπουν τους σχεδιασμούς για την ανάπτυξη και την εκπλήρωση των δημοσιονομικών στόχων και υποχρεώνουν την Αθήνα να αναζητήσει διευκολύνσεις από την Ευρώπη, με την επίκληση ακόμη και της λεγόμενης «ρήτρας διαφυγής» (escape clause) που επιτρέπει σε συνθήκες κρίσης να... συγχωρούνται κακές δημοσιονομικές επιδόσεις.
Σύμφωνα με πληροφορίες, κύριος δίαυλος επικοινωνίας της κυβέρνησης με το Eurogroup και, ειδικότερα, με τους «σκληρούς» του Βορρά, Γερμανούς και Ολλανδούς, γίνεται ο επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας, Κλάους Ρέγκλινγκ.
Την ώρα που πολλές ευρωπαϊκές κυβερνήσεις βρίσκονται σε κατάσταση συναγερμού για την επιδημία του κοροναϊού, με την ιταλική κυβέρνηση να προχωρά χωρίς συνεννόηση με τις Βρυξέλλες στη δημοσιοποίηση οικονομικών μέτρων άνω των 8 δισ. ευρώ για τη στήριξη της οικονομίας, η Αθήνα θα επιχειρήσει, ενόψει και της συνεδρίασης του Eurogroup στις 16 Μαρτίου, να προωθήσει όλα τα αιτήματα για απελευθέρωση δημοσιονομικού χώρου και για... επιείκεια σε σχέση με τους δημοσιονομικούς στόχους, καθώς, όπως δήλωσε σήμερα ο πρωθυπουργός, τις επόμενες ημέρες θα ανακοινωθούν μέτρα για την υποστήριξη της οικονομίας, ενόψει των διαταραχών που προκαλεί η επιδημία του κοροναϊού.
Το αρχικό πλαίσιο αιτημάτων της Αθήνας για εξασφάλιση πρόσθετου δημοσιονομικού χώρου θεωρείται ξεπερασμένο από τις εξελίξεις. Προέβλεπε την εξαίρεση μεγάλου μέρους των δαπανών για το μεταναστευτικό (περίπου 300 εκατ. ευρώ) από τον υπολογισμό του δημοσιονομικού αποτελέσματος, αλλά και μεταφορά του υπερπλεονάσματος του 2019 στο 2020. Όμως, τίθεται πλέον εκ των πραγμάτων στο τραπέζι των συζητήσεων η αναγκαιότητα για πρόσθετες δαπάνες υποστήριξης της οικονομικής δραστηριότητας ενόψει των απειλών από την επιδημία κορονοϊού, ενδεχομένως και με τη χρήση κεφαλαίων από το «μαξιλάρι» ρευστότητας που έχει το υπ. Οικονομικών, καθώς τα σενάρια για την ανάπτυξη του 2020 αναπροσαρμόζονται συνεχώς προς το χειρότερο και δεν αποκλείεται αντί για αναπτυξιακό άλμα στο 2,8%, που προέβλεπε η κυβέρνηση, να έχουμε τελικά επιβράδυνση σε ένα ρυθμό χαμηλότερο και από 1,9% του 2019.
Απομακρύνεται ο στόχος ανάπτυξης 2,8% το 2020
Σε αυτό το πλαίσιο, η κυβέρνηση είναι υποχρεωμένη να εξετάσει την αξιοποίηση της λεγόμενης «ρήτρας διαφυγής» ("escape clause"), που επιτρέπει σε έκτακτες συνθήκες την υπέρβαση των στόχων της δημοσιονομικής πολιτικής που συμφωνούνται με τις Βρυξέλλες. Μάλιστα, από ορισμένες κυβερνήσεις έχει τεθεί ζήτημα συνολικής εφαρμογής το 2020, λόγω της έκτακτης κατάστασης με την επιδημία, της «ρήτρας διαφυγής», δηλαδή να επιτραπεί μια γενικευμένη δημοσιονομική χαλάρωση, ώστε η Ευρωζώνη να αποφύγει μια διολίσθηση σε οικονομική επιβράδυνση, ή ακόμη και σε ύφεση.
Αξίζει να σημειωθεί ότι στη «ρήτρα διαφυγής» έχει ήδη αναφερθεί το Ελληνικό Δημοσιονομικό Συμβούλιο, σε πρόσφατη αναθεώρηση των εκτιμήσεών του για την ανάπτυξη, υπογραμμίζοντας ότι η κάμψη της ανάπτυξης θα έχει σοβαρές δημοσιονομικές επιπτώσεις. Όπως σημείωνε το Δημοσιονομικό Συμβούλιο, με βάση δύο πολύ δυσμενή σενάρια μπορεί να προκληθεί μείωση στην εκτιμώμενη μεγέθυνση για το 2020 κατά 0,3 και 0,7 ποσοστιαίες μονάδες. Δηλαδή η εκτίμηση για το κεντρικό σενάριο του υποδείγματος μεσοπρόθεσμων μακροοικονομικών προβλέψεων του ΕΔΣ για την πραγματική αύξηση του ΑΕΠ από 2,54% (σενάριο βάσης) μειώνεται σε 2,21% (σενάριο 1) και 1,88% (σενάριο 2).
Ωστόσο, τόνιζε το Συμβούλιο, σε περίπτωση που η επιδημία πάρει διαστάσεις θα προκληθεί «δομική αλλαγή» στο υπόδειγμα η οποία προς το παρόν είναι δύσκολο να προβλεφθεί. Επίσης η «κρίση» μπορεί να πλήξει, επιπλέον, ενδογενώς την ελληνική οικονομία βάσει τουλάχιστον δύο διαύλων: α) επιδείνωσης του ισοζυγίου αγαθών και υπηρεσιών λόγω μείωσης των τουριστικών εισπράξεων, μείωσης των εισπράξεων από θαλάσσιες και χερσαίες μεταφορές κλπ και β) λόγω αρνητικής επίπτωσης στην ιδιωτική κατανάλωση (κλάδος εστίασης, διασκέδαση και ψυχαγωγία, οικοδομή κλπ).
Με βάση αυτές τις αρνητικές εκτιμήσεις φαίνεται ότι απομακρυνόμαστε, πιθανώς σημαντικά, από τον στόχο για αύξηση του ΑΕΠ κατά 2,8% το 2020, γεγονός που θα έχει δυσμενείς επιπτώσεις στα δημοσιονομικά αποτελέσματα, υπογράμμιζε το Συμβούλιο. Σε αυτή την περίπτωση θα πρέπει να αναζητηθούν «μαξιλάρια» για τον προϋπολογισμό για τυχόν έκτακτες δαπάνες (πχ στο τομέα της υγείας), όπως πιθανώς αξιοποίηση μέρους των ταμειακών αποθεμάτων ασφαλείας (cash buffers), αλλά και έγκαιρη συνεννόηση με τους θεσμούς για συμφωνία ρήτρας διαφυγής (escape clause), ώστε μία ελεγχόμενη απόκλιση από το στόχο για πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ να μην οδηγήσει σε περιοριστικά δημοσιονομικά μέτρα τα οποία θα επιδεινώσουν περαιτέρω την μακροοικονομική κατάσταση στην Ελλάδα και θα ανακόψουν τη θετική δυναμική των τελευταίων ετών.
Σημειώνεται ότι οι προετοιμασίες για το «πακέτο» μέτρων κατά της υφεσιακής δυναμικής που προκαλεί η επιδημία επιταχύνονται. Σε σύσκεψη επαναξιολογήθηκε η κατάσταση, ενημερώθηκαν οι Υπουργοί για τις εξελίξεις και παρουσιάστηκαν από τα Υπουργεία Οικονομικών, Ανάπτυξης και Επενδύσεων, Εργασίας και Τουρισμού προτάσεις, που θα συγκροτούν ένα ενιαίο, συνεκτικό και συνολικό κυβερνητικό σχέδιο αντιμετώπισης του προβλήματος και οι οποίες σταδιακά, ανάλογα με τις εξελίξεις, σε συνεννόηση με τους εταίρους, θα υλοποιούνται. Οι συσκέψεις θα είναι τακτικές, αναφέρει η ανακοίνωση του υπ. Οικονομικών
