Νέα και προφανώς δυσμενή δεδομένα για την Ελλάδα δημιουργεί η απόφαση της κυβέρνησης Χαφτάρ που ελέγχει την ανατολική Λιβύη, να εκχωρήσει στην Τουρκία το δικαίωμα διεξαγωγής ερευνών για υδρογονάνθρακες νότια της Κρήτης.
To Βloomberg αποκαλύπτει ότι ο στρατηγός Χαφτάρ έχει αποφασίσει να ανάψει το πράσινο φως στην Αγκυρα και η συγκεκριμένη επιλογή αναμένεται να περάσει και να ψηφιστεί από τη Βουλή της Βεγγάζης τις επόμενες εβδομάδες. Η Ελλάδα επένδυε διπλωματικά και γεωπολιτικά στον Χαφτάρ, εκτιμώντας ότι θα λειτουργούσε ως αντίβαρο στην κυβέρνηση της Δυτικής Λιβύης που έχει αγαστή-πολυεπίπεδη συνεργασία και σχέση με την Τουρκία. Μάλιστα, ο Χαφτάρ ήταν εκείνος που με τη στάση του εμπόδιζε την εφαρμογή της συμφωνίας ανάμεσα σε Τρίπολη και Αγκυρα, για έρευνες σε θαλάσσιες περιοχές νότια της Κρήτης που εμπεριέχονται στο τουρκολιβυκό μνημόνιο.
Η επικείμενη έγκριση της συμφωνίας προσφέρει στην Τουρκία τη δυνατότητα να αναπτύξει ερευνητικά-και όχι μόνο- πλοία σε μια θαλάσσια ζώνη ανάμεσα στην Κρήτη και την Τουρκία, ενισχύοντας τις διεκδικήσεις της Άγκυρας στην Ανατολική Μεσόγειο. Αυτό είναι προφανές ότι δημιουργεί εύλογη ανησυχία στην Αθήνα, καθώς η Αγκυρα, έχοντας την «υπογραφή» και των δύο λιβυκών κυβερνήσεων, μπορεί να αμφισβητήσει εμπράκτως κάθε ελληνική δικαιοδοσία στις θαλάσσιες ζώνες που περιγράφονται στο τουρκολιβυκό μνημόνιο.
Η Αθήνα επιχειρεί να ανακόψει τα σχέδια των Τούρκων στην ανατολική Μεσόγειο που έχει αιχμή του δόρατος το τουρκολιβυκό μνημόνιο. Γι’ αυτό τον Μάιο ανακοίνωσε διαγωνισμό έρευνας ενεργειακών οικοπέδων νότια της Κρήτης, τα οποία εκτείνονται σε ύδατα που διεκδικεί η Λιβύη. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει δηλώσει ότι η προτεινόμενη συμφωνία Λιβύης-Τουρκίας παραβιάζει τα κυριαρχικά δικαιώματα τρίτων κρατών και δεν συνάδει με το Δίκαιο της Θάλασσας του ΟΗΕ.
Η στροφή Χαφτάρ προς την Τουρκία
Η στροφή της Ανατολικής Λιβύης αποτυπώνει τη νέα προσέγγιση μεταξύ Τουρκίας και Χάφταρ, που βρέθηκαν σε αντίπαλα στρατόπεδα στη μάχη για την Τρίπολη το 2019–2020. Η Τουρκία είχε στηρίξει στρατιωτικά την ισλαμιστική-κλίνουσα κυβέρνηση της Τρίπολης, την οποία ο Χάφταρ — με συμμάχους τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, την Αίγυπτο και τη Ρωσία — προσπάθησε ανεπιτυχώς να ανατρέψει.
Η Τουρκία τα τελευταία χρόνια καλλιεργεί συστηματικά δεσμούς με τον Χάφταρ, στο πλαίσιο μιας ευρύτερης επαναπροσέγγισης με την Αίγυπτο ύστερα από οκταετή ρήξη λόγω της στάσης της Άγκυρας στο πολιτικό Ισλάμ. Οι δύο χώρες συνεργάστηκαν πέρυσι στη Λιβύη για να αποτρέψουν μια κρίση εξουσίας γύρω από την κεντρική τράπεζα που απειλούσε να αναζωπυρώσει τον εμφύλιο.
Ναυτική Επίσκεψη
Ως περαιτέρω ένδειξη βελτίωσης των σχέσεων, η τουρκική κορβέτα TCG Kinaliada πραγματοποιεί αυτήν την εβδομάδα την πρώτη της επίσκεψη στο λιμάνι της Βεγγάζης, ενώ η Τουρκία εξετάζει το ενδεχόμενο να στείλει στρατιωτικούς εκπαιδευτές και συμβούλους, σύμφωνα με Τούρκους αξιωματούχους που γνωρίζουν τις κινήσεις αυτές. Ο γιος και διάδοχος του Χάφταρ, Σαντάμ, συναντήθηκε με τον υπουργό Άμυνας και τον αρχηγό του στρατού της Τουρκίας στην Άγκυρα τον Απρίλιο.
Αν και οι έρευνες στη Μεσόγειο αποτελεί σημαντικό κίνητρο, η Τουρκία επιδιώκει επίσης να διασώσει επιχειρηματικά συμβόλαια αξίας δισεκατομμυρίων δολαρίων, τα οποία περιήλθαν σε αβεβαιότητα λόγω του κύκλου συγκρούσεων που μαστίζει τη Λιβύη από την ανατροπή του δικτάτορα Μουαμάρ Αλ Καντάφι το 2011.
Η Τουρκία έχει πρόσφατα ξεκινήσει απευθείας πτήσεις προς τη Βεγγάζη, ενώ ορισμένες κορυφαίες τουρκικές κατασκευαστικές εταιρείες συμμετέχουν σε έργα για την ανοικοδόμηση της πόλης και την εκκίνηση παραγωγής βιομηχανικών υλικών.
