Μειώθηκαν οι ιαπωνικές εξαγωγές για τέταρτο συνεχόμενο μήνα τον Αύγουστο, γεγονός που δείχνει ότι η τρίτη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου, βλέπει τη δυναμική του εξαγωγικού της τομέα να φθίνει, δημιουργώντας εύλογες ανησυχίες για τις προοπτικές ανάπτυξης της χώρας.
Τα τελευταία στοιχεία για τον Αύγουστο του 2025 επιβεβαιώνουν μια επίμονη τάση συρρίκνωσης των εξαγωγών, υπογραμμίζοντας τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η ιαπωνική οικονομία σε ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο γεωοικονομικό περιβάλλον. Με τις διεθνείς εντάσεις, τους εμπορικούς περιορισμούς και την πτώση της ζήτησης να επηρεάζουν καίρια τον κορμό των εξαγωγών, η Ιαπωνία καλείται να προσαρμοστεί γρήγορα — ή να ρισκάρει ένα βραχυπρόθεσμο οικονομικό πισωγύρισμα.
Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία που δημοσιεύθηκαν στις 17 Σεπτεμβρίου, οι εξαγωγές της Ιαπωνίας υποχώρησαν κατά 0,1% σε ετήσια βάση τον Αύγουστο, συνεχίζοντας τη φθίνουσα πορεία που έχει ξεκινήσει από τον Μάιο. Αν και το ποσοστό φαίνεται οριακό, η σημασία του έγκειται στη διάρκειά του: πρόκειται για τον τέταρτο συνεχόμενο μήνα πτώσης, γεγονός που υποδηλώνει ένα διαρθρωτικό πρόβλημα περισσότερο παρά μια συγκυριακή αναταραχή.
Ταυτόχρονα, οι εισαγωγές κατέγραψαν πτώση της τάξης του 5,2% σε ετήσια βάση, κυρίως λόγω χαμηλότερων τιμών πρώτων υλών και ενέργειας. Ως αποτέλεσμα, το εμπορικό ισοζύγιο κατέγραψε έλλειμμα ύψους 242,5 δισ. γεν (περίπου 1,66 δισ. δολάρια), επιτείνοντας τις ανησυχίες για τη συνολική ισορροπία της εξωτερικής οικονομικής θέσης της χώρας.
Το μεγαλύτερο πλήγμα ήρθε από την αγορά των Ηνωμένων Πολιτειών, στην οποία οι ιαπωνικές εξαγωγές μειώθηκαν κατά 13,8% σε ετήσια βάση — η χειρότερη επίδοση από τον Φεβρουάριο του 2021. Ειδικά ο κλάδος της αυτοκινητοβιομηχανίας, που παραδοσιακά αποτελεί τον πυλώνα των εξαγωγών της Ιαπωνίας, είδε τις εξαγωγές οχημάτων να καταρρέουν κατά 28,4%. Παράλληλα, οι εξαγωγές εξοπλισμού για την παραγωγή ημιαγωγών σημείωσαν πτώση 38,9%, κυρίως λόγω περιορισμών και μειωμένων επενδύσεων από τις αμερικανικές εταιρείες.
Οι εξαγωγές προς την Κίνα, τη δεύτερη σημαντικότερη αγορά για την Ιαπωνία, παρουσίασαν επίσης μικρή υποχώρηση, της τάξης του 0,5%. Αυτή η μείωση αντανακλά τη γενικότερη κόπωση της κινεζικής οικονομίας, η οποία παραμένει σε φάση απομόχλευσης και επιβράδυνσης της βιομηχανικής παραγωγής.
Δασμοί
Ένας βασικός λόγος για την πίεση που δέχεται το εξαγωγικό εμπόριο της Ιαπωνίας είναι οι πρόσφατες δασμολογικές πολιτικές των Ηνωμένων Πολιτειών. Παρά τις όποιες συμφωνίες αποκλιμάκωσης σε διμερές επίπεδο, οι ιαπωνικές εταιρείες εξακολουθούν να επιβαρύνονται με αυξημένους δασμούς — ιδιαίτερα στον τομέα της αυτοκινητοβιομηχανίας και των τεχνολογικών εξαρτημάτων. Αυτό περιορίζει την ανταγωνιστικότητα των ιαπωνικών προϊόντων σε μια από τις πιο κρίσιμες αγορές του κόσμου.
Επιπλέον, η παγκόσμια γεωπολιτική αστάθεια, η μετατόπιση της ζήτησης προς άλλες αναδυόμενες οικονομίες και η αβεβαιότητα γύρω από τις αλυσίδες εφοδιασμού εντείνουν τις πιέσεις στους εξαγωγείς. Πολλές ιαπωνικές επιχειρήσεις υποχρεώνονται να απορροφήσουν το αυξημένο κόστος ή να μειώσουν τις τιμές τους, γεγονός που περιορίζει τα περιθώρια κέρδους και τις επενδυτικές τους δυνατότητες.
Πιθανές επιπτώσεις στην οικονομία
Η παρατεταμένη αδυναμία στις εξαγωγές μπορεί να έχει ουσιαστικές επιπτώσεις στην ευρύτερη οικονομία της Ιαπωνίας. Οι αναλυτές εκτιμούν ότι, αν η τάση συνεχιστεί και τον Σεπτέμβριο, υπάρχει σοβαρή πιθανότητα το ΑΕΠ της χώρας να σημειώσει αρνητική ανάπτυξη το τρίτο τρίμηνο του 2025. Το ενδεχόμενο αυτό δημιουργεί πίεση και στην Τράπεζα της Ιαπωνίας, η οποία ενδέχεται να αναστείλει οποιαδήποτε σχέδια για περαιτέρω αύξηση των επιτοκίων προκειμένου να στηρίξει τη ζήτηση.
Ταυτόχρονα, η ισοτιμία του γεν μπορεί να δεχθεί νέες πιέσεις, ιδιαίτερα αν οι εισροές από εξαγωγές συνεχίσουν να περιορίζονται. Ένα αποδυναμωμένο γεν μπορεί βραχυπρόθεσμα να ευνοήσει τις εξαγωγές, αλλά μακροπρόθεσμα ενισχύει τον πληθωρισμό, αυξάνοντας το κόστος ζωής των νοικοκυριών.
Η Ιαπωνία βρίσκεται σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι. Το παραδοσιακό εξαγωγικό της μοντέλο, βασισμένο σε μεγάλες βιομηχανικές παραγωγές και συγκεκριμένες αγορές-στόχους (ΗΠΑ, Κίνα), φαίνεται να φτάνει στα όριά του. Η χώρα χρειάζεται στρατηγική διαφοροποίηση των εξαγωγών της — τόσο σε επίπεδο προϊόντων όσο και αγορών. Επιπλέον, απαιτείται επένδυση σε νέες τεχνολογίες, ενίσχυση της εγχώριας ζήτησης και διεύρυνση των εμπορικών συμφωνιών με ταχέως αναπτυσσόμενες αγορές στην Ασία και την Αφρική.
Παράλληλα, η κυβέρνηση θα μπορούσε να εξετάσει στοχευμένα μέτρα στήριξης για τους πληγέντες εξαγωγικούς κλάδους — όπως φορολογικά κίνητρα, δανειακά εργαλεία και ενίσχυση της τεχνολογικής καινοτομίας.
