Την απελευθέρωση 123 πολιτικών κρατουμένων, μεταξύ τους του βραβευμένου με Νόμπελ Ειρήνης Αλες Μπιαλιάτσκι και κορυφαίων στελεχών της αντιπολίτευσης, ανακοίνωσε το Σάββατο η Λευκορωσία, στο πλαίσιο συμφωνίας με τις ΗΠΑ που προβλέπει χαλάρωση αμερικανικών κυρώσεων στην ποτάσα.
Η μεγαλύτερη αποφυλάκιση πολιτικών κρατουμένων των τελευταίων ετών στη Λευκορωσία πραγματοποιήθηκε έπειτα από διήμερες διαπραγματεύσεις ανάμεσα στο καθεστώς του Αλεξάντερ Λουκασένκο και απεσταλμένο του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ.
Σε αντάλλαγμα, η Ουάσιγκτον συμφώνησε να άρει τις κυρώσεις στον κρίσιμο εξαγωγικό τομέα της ποτάσας, βασικού συστατικού για τα λιπάσματα.
Μεταξύ των απελευθερωθέντων βρίσκεται ο Αλες Μπιαλιάτσκι, συνιδρυτής της οργάνωσης ανθρωπίνων δικαιωμάτων Viasna και συν-βραβευμένος με το Νόμπελ Ειρήνης το 2022. Είχε φυλακιστεί από το 2021, αφού αφιέρωσε δεκαετίες στην υπεράσπιση πολιτικών κρατουμένων, πριν γίνει και ο ίδιος ένας από αυτούς.
Ο Μπιαλιάτσκι έφτασε στη Λιθουανία, όπου αγκαλιάστηκε με την εξόριστη ηγέτιδα της αντιπολίτευσης Σβιατλάνα Τσιχανόφσκαγια, δηλώνοντας πως, παρά την προσωπική του απελευθέρωση, «ο αγώνας για τα ανθρώπινα δικαιώματα στη Λευκορωσία δεν έχει τελειώσει», καθώς χιλιάδες άνθρωποι παραμένουν φυλακισμένοι.
Σύμφωνα με επίσημες ανακοινώσεις, εννέα από τους αποφυλακισθέντες μεταφέρθηκαν στη Λιθουανία και άλλοι 114 στην Ουκρανία.
Ανάμεσά τους και η Μαρία Καλεσνίκαβα, εμβληματική μορφή των μαζικών διαδηλώσεων του 2020 κατά του Λουκασένκο, η οποία εμφανίστηκε σε βίντεο να μιλά για το «πρώτο ελεύθερο ηλιοβασίλεμα» μετά από χρόνια φυλάκισης.
Η συμφωνία εντάσσεται στη νέα προσέγγιση της κυβέρνησης Τραμπ απέναντι στο Μινσκ, με στόχο, σύμφωνα με Αμερικανούς αξιωματούχους, να αποδυναμωθεί η εξάρτηση του Λουκασένκο από τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν. Η Λευκορωσία αποτελεί στενό σύμμαχο της Μόσχας και είχε λειτουργήσει ως ορμητήριο για τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία το 2022.
Οι κυρώσεις των ΗΠΑ και της ΕΕ είχαν επιβληθεί μετά τη βίαιη καταστολή των διαδηλώσεων που ακολούθησαν τις αμφισβητούμενες προεδρικές εκλογές του 2020.
Η άρση των αμερικανικών περιορισμών στην ποτάσα, έναν από τους σημαντικότερους εξαγωγικούς κλάδους της χώρας, θεωρείται σημαντική οικονομική ανάσα για το καθεστώς.
Η εξόριστη αντιπολίτευση, αν και χαιρέτισε την απελευθέρωση των κρατουμένων, υπογράμμισε ότι οι ευρωπαϊκές κυρώσεις πρέπει να παραμείνουν. Όπως δήλωσε η Τσιχανόφσκαγια, «οι αμερικανικές κυρώσεις εστιάζουν στο ανθρωπιστικό σκέλος, ενώ οι ευρωπαϊκές στοχεύουν στη συστημική αλλαγή και τη λογοδοσία».
Σύμφωνα με την οργάνωση Viasna, ακόμη και μετά τις αποφυλακίσεις, περισσότεροι από 1.200 πολιτικοί κρατούμενοι παραμένουν φυλακισμένοι στη Λευκορωσία, στοιχείο που διατηρεί ανοιχτό το ερώτημα αν η κίνηση του Λουκασένκο σηματοδοτεί πραγματική μεταστροφή ή μια τακτική υποχώρηση στο πλαίσιο γεωπολιτικών παζαριών.
