Συστήματα GPS σε όλα τα τρένα επιδιώκει να εγκαταστήσει η κυβέρνηση ως το τέλος του έτους, λαμβάνοντας ενδιάμεσα μέτρα - μπαλώματα για την ασφάλεια στους σιδηροδρόμους, καθώς αναμένεται να καθυστερήσει η λειτουργία του ευρωπαϊκού συστήματος ETCS, που φρενάρει ή ακινητοποιεί αυτόματα τους συρμούς για την αποτροπή ατυχημάτων.
Με το νομοσχέδιο για τους σιδηροδρόμους που κατατέθηκε στη Βουλή δημιουργείται ένα σύστημα ασφάλειας... αλά ελληνικά (δεν εφαρμόζεται σε άλλη ευρωπαϊκή χώρα, ούτε πληροί κοινές ευρωπαϊκές προδιαγραφές), καθώς οι γνωστές «αμαρτωλές» διαδικασίες, για τις οποίες παρενέβη και η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία, δεν έχουν επιτρέψει ως τώρα να εγκατασταθεί και να λειτουργήσει το ETCS στο δίκτυο και στα τρένα.
Όπως σημείωναν οι εμπειρογνώμονες του ΕΟΔΑΣΑΑΜ στην έκθεσή τους για το δυστύχημα στα Τέμπη, που δημοσιεύθηκε στο τέλος Φεβρουαρίου,
- Το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών έχει ξεκινήσει μια εκτεταμένη εκστρατεία για την αναβάθμιση, ανανέωση, και σε ορισμένα σημεία επέκταση της υπάρχουσας σιδηροδρομικής υποδομής, η οποία περιλαμβάνει την αναβάθμιση της σηματοδότησης και της τηλεδιοίκησης, καθώς και την εγκατάσταση του συστήματος αυτόματης προστασίας συρμών ETCS. Αν και θα χρειαστούν αρκετά χρόνια για να υλοποιηθούν πλήρως αυτά τα έργα, η προσπάθεια αυτή -εφόσον συνεχιστεί- θα συμβάλει στην επαναφορά της ελληνικής σιδηροδρομικής υποδομής σε κατάσταση που θα επιτρέπει την κανονική λειτουργία.
Προς το παρόν, έχει γίνει μία επιτυχής πιλοτική δοκιμή πλήρους λειτουργίας του ETCS από τον ΟΣΕ, ενώ η κυβέρνηση έχει θέσει προθεσμία ως τον Σεπτέμβριο για την εγκατάσταση στους συρμούς των απαραίτητων συστημάτων, χωρίς όμως είναι σαφές πότε θα ολοκληρωθεί η εγκατάσταση των απαιτούμενων συστημάτων και στο σιδηροδρομικό δίκτυο.
Καθώς η εγκατάσταση των ευρωπαϊκών συστημάτων αποτελεί ακόμη μακρινό στόχο, η κυβέρνηση προωθεί ένα σχέδιο για την ενίσχυση της ασφάλειας που θα βασίζεται σε πληροφοριακά συστήματα και στον ανθρώπινο παράγοντα: με συστήματα GPS θα καταγράφονται οι θέσεις όλων των συρμών, θα μεταδίδονται σε ένα κεντρικό πληροφοριακό σύστημα και θα εναπόκειται στους αρμόδιους υπαλλήλους να δίνουν εντολές για να αποτρέπονται ατυχήματα.
GPS και κεντρική επιτήρηση των τρένων
Βάσει των άρθρων 3 έως 7 του νομοσχεδίου, ο γεωεντοπισμός και το Ενιαίο Κέντρο Εποπτείας (Ε.Κ.Ε.) θα λειτουργούν ως εξής:,
Σύσταση, αρμοδιότητες και στελέχωση Ενιαίου Κέντρου Εποπτείας (Ε.Κ.Ε.): Το Ε.Κ.Ε., σύμφωνα με το νομοσχέδιο, ιδρύεται ως κρίσιμο μέτρο για την αναβάθμιση της ασφάλειας και της αποτελεσματικότητας της σιδηροδρομικής υποδομής. Θα λειτουργεί σε εικοσιτετράωρη βάση υπό τον διαχειριστή της υποδομής, δηλαδή τον ΟΣΕ, που πλέον μετονομάζεται σε Ελληνικοί Σιδηρόδρομοι, στο πλαίσιο της αναδιοργάνωσής του.
Το Ε.Κ.Ε. ανταποκρίνεται στην ανάγκη για συνεχή παρακολούθηση της κυκλοφορίας και της κατάστασης της υποδομής, ενισχύοντας τη συνεργασία μεταξύ όλων των εμπλεκόμενων φορέων. Μέσω της συγκέντρωσης της εποπτείας, της άμεσης αντίδρασης σε κινδύνους και της συνεχούς αξιολόγησης, αναμένεται να συμβάλει στην πρόληψη ατυχημάτων, την ομαλή κυκλοφορία και την ενίσχυση της εμπιστοσύνης του κοινού.
Ενιαία Εφαρμογή (Railway.gov.gr): Αυτή η εφαρμογή αποτελεί κεντρικό εργαλείο του Ε.Κ.Ε. για την άσκηση των βασικών αρμοδιοτήτων του. Περιλαμβάνει το Μητρώο Σιδηροδρομικών Δεδομένων, το Σύστημα Ακριβούς Γεωεντοπισμού Αμαξοστοιχιών και την Εφαρμογή Καταγραφής Εντολών και Παραβάσεων. Θα παρέχει πρόσβαση σε κρίσιμα συστήματα όπως σήμανση, τηλεδιοίκηση, SCADA, ηλεκτροκίνηση και βιντεοεπιτήρηση.
Προβλέπεται η μόνιμη παρουσία στο Ε.Κ.Ε. στελεχών της Ελληνικής Αστυνομίας, του Πυροσβεστικού Σώματος και των σιδηροδρομικών επιχειρήσεων, για την άμεση διαχείριση έκτακτων καταστάσεων και την αποτελεσματική συνεργασία.
Δημιουργία Μητρώου Σιδηροδρομικών Δεδομένων: Το μητρώο θα δημιουργηθεί από τον Διαχειριστή Υποδομής, μέσω του Ε.Κ.Ε., με σκοπό την αντιμετώπιση της διάσπασης κρίσιμων πληροφοριών που αφορούν την υποδομή και την κυκλοφορία του σιδηροδρομικού δικτύου.
Η συνδυαστική ανάλυση δεδομένων από διαφορετικές πηγές θα επιτρέψει τη συνολική αποτύπωση της λειτουργίας του δικτύου, ενισχύοντας την πρόληψη ατυχημάτων και τη βελτίωση της επιχειρησιακής ετοιμότητας. Το μητρώο θα παρέχει στο Ε.Κ.Ε. άμεση και συγκεντρωμένη πρόσβαση σε κρίσιμα δεδομένα, διευκολύνοντας την παρακολούθηση, την έγκαιρη προειδοποίηση και την ταχεία παρέμβαση.
Σύστημα Ακριβούς Γεωεντοπισμού Αμαξοστοιχιών: Σκοπείται η θεμελιώδης αναβάθμιση της ασφάλειας και της αποτελεσματικότητας της σιδηροδρομικής κυκλοφορίας μέσω της δημιουργίας Συστήματος Ακριβούς Γεωεντοπισμού Αμαξοστοιχιών. Το σύστημα αυτό θα παρέχει συνεχή εποπτεία της θέσης των συρμών. Προβλέπεται η υποχρεωτική εγκατάσταση προηγμένου συστήματος γεωεντοπισμού έως τις 31.12.2025 σε όλο το τροχαίο υλικό, με υψηλή ακρίβεια και συνεχή σύνδεση στο διαδίκτυο.
Το σύστημα θα διαθέτει αυτόματες ειδοποιήσεις και θα παρακολουθείται από το Ε.Κ.Ε.. Η σε σχεδόν πραγματικό χρόνο παρακολούθηση της θέσης, οι αυτόματες ειδοποιήσεις και η δημόσια πρόσβαση στην πληροφορία αναμένεται να οδηγήσουν σε σημαντική μείωση του κινδύνου ατυχημάτων και βελτιωμένη διαχείριση κρίσεων, σύμφωνα με το νομοσχέδιο.
Ψηφιακή Εφαρμογή Καταγραφής Εντολών και Παραβάσεων: Δημιουργείται μια κεντρική ψηφιακή εφαρμογή από τον Διαχειριστή Υποδομής, η οποία επιτρέπει την ενιαία και αποκλειστικά ψηφιακή καταγραφή εντολών, ενεργειών και παραβάσεων που εκτελούνται ή διαπιστώνονται κατά την κίνηση των αμαξοστοιχιών, καταργώντας τις έγχαρτες διαδικασίες.
Μέσω της άμεσης και αξιόπιστης αποτύπωσης κρίσιμων δεδομένων, ενισχύεται η παρακολούθηση της ορθής εφαρμογής των κανονισμών και διευκολύνεται ο έγκαιρος εντοπισμός κινδύνων. Το σύστημα παρέχει ένα ψηφιακό και συγκεντρωτικό περιβάλλον πληροφόρησης, στο οποίο έχουν πρόσβαση οι αρμόδιες εποπτικές αρχές και το Ε.Κ.Ε., συμβάλλοντας ουσιαστικά στην εποπτεία, την ανάλυση της λειτουργίας του δικτύου και τη λήψη τεκμηριωμένων αποφάσεων για την ασφάλεια και την αποδοτικότητα του σιδηροδρόμου.
Εγκατάσταση κλειστών κυκλωμάτων βιντεοεπιτήρησης και συστημάτων οπτικής καταγραφής δεδομένων: Εισάγεται η υποχρεωτική εγκατάσταση σύγχρονων συστημάτων κλειστού κυκλώματος βιντεοεπιτήρησης (CCTV) από τον Διαχειριστή Υποδομής (σ.σ.: τον «νέο» ΟΣΕ) και τις σιδηροδρομικές επιχειρήσεις, σε κρίσιμες θέσεις του σιδηροδρομικού δικτύου και του τροχαίου υλικού.
Η ρύθμιση στοχεύει στην προληπτική ενίσχυση της ασφάλειας και στην αποτελεσματικότερη διερεύνηση συμβάντων, μέσω της συνεχούς εποπτείας και της αντικειμενικής καταγραφής περιστατικών. Η τοποθέτηση καμερών σε σταθμαρχεία, κέντρα ελέγχου κυκλοφορίας, θαλάμους τοπικού χειρισμού και θαλάμους οδήγησης, καθώς και στο πρόσθιο μέρος των αμαξοστοιχιών, διασφαλίζει την παρακολούθηση κρίσιμων χώρων, την αποτροπή μη εξουσιοδοτημένης πρόσβασης, τον έλεγχο της ορθής εφαρμογής των κανονισμών, την αντικειμενική καταγραφή συνθηκών και ενεργειών, και τη μετάδοση δεδομένων κίνησης σε πραγματικό χρόνο. Η υποχρεωτική τήρηση του καταγεγραμμένου υλικού και η πρόσβαση των Ρ.Α.Σ. και Ε.Ο.Δ.Α.Σ.Α.Α.Μ. σε αυτό, ενισχύουν τον έλεγχο και τη διερεύνηση περιστατικών.
