Η επιστροφή του σκανδάλου Έπσταϊν στην επικαιρότητα, με νέα αιτήματα για δημοσιοποίηση υποτιθέμενων «αρχείων» και νέες αντιπαραθέσεις στο Κογκρέσο των ΗΠΑ δεν θα μπορούσε να έχει βρει καλύτερο σκηνικό από τη σύγχρονη πολιτικο-τηλεοπτική κουλτούρα. Το Χόλιγουντ επί δεκαετίες, μας τροφοδοτεί με ιστορίες πολιτικών συνωμοσιών, σκοτεινών κυβερνητικών σχεδίων, δολοπλοκιών στα παρασκήνια της εξουσίας και ηρώων που παλεύουν να φέρουν την αλήθεια στο φως, αφήνοντας το κοινό καχύποπτο, υποψιασμένο και έτοιμο να «συνδέσει τα σημεία», ακόμη κι εκεί που δεν υπάρχουν.
Η τηλεοπτική σειρά "Paradise" στο Hulu, με τον James Marsden στον ρόλο ενός φανταστικού προέδρου που καταστρώνει σχέδιο διάσωσης των ελίτ σε περίπτωση αποκάλυψης, φαίνεται να καθρεφτίζει -κατά σύμπτωση ή και όχι- τη ρητορική γύρω από το πραγματικό δράμα του Τζέφρι Έπσταϊν, που απασχολεί τη δημόσια σφαίρα εδώ και χρόνια. Παρότι η σειρά είναι καθαρή μυθοπλασία, το κοινό δεν μπορεί να αγνοήσει τις ομοιότητες με την υπόθεση, που έχει αναχθεί σε συνωμοσιολογικό σύμβολο.
Από τις ημέρες του The Parallax View και του All the President’s Men (Όλοι οι άνθρωποι του Προέδρου), μέχρι τους ήρωες του The X-Files, του Jason Bourne και του The Night Agent, το αμερικανικό σινεμά έχει διδάξει στο κοινό πώς να αμφισβητεί, να υποψιάζεται, να αναζητά μυστικούς φακέλους και να φαντάζεται υπόγειες διαδρομές εξουσίας. Οι θεωρίες γύρω από τον Επστάιν -αυτοκτονία ή δολοφονία;- βρήκαν εύφορο έδαφος, ακριβώς γιατί κινηματογραφικά (και πολιτικά) έχουμε γαλουχηθεί να πιστεύουμε ότι «κάτι κρύβεται».
Και πράγματι, η ιστορία αυτή έχει όλα τα υλικά ενός καλού θρίλερ: πανίσχυροι φίλοι, αμύθητος πλούτος, υπόγειες διασυνδέσεις, φήμες για εκβιασμούς και σεξουαλική κακοποίηση, μια ανεξήγητη αυτοκτονία σε ομοσπονδιακή φυλακή και… ένας κατάλογος με «ονόματα» που μπορεί και να υπάρχει. Το κοινό δεν βλέπει μια υπόθεση – βλέπει ένα σενάριο. Και με τα κοινωνικά δίκτυα, ο καθένας μπορεί να γίνει ο «ήρωας» που θα ξεσκεπάσει την αλήθεια.
Η υπόθεση έχει ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό: απευθύνεται και στις δύο πολιτικές όχθες. Η Δεξιά είδε την υπόθεση ως αποκαλυπτική για την υποτιθέμενη διαφθορά του Δημοκρατικού κατεστημένου. Η Αριστερά, τώρα, ανταποδίδει τα πυρά και ζητά από τον πρόεδρο Τραμπ -ο οποίος είχε σχέσεις με τον Επστάιν στο παρελθόν- να δώσει στη δημοσιότητα ό,τι «κρύβει». Η Wall Street Journal αναζωπύρωσε τη φωτιά, αποκαλύπτοντας ότι ο Τραμπ είχε στείλει στον Επστάιν κάρτα γενεθλίων με ένα χυδαίο σκίτσο, αφήνοντας υπονοούμενα για στενή σχέση.
Από «κυνηγός συνωμοσιών» κατά την πρώτη του θητεία, ο Τραμπ τώρα επιχειρεί να υποβαθμίσει την υπόθεση, κάνοντας λόγο για «βαρετά θέματα» και «απάτες της Αριστεράς», ενώ η Γενική Εισαγγελέας Πάμ Μπόντι έκλεισε και επίσημα την έρευνα. Ο ίδιος μίλησε για «την Απάτη Επστάιν», που, όπως είπε, υιοθετήθηκε ακόμη και από πρώην υποστηρικτές του.
Το φαινόμενο αγγίζει και σκοτεινότερες πλευρές. Συνωμοσιολογικά αφηγήματα γύρω από τον Επστάιν εμπλέκουν συχνά αντισημιτικά μοτίβα – όπως η παλιά θεωρία πως ήταν κατάσκοπος του Μοσάντ που εκβίαζε πολιτικούς για λογαριασμό του Ισραήλ. Πρόσφατα, χάκερς που παραβίασαν τον λογαριασμό του Έλμο (!) στο Χ επιδόθηκαν σε αντισημιτική ρητορική, ζητώντας τα «αρχεία του Επστάιν», δείγμα του πώς η ανάγκη για δράση και αλήθεια μπορεί να μετατραπεί σε παραλήρημα μίσους.
Φυσικά, το Χόλιγουντ δεν φταίει για όλα. Όπως σωστά υποστηρίζουν και δημιουργοί όπως ο Dan Stevens (Zero Day), το φαινόμενο είναι «τρίγωνο»: πλατφόρμες, παραγωγοί και κοινό συγκροτούν ένα σύστημα που ανατροφοδοτεί τον εθισμό στη «σκιώδη» αλήθεια. Δεν είναι τυχαίο ότι σχεδόν το 50% των κάτω των 45 ετών στις ΗΠΑ δηλώνουν ανασφαλείς για το αν... όντως πατήσαμε το φεγγάρι.
Οι συνωμοσιολογικές αφηγήσεις είναι διασκεδαστικές. Έχουν ένταση, μυστήριο, ανατροπές. Σε αντίθεση με την πραγματικότητα, που είναι σύνθετη, αργή και συχνά βαρετή. Και ίσως, τελικά, αυτό είναι που μας κάνει τόσο πρόθυμους να τις πιστέψουμε.
