Ο Ντόναλντ Τραμπ κλιμακώνει τις επιθέσεις του στην Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ (Fed) με στόχο να υπονομεύσει την ανεξαρτησία της και να επιβάλει τη δική του νομισματική πολιτική. Αυτή η προσπάθεια έχει προκαλέσει ανησυχία για πιθανές αρνητικές συνέπειες στην οικονομική σταθερότητα των ΗΠΑ και κατ' επέκταση στις διεθνείς αγορές.
Η σύγκρουση του Τραμπ με τη Fed
Ο Πρόεδρος Τραμπ ασκεί συστηματικά πιέσεις στον πρόεδρο της Fed, Τζερόμ Πάουελ, τον οποίο ο ίδιος είχε διορίσει. Τον κατηγορεί επειδή δεν έχει μειώσει το βασικό επιτόκιο της κεντρικής τράπεζας στο 1%, ένα επίπεδο που ο ίδιος θεωρεί ιδανικό. Παρότι η θητεία του Πάουελ λήγει το 2026, ο Τραμπ τον απειλούσε με απομάκρυνση, παραβιάζοντας την ανεξαρτησία της Fed που κατοχυρώνεται από το νόμο.
Την περασμένη εβδομάδα, ο Τραμπ επιχείρησε να αποκτήσει έμμεσο έλεγχο, απολύοντας μέσω ανάρτησης στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ένα από τα επτά μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου, τη Λίζα Κουκ. Την κατηγόρησε για παράτυπα στεγαστικά δάνεια, αλλά η Κουκ παραμένει στη θέση της, υποστηρίζοντας ότι ο ιδρυτικός νόμος της Fed επιτρέπει την απόλυση μέλους μόνο για «σοβαρό λόγο», όπως η κακή διαχείριση ή η παραμέληση των καθηκόντων. Αν ο Τραμπ επιτύχει την απομάκρυνση της Κουκ, θα έχει διορίσει τέσσερα από τα επτά μέλη του ΔΣ, πιστεύοντας ότι έτσι θα μπορεί να επηρεάζει τις αποφάσεις της Fed. Ωστόσο, οι αποφάσεις της Fed λαμβάνονται από την Ομοσπονδιακή Επιτροπή Ανοικτής Αγοράς, στην οποία ψηφίζουν επίσης πέντε μέλη από τις 12 περιφερειακές κεντρικές τράπεζες.
Το ιστορικό δίδαγμα της δεκαετίας του '70
Η ιστορία των ΗΠΑ έχει διδάξει τους κινδύνους της πολιτικής παρέμβασης στη νομισματική πολιτική. Στις αρχές της δεκαετίας του 1970, ο τότε πρόεδρος Ρίτσαρντ Νίξον πίεσε τη Fed να μειώσει τα επιτόκια ενόψει των εκλογών. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την ανεξέλεγκτη άνοδο του πληθωρισμού, ο οποίος έφτασε στο 13,5% το 1980. Η κρίση αυτή αντιμετωπίστηκε τελικά από τον πρόεδρο της Fed, Πολ Βόλκερ, ο οποίος αύξησε τα επιτόκια στο 20%, προκαλώντας ύφεση αλλά επαναφέροντας τη σταθερότητα των τιμών.
Η σημασία της ανεξαρτησίας των Κεντρικών Τραπεζών
Η πληθωριστική κρίση της δεκαετίας του '70 ενίσχυσε την πεποίθηση στις ΗΠΑ ότι η ανεξαρτησία της κεντρικής τράπεζας είναι απαραίτητη για τη διατήρηση της οικονομικής σταθερότητας.
Την αρχή αυτή ακολούθησαν οι αμερικανικές κυβερνήσεις για 40 χρόνια, ενώ υιοθετήθηκε και σε παγκόσμιο επίπεδο, με χαρακτηριστικά παραδείγματα την Deutsche Bundesbank της Γερμανίας που αποτελεί πρότυπο.
Το καταστατικό της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ), επίσης, προβλέπει ρητά την ανεξαρτησία της και τη σταθερότητα των τιμών ως πρωταρχικό της στόχο. Η πρόεδρος της ΕΚΤ, Κριστίν Λαγκάρντ, υπογράμμισε ότι η εμπιστοσύνη στην ανεξάρτητη λειτουργία της κεντρικής τράπεζας συμβάλλει στη μείωση των πληθωριστικών προσδοκιών και της οικονομικής αβεβαιότητας.
