Θεσμικά «εγκλωβισμένος» παραμένει ο κλάδος των ιχθυοκαλλιεργειών, με τη μεγαλύτερη πρόκληση να είναι η ολοκλήρωση του Ειδικού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού Υδατοκαλλιεργειών (ΕΠΧΣΑΑΥ). Όπως ανέφερε ο πρόεδρος της ΕΛΟΠΥ, Απόστολος Τουραλιάς, σε διάστημα 14 ετών από την έγκριση του πλαισίου (2011), μόλις 7 από τις 23 υποβληθείσες αιτήσεις ΠΟΑΥ έχουν θεσμοθετηθεί με Προεδρικό Διάταγμα.
Παρά τις παρατάσεις, οι καθυστερήσεις —λόγω αδυναμίας της διοίκησης να εφαρμόσει την ισχύουσα νομοθεσία— υπονομεύουν τους στόχους του ΠΕΣΣΑΥ, την οργάνωση της παραγωγής και την εμπιστοσύνη των επενδυτών. Ενδεικτικά, από το 2022 υπάρχουν ώριμες μελέτες (διαβούλευση, εισηγήσεις, περιβαλλοντική έγκριση), αλλά η διαδικασία παραμένει στάσιμη. Το 2024 θεσμοθετήθηκε η ΠΟΑΥ Εύβοιας μετά από 10 χρόνια διαβουλεύσεων.
«Η καθυστέρηση δεν δημιουργεί μόνο θεσμική ασάφεια, αλλά και εμπόδια στη λειτουργία των επιχειρήσεων. Η απουσία οργανωμένων ζωνών δυσχεραίνει τον έλεγχο και αποθαρρύνει νέες επενδύσεις», τόνισε ο κ. Τουραλιάς.
Πολιτικό σήμα για επιτάχυνση
Από το βήμα της 89ης ΔΕΘ, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης δεσμεύθηκε για ολοκλήρωση των ειδικών χωροταξικών (βιομηχανία, τουρισμός, ιχθυοκαλλιέργειες).
Ο πρόεδρος της ΕΛΟΠΥ χαρακτήρισε την εξαγγελία «ιδιαιτέρως θετική» για τους 12.000 εργαζόμενους, τις τοπικές κοινωνίες και τις εξαγωγές, επισημαίνοντας ότι η επίλυση του χωροταξικού συνδέεται με βιωσιμότητα, διαφάνεια αδειοδοτήσεων και σαφές πλαίσιο επενδύσεων.
2024: Ανθεκτικότητα με “συμπιεσμένο” όγκο και καλύτερη αξία
Παρά τις θεσμικές εκκρεμότητες και το δύσκολο διεθνές περιβάλλον, η ελληνική ιχθυοκαλλιέργεια διατήρησε την ηγετική της θέση στην ΕΕ και ενίσχυσε την εξωστρέφειά της, σύμφωνα με την 11η ετήσια έκθεση ΕΛΟΠΥ.
Παραγωγή & αξία
-
Μεσογειακά είδη (σύνολο): 123.000 τόνοι, 768,4 εκατ. € ⇒ -7% σε όγκο, +1% σε αξία (έναντι 2023: 132.700 τόνοι / 760,2 εκατ. €).
-
Τσιπούρα & λαβράκι (93% της παραγωγής): 114.500 τόνοι (58.000 τ. τσιπούρα / 56.500 τ. λαβράκι), ~721,7 εκατ. € ⇒ -5,5% σε όγκο, +3,5% σε αξία.
-
Τσιπούρα: -12% όγκος, +3% αξία.
-
Λαβράκι: +2,2% όγκος, +~4% αξία.
-
-
Αιτία μείωσης όγκου: αναδιάρθρωση μεγάλων επιχειρήσεων.
Εξαγωγές
-
2024: -6% σε όγκο, 94.132 τόνοι.
-
Μέση τιμή εξαγωγής: 6,14 €/kg τσιπούρα (+17%), 6,47 €/kg λαβράκι (+2%).
-
Θετική συμβολή στο εμπορικό ισοζύγιο.
-
-
2025 (μέχρι τώρα στοιχεία): ανοδική πορεία εξαγωγών, τιμές σε ρεκόρ δεκαετίας, σταθερή διεθνής ζήτηση, βελτίωση κόστους (ιχθυοτροφές). Εκτίμηση παραγωγής ~115.000 τ. για τσιπούρα/λαβράκι.
Ανταγωνισμός
-
Η πίεση προέρχεται κυρίως από τρίτες χώρες και ειδικά την Τουρκία, της οποίας η παραγωγή τσιπούρας/λαβρακιού υπερβαίνει πλέον το σύνολο της ΕΕ και διεισδύει σε παραδοσιακές ελληνικές αγορές — ακόμη και με παρουσία εταιρειών στην Ελλάδα.
Επενδύσεις & Προγράμματα
-
ΕΠΑΛΘ 2014–2020: Παραγωγικές επενδύσεις Δημόσιας Δαπάνης 85,4 εκατ. €. Το πρόγραμμα έκλεισε με απορροφητικότητα 105,3% (πληρωμές 536,3 εκατ. € έναντι διαθέσιμων 509,1 εκατ. €).
-
ΠΑΛΥΘ 2021–2027: Συνολική ΔΔ 519,64 εκατ. €, εκ των οποίων 92,4 εκατ. € για μέτρα υδατοκαλλιέργειας. Απορροφητικότητα έως 31/12/2024 ~3%.
-
Στόχευση επενδύσεων: εκσυγχρονισμός, αειφορία, βιώσιμες πρακτικές, αύξηση παραγωγής.
Δομή κλάδου & γεωγραφία
-
73 εταιρείες/όμιλοι, 285 θαλάσσιες μονάδες (πλωτές εγκαταστάσεις).
-
~60% ΜμΕ/οικογενειακές (έως 500 τ./έτος).
-
78% μονάδων σε 3 Αποκεντρωμένες Διοικήσεις:
Πελοποννήσου–Δυτ. Ελλάδας & Ιονίου, Θεσσαλίας–Στερεάς Ελλάδας, Αιγαίου.
Σε αυτές αντιστοιχεί ~81% των μισθωμένων εκτάσεων και ~82% της παραγωγής. -
Δραστηριοποίηση σε 11/13 Περιφερειακές Ενότητες με >10 μονάδες (Εύβοια, Δωδεκάνησα, Αιτωλοακαρνανία, Κεφαλονιά, Φθιώτιδα, Θεσπρωτία, Αττική, Αργολίδα, Κορινθία, Χίος, Πρέβεζα). Σε ορισμένες με λιγότερες μονάδες, ο όγκος είναι υψηλός (π.χ. Φωκίδα, Λέσβος).
Key Numbers
-
7/23 ΠΟΑΥ θεσμοθετημένες (2011–2025)
-
123.000 τ. συνολικά μεσογειακά είδη (2024)
-
768,4 εκατ. € αξία πωλήσεων (2024)
-
114.500 τ. τσιπούρα+λαβράκι (2024) | ~115.000 τ. εκτίμηση 2025
-
94.132 τ. εξαγωγές (2024) | τιμές ρεκόρ δεκαετίας το 2025
-
12.000 εργαζόμενοι στον κλάδο
Τι χρειάζεται τώρα
-
Άμεση ολοκλήρωση ΕΠΧΣΑΑΥ και θεσμοθέτηση ΠΟΑΥ για σαφές πλαίσιο επενδύσεων.
-
Οργανωμένες ζώνες (τύπου ΒΙΠΕ) για έλεγχο/εποπτεία και μείωση τριβών αδειοδότησης.
-
Επιτάχυνση απορρόφησης του ΠΑΛΥΘ και στοχευμένα κίνητρα για πράσινες και τεχνολογικές αναβαθμίσεις.
-
Στρατηγική εξαγωγών σε ΗΠΑ/ΕΕ με διαφοροποίηση προϊόντων (μεγέθη, φιλετοποίηση, ετικέτες ποιότητας) ώστε να αντισταθμιστεί ο ανταγωνισμός από τρίτες χώρες.
Η ελληνική ιχθυοκαλλιέργεια δείχνει ανθεκτικότητα και εξαγωγική ισχύ, όμως η θεσμική εκκρεμότητα του χωροταξικού φρενάρει επενδύσεις και παραγωγική αναβάθμιση.
Η πολιτική δέσμευση για επίσπευση, αν μετατραπεί σε πράξη, μπορεί να λειτουργήσει ως καταλύτης για βιώσιμη ανάπτυξη, σταθερότητα και ισχυρότερο ανταγωνιστικό αποτύπωμα στις διεθνείς αγορές.
