Κίνηση ματ στην ενεργειακή και γεωπολιτική σκακιέρα επιδιώκουν να κάνουν στους Ρώσους οι Αμερικανοί, «κλειδώνοντας» την ευρωπαϊκή αγορά στο LNG τουλάχιστον ως τα τέλη της δεκαετίες του 2040, δηλαδή για όλη τη μεταβατική περίοδο μέχρι να φθάσει η Ευρώπη στην κάλυψη των ενεργειακών της αναγκών χωρίς υδρογονάνθρακες.
Κλειδί σε αυτή την πολιτική είναι το θέμα της τιμής: το ακριβό, έως τώρα, αμερικανικό LNG θα γίνει, μέσω μακροχρόνιων συμφωνιών, ευθέως ανταγωνιστικό με το ρωσικό αέριο από αγωγούς. Με αυτόν τον τρόπο, οι Αμερικανοί επιδιώκουν να διασφαλίσουν την ενεργειακή τους κυριαρχία στην Ευρώπη, όποιες και αν είναι οι γεωπολιτικές εξελίξεις των επόμενων ετών.
Όπως λένε χαρακτηριστικά πηγές με γνώση της διεθνούς αγοράς, ακόμη και στο υποθετικό -και μάλλον απίθανο- σενάριο της πλήρους εξομάλυνσης των σχέσεων Ευρώπης - Ρωσίας μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία, οι τιμές του αμερικανικού LNG θα είναι τόσο ανταγωνιστικές, ώστε να μην έχει νόημα ένας σχεδιασμός επαναφοράς του ρωσικού αερίου στην Ευρώπη.
Οι κινήσεις από τους Αμερικανούς τις τελευταίες ημέρες είναι καταιγιστικές, καθώς, λίγα 24ωρα μετά το deal για μακροχρόνιο εφοδιασμό (20 έτη) της Ελλάδας με LNG από την Venture Global, η ίδια αμερικανική εταιρεία, που ηγείται στις εξαγωγές LNG, κατέληξε σε μακροχρόνια συμφωνία και για τον εφοδιασμό της Ισπανίας με ετήσιες ποσότητες διπλάσιες από αυτές που προβλέπονται για την Ελλάδα.
Πώς το ακριβό LNG θα γίνει φθηνό
Το παράδοξο με το αμερικανικό LNG, που δείχνει βέβαια και πόσο μεγάλα έκτακτα κέρδη έφερε ο πόλεμος στην Ουκρανία στις αμερικανικές εταιρείες, είναι ότι το σχιστολιθικό αέριο των ΗΠΑ έχει χαμηλότερο κόστος παραγωγής από το φυσικό αέριο της Ρωσίας, αλλά διατίθεται ως LNG στις ευρωπαϊκές αγορές τα τελευταία χρόνια σε πολύ ακριβότερες τιμές από το ρωσικό αέριο.
Αυτό συνέβη επειδή ο πόλεμος στην Ουκρανία εκτίναξε στα ύψη της τιμές του φυσικού αερίου στην Ευρώπη, «τραβώντας» υψηλότερα και τις τιμές του LNG, αλλά και επειδή ο εφοδιασμός της ευρωπαϊκής αγοράς γινόταν μέσω συμβολαίων στη διεθνή spot αγορά, σε συνθήκες παγκόσμιου ανταγωνισμού για τα φορτία, που εκ των πραγμάτων οδηγούσαν και σε πολύ υψηλές τιμές.
Τα μακροχρόνια συμβόλαια που θέλουν να συνάψουν οι αμερικανικές εξαγωγικές εταιρείες για την παροχή LNG στην Ευρώπη εξασφαλίζουν προβλεψιμότητα για μεγάλη χρονική περίοδο, δίνοντας στις αμερικανικές εταιρείες παραγωγής μια σταθερή βάση για τη συνέχιση των δραστηριοτήτων τους τις επόμενες δύο δεκαετίες, με αποτέλεσμα να αλλάζει τελείως και η φόρμουλα της τιμολόγησης.
Η βασική διαφορά και το κύριο όφελος των μακροχρόνιων συμβολαίων έγκειται στην πολύ χαμηλότερη και, κυρίως, πιο προβλέψιμη τιμή σε σύγκριση με την αγορά spot, δηλαδή με την άμεση παράδοση φορτίου. Η τιμολόγηση συνήθως συνδέεται με την τιμή του αμερικανικού φυσικού αερίου (στο Henry Hub), συν ένα σταθερό περιθώριο υγροποίησης (liquefaction fee) και το κόστος μεταφοράς.
Αντίθετα, στη spot αγορά η τιμολόγηση καθορίζεται από την τρέχουσα προσφορά και ζήτηση στην αγορά, που με τη σειρά της επηρεάζεται έντονα από τη γεωπολιτική, τον καιρό, και τις τάσεις των παγκόσμιων τιμών. Η τιμολόγηση των μακροχρόνιων συμβολαίων παρέχει προστασία από τις ακραίες διακυμάνσεις της αγοράς (όπως αυτές του 2022) και το κόστος είναι σημαντικά χαμηλότερο μακροπρόθεσμα.
Αν και οι τιμές πώλησης στην Ελλάδα και στην Ισπανία με βάση τα μακροχρόνια συμβόλαια είναι μυστικές, το πιθανότερο είναι ότι ακολουθούν τη φόρμουλα υπολογισμών που ισχύει γενικότερα στις μακροχρόνιες συμβάσεις (βλ. πίνακα). Το τελικό κόστος του αμερικανικού LNG εκτιμάται ότι θα είναι ευθέως συγκρίσιμο με τις τιμές που επικρατούσαν στην Ευρώπη πριν την κρίση του 2021 - 2022, στα 6 -12 δολάρια ανά MMBTU.
Η τιμολόγηση του LNG στις μακροχρόνιες συμβάσεις
| $6 - $12 | Πριν την κρίση του 2021 - 2022 |
Οι μεγάλες συμφωνίες
Η Venture Global πρωταγωιστεί στις μακροχρόνιες συμφωνίες για αμερικανικό LNG και έχει υπογράψει φέτος συμφωνίες για 5.75 εκατομμύρια τόνους ετησίως (MTPA). Συνολικά, οι ΗΠΑ έχουν αναδειχθεί στον κορυφαίο προμηθευτή LNG της ΕΕ, με το 55% του LNG να προέρχεται από εκεί το 2025 (σύμφωνα με στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής). Η Κομισιόν ενθαρρύνει τις εταιρείες της ΕΕ να συνάψουν μακροπρόθεσμες συμφωνίες για να εξασφαλίσουν σταθερές ροές και να προστατευτούν από την αστάθεια της spot αγοράς.
Η Venture Global υπέγραψε κρίσιμη συμφωνία με την Atlantic-See LNG Trade S.A., μια νεοσύστατη κοινοπραξία των ελληνικών εταιρειών AKTOR και ΔΕΠΑ Εμπορίας. Η ελληνική κοινοπραξία θα αγοράζει κατ' ελάχιστον 0.5 mtpa αμερικανικού LNG για 20 χρόνια, με έναρξη το 2030, έχοντας παράλληλα τη δυνατότητα αύξησης αυτής της ποσότητας.
Όπως τόνισε ο CEO της Venture Global, Μάικ Σέιμπελ, η συμφωνία έρχεται να «χτίσει πάνω στην προηγούμενη επένδυσή μας στον Κάθετο Διάδρομο μέσω του τερματικού σταθμού της Αλεξανδρούπολης». Η Venture Global έχει ήδη επενδύσει σε 1 mtpa δυναμικότητας επαναεριοποίησης (περίπου το 25% της συνολικής χωρητικότητας) στον Πλωτό Σταθμό LNG της Αλεξανδρούπολης (FSRU) για πέντε χρόνια. Η συνεργασία αυτή καθιστά την Ελλάδα κρίσιμη πύλη εισόδου για το αμερικανικό LNG προς την Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη.
Ακόμη μεγαλύτερη συμφωνία υπέγραψε χθες η Venture Global με την ισπανική Naturgy: προβλέπει την αγορά 1 mtpa LNG από τη Venture Global επίσης για 20 χρόνια, με έναρξη το 2030. Αυτή η συμφωνία αποτελεί το πρώτο μακροχρόνιο συμβόλαιο της Ισπανίας για αμερικανικό LNG από το 2018. Η Venture Global έχει ήδη παραδώσει 35 φορτία στην Ισπανία μέσω της spot αγοράς.
