Παρά την προσπάθεια της κυβέρνησης να δημιουργήσει ευνοϊκότερο θεσμικό πλαίσιο για τις ρυθμίσεις χρεών ευάλωτων οφειλετών με τον εξωδικαστικό μηχανισμό, τα τελευταία στοιχεία δείχνουν ότι έχει ανακύψει ένα νέο πρόβλημα, που δεν σχετίζεται με την απορριπτική στάση από πλευράς χρηματοδοτικών φορέων (τράπεζες και servicers). Σε πολύ υψηλά ποσοστά, που αγγίζουν το 80%, οι ίδιοι οι ευάλωτοι οφειλέτες απορρίπτουν τις ρυθμίσεις του εξωδικαστικού επειδή είναι ασύμφορες για τους ίδιους!
Το υπουργείο Οικονομικών, προσπαθώντας να δει το ποτήρι μισογεμάτο, τονίζει ότι «πλέον πραγματοποιούνται ρυθμίσεις και για τους ευάλωτους οφειλέτες με βάση τον πρόσφατο νόμο που προβλέπει την υποχρεωτική αποδοχή της πρότασης ρύθμισης του εξωδικαστικού από τους πιστωτές. Συγκεκριμένα, έχουν πραγματοποιηθεί οι πρώτες 374 ρυθμίσεις αυτής της κατηγορίας».
Στην πραγματικότητα, όμως, τα ποσοστά επιτυχίας του εξωδικαστικού σε ό,τι αφορά τις ρυθμίσεις για ευάλωτους οφειλέτες είναι ανησυχητικά χαμηλά, αφήνοντας τους κατά τεκμήριο οικονομικά ασθενέστερους χωρίς διέξοδο για τη διευθέτηση των υποχρεώσεών τους. Ειδικότερα,
- Συνολικά είναι 2.104 οι οφειλέτες που εκπλήρωσαν τα κριτήρια του νόμου για να χαρακτηρισθούν ως «ευάλωτοι» και έχουν υποβάλει αιτήσεις ρύθμισης των χρεών τους σε Δημόσιο και τράπεζες με τον εξωδικαστικό μηχανισμό.
- Από αυτές τις αιτήσεις, περίπου το 30% (συνολικά 644) έχουν φθάσει στο τελικό στάδιο, δηλαδή ο οφειλέτης έχει πάρει πρόταση ρύθμισης με τον αλγόριθμο του εξωδικαστικού μηχανισμού και έχει απαντήσει ο ίδιος, αλλά και οι πιστωτές.
- Από τις 644 αιτήσεις, μόνο οι 374 είχαν επιτυχή κατάληξη, δηλαδή συναίνεσαν πιστωτές και οφειλέτης και το χρέος ρυθμίσθηκε. Για 270 αιτήσεις (ποσοστό που ξεπερνά το 40%), η διαδικασία είχε ανεπιτυχή κατάληξη.
- Όπως εξηγείται από τη Γενική Γραμματεία Ιδιωτικού χρέους, σε ποσοστό 78,5% η κακή κατάληξη των αιτήσεων οφείλεται στους ίδιους τους οφειλέτες, οι οποίοι απέρριψαν τις ρυθμίσεις. Το 65,93% των περιπτώσεων ανεπιτυχούς κατάληξης αφορά άρνηση του οφειλέτη σε ρύθμιση που προέκυψε από πολυμερή διαπραγμάτευση.
- Για τις υπόλοιπες αιτήσεις, που θεωρητικά θα έπρεπε να έχουν γίνει δεκτές από τους πιστωτές, όπως προβλέπει η νέα νομοθεσία, η Γενική Γραμματεία Δημοσίου Χρέους αναφέρει ότι απορρίφθηκαν από το Δημόσιο και τους χρηματοδοτικούς φορείς επειδή δεν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του νόμου.
Σε κάθε περίπτωση, όπως σημειώνουν νομικοί, το πρόβλημα που παραμένει άλυτο είναι ότι ο εξωδικαστικός μηχανισμός σε υψηλά ποσοστά καταλήγει σε προτάσεις ρυθμίσεων στους ευάλωτους δανειολήπτες οι οποίες ξεπερνούν τις οικονομικές τους δυνατότητες. Δεδομένου μάλιστα ότι η ένταξη στο καθεστώς του ευάλωτου παρέχει μια προσωρινή προστασία από πλειστηριασμό πρώτης κατοικίας, αρκετοί ευάλωτοι οφειλέτες αποφεύγουν να συμφωνήσουν μια ρύθμιση που μπορεί να μην είναι σε θέση να εξυπηρετήσουν.
Αξίζει να σημειωθεί ότι το υπουργείο Οικονομικών αποφάσισε να διευρύνει την περίμετρο των οφειλετών που ορίζονται ως ευάλωτοι. Με διάταξη που έχει περιληφθεί στο τελευταίο του νομοσχέδιο, ορίζεται ότι οι πολίτες με αναπηρία θα περιλαμβάνονται στους ευάλωτους με πιο χαλαρά εισοδηματικά και περιουσιακά κριτήρια από τους άλλους οφειλέτες.
Αναμένεται τώρα Κοινή Υπουργική Απόφαση των υπουργών Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών και Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας, με την οποία θα καθορίζονται οι λεπτομέρειες που αφορούν στην έκδοση της βεβαίωσης ευάλωτου οφειλέτη καθώς και το ποσοστό αναπηρίας και τα εισοδηματικά και περιουσιακά κριτήρια που θα εισαχθούν στον ορισμό των ευάλωτων οφειλετών.
