Στη Βουλή κατατίθεται αυτή την εβδομάδα το νομοσχέδιο του νέου πτωχευτικού κώδικα και ο υπουργός Οικονομικών, Χρήστος Σταϊκούρας, έχει να διαχειρισθεί ένα παράδοξο πρόβλημα: οι τραπεζίτες συνεχίζουν το «αντάρτικο» κατά της νομοθετικής πρωτοβουλίας της κυβέρνησης, παρότι το νομοσχέδιο, ύστερα και από διαδοχικές τροποποιήσεις που έγιναν υπό την πίεση των τραπεζών, ενισχύει αποφασιστικά τη θέση των πιστωτών και περιορίζει σοβαρά την προστασία των δανειοληπτών, ακόμη και για την πρώτη κατοικία.
Σε χθεσινή συζήτηση στο 3ο Athens Investment Forum, όπου συμμετείχαν ο υπουργός Οικονομικών, Χρήστος Σταϊκούρας και οι τέσσερις επικεφαλής των συστημικών τραπεζών, το νέο πτωχευτικό νομοσχέδιο απέσπασε επαίνους από τα στελέχη των τραπεζών για το περιεχόμενό του, όμως εκφράσθηκαν και πολύ ζωηρές επιφυλάξεις για το αν μπορεί να εφαρμοσθεί αποτελεσματικά στην πράξη και για τον τελικά προάγει την κουλτούρα πληρωμών.
Όπως τόνισε χαρακτηριστικά ο διευθύνων σύμβουλος της Εθνικής, Παύλος Μυλωνάς, «ο νέος νόμος θέλει να διορθώσει λάθη, αλλά πάσχουμε στην υλοποίηση. Έχουμε αγκυλώσεις στο δημόσιο και στον ιδιωτικό τομέα και η Δικαιοσύνη είναι πολύ αργή. Έχουμε μόνο 90 ημέρες (σ.σ.: μέχρι να τεθεί σε ισχύ ο νόμος, την 1η Ιανουαρίου). Τι θα γίνει αν χρειαζόμαστε πάνω από 90 ημέρες; Αν υπάρξει μεταβατική περίοδος, ο κόσμος θα περιμένει και δεν θα πληρώνει. Ο νόμος Κατσέλη ήταν στα χαρτιά πολύ καλός. Θα έδινε λύση σε έξι εβδομάδες αλλά τελικά έπαιρνε έξι χρόνια».
Στο ίδιο πνεύμα, ο Βασίλης Ψάλτης, διευθύνων σύμβουλος της Alpha Bank, τόνισε ότι «πρέπει να εστιάσουμε στην υλοποίηση», επισημαίνοντας τους κινδύνους που δημιουργούν οι νεωτερισμοί του νόμου σε συνδυασμό με την ύπαρξη στρατηγικών κακοπληρωτών που κινούνται κακόβουλα. Ο Φωκίων Καραβίας, διευθύνων σύμβουλος της Eurobank υπενθύμισε ότι έχει διατυπώσει ανησυχίες για το σκέλος του νομοσχεδίου που αφορά τα φυσικά πρόσωπα, σημειώνοντας ότι υπάρχουν αμφιβολίες για το αν το νέο θεσμικό πλαίσιο προάγει την κουλτούρα πληρωμών.
«Θα έχουμε χρόνο να συζητήσουμε από την επόμενη εβδομάδα», ήταν η απάντηση του Χρήστου Σταϊκούρα στο... πλαγιοκόπημα από τους τραπεζίτες, ενώ άδραξε την ευκαιρία για να υποστηρίξει ότι οι ενστάσεις και οι ανησυχίες των τραπεζικών στελεχών καταρρίπτουν τους ισχυρισμούς της αντιπολίτευσης ότι η κυβέρνηση νομοθετεί με βάση τις υποδείξεις των τραπεζών.
Τι φοβούνται οι τραπεζίτες
Σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, αυτό που κυρίως φοβούνται οι τραπεζίτες, αλλά στις δημόσιες παρεμβάσεις τους το προσεγγίζουν με... αφαιρετικές διατυπώσεις, για να μην έλθουν σε ανοικτή προστριβή με την κυβέρνηση, δεν είναι τόσο το πτωχευτικό σκέλος του νέου νομοσχεδίου, το οποίο θεωρείται ότι είναι ιδιαίτερα ευνοϊκό για τους πιστωτές και προσφέρει γρήγορες διαδικασίες ρευστοποίησης περιουσιακών στοιχείων φυσικών και νομικών προσώπων, αλλά ο εξωδικαστικός μηχανισμός αναδιάρθρωσης χρεών προς τράπεζες, διαχειριστές δανείων, Δημόσιο και ασφαλιστικούς φορείς, τα οποία συνολικά ανέρχονται σε 234 δισ. ευρώ.
Στα επιτελεία των τραπεζών ο μεγαλύτερος φόβος είναι ότι ο νόμος θα μπορούσε να προκαλέσει από την 1η Ιανουαρίου ένα «τσουνάμι» αιτημάτων αναδιάρθρωσης χρέους, καθώς πολλοί που πιέζονται από διάφορα χρέη, αλλά ενδεχομένως να κρατούσαν ενήμερα τα τραπεζικά τους δάνεια, θα βρουν την ευκαιρία να ζητήσουν μια συνολική αναδιάρθρωση, η οποία μάλιστα θα υπολογίζεται με τρόπο αυτοματοποιημένο, μέσα από έναν αλγόριθμο της πλατφόρμας εξωδικαστικής ρύθμισης, με αποτέλεσμα οι τράπεζες να χάσουν τον έλεγχο των ρυθμίσεων.
Όπως έγραψε το «Σin», για να μετριάσει αυτές τις ανησυχίες των τραπεζών, η κυβέρνηση προχώρησε σε μια τροποποίηση του νομοσχεδίου πριν αυτό έλθει στη Βουλή για συζήτηση. Πρόκειται για μια αλλαγή που αφορά τους έχοντες πτωχευτικό δικαίωμα, δηλαδή όλα τα φυσικά και νομικά πρόσωπα που ασκούν κάποια εμπορική/επαγγελματική δραστηριότητα.
Αρχικά γι' αυτή την κατηγορία οφειλετών το σχέδιο νόμου προέβλεπε ότι: «Κάθε φυσικό ή νομικό πρόσωπο με πτωχευτική ικανότητα μπορεί να υποβάλει αίτηση για εξωδικαστική ρύθμιση οφειλών». Αυτή η πρόνοια προκάλεσε έντονη αντίδραση των τραπεζών, που φοβήθηκαν ότι θα άνοιγε... το κουτί της Πανδώρας, αφού θα μπορούσαν να σπεύσουν μαζικά ενήμεροι οφειλέτες, επιχειρήσεις και επαγγελματίες, να ζητήσουν «κούρεμα» των οφειλών τους, δημιουργώντας μια νέα γενιά προβληματικών δανείων.
Για να κλείσει η περίμετρος των δυνητικών δικαιούχων, στην αναθεωρημένη εκδοχή του νομοσχεδίου εισάγεται εισοδηματικός «κόφτης». Δηλαδή, δικαίωμα υποβολής αίτησης για «κούρεμα» οφειλών θα παρέχεται μόνο σε όσους έχουν υποστεί το τελευταίο διάστημα μεγάλη μείωση εισοδημάτων. Αντίθετα, θα αποκλείονται όσοι έχουν χρόνια οικονομικά προβλήματα και θα «παραπέμπονται» από το νομοθέτη στη διαδικασία πτώχευσης και όχι αναδιάρθρωσης χρέους.
Όπως σημείωνε σχετικά ο Γ. Στουρνάρας σε επιστολή του στον πρόεδρο της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών, Γ. Χαντζηνικολάου, «όσον αφορά στην περίμετρο των ενήμερων οφειλετών που μπορούν να υπαχθούν στον εξωδικαστικό μηχανισμό ρύθμισης οφειλών, μετά τις τελευταίες συζητήσεις με τους Θεσμούς έχει επέλθει ουσιώδης περαιτέρω μείωση της περιμέτρου. Στα κριτήρια επιλεξιμότητας έχει προστεθεί εκείνο της σημαντικής μείωσης του εισοδήματος (income event)».
Οι φόβοι για τα αργά δικαστήρια και ο αντίλογος
Ο δεύτερος μεγάλος φόβος των τραπεζιτών είναι ότι όσες διαδικασίες του νέου νόμου προβλέπεται πως θα περνούν μέσα από τα δικαστήρια, κυρίως δηλαδή αυτές που αφορούν τις πτωχεύσεις, θα καταλήξουν να παγιδεύονται στα αργοκίνητα γρανάζια της Δικαιοσύνης, ιδιαίτερα αν ο νόμος αποδειχθεί επιτυχημένος, υπό την έννοια ότι θα αυξήσει τον αριθμό των πτωχεύσεων που φθάνουν στα δικαστήρια.
Ο φόβος αυτός, πάντως, δεν φαίνεται να ευσταθεί, αφού οι ειδικοί που ασχολούνται με το θέμα, νομικοί και δικαστές, θεωρούν ότι το νέο πλαίσιο απλοποιεί δραστικά τις διαδικασίες. Περισσότερο από τις τράπεζες θα πρέπει να ανησυχούν, μάλλον, όσοι θα αντιμετωπίσουν τις νέες διαδικασίες, που θα οδηγούν σε πολύ γρήγορη ρευστοποίηση της περιουσίας τους για να ικανοποιηθούν οι πιστωτές.
Όπως τόνισε ο γνωστός νομικός, Στάθης Ποταμίτης του γραφείου PotamitisVekris, μιλώντας την Πέμπτη σε ημερίδα της Capital Link, «η πρώτη σημαντική μεταρρύθμιση είναι η επιτάχυνση της ρευστοποίησης. Δεύτερη σημαντική μεταρρύθμιση είναι η ενίσχυση του ρόλου των πιστωτών. Συνολικά, πρόκειται για μια σημαντική αναμόρφωση, καθιστώντας την διαδικασία της πτώχευσης απλούστερη, πιο διαφανή, ταχύτερη και πιο δίκαιη».
Το νέο πλαίσιο λύνει και το πρόβλημα των τραπεζών με τους «δύστροπους» επιχειρηματίες. Όπως ανέφερε ο Αλέξανδρος Ρόκας (Alexandros Rokas Law Office), μιλώντας στην ίδια εκδήλωση, «σε περίπτωση οφειλετών που αντιμετωπίζουν βαριά συμπτώματα κρίσης, οι πιστωτές θα μπορούν να εφαρμόσουν την μεταβίβαση επιχείρησης, ακόμη και χωρίς τη συναίνεση του οφειλέτη».
Επίσης, σύμφωνα με τον Αλέξανδρο Μεταλληνό του νομικού γραφείου Karatzas & Partners «ο προτεινόμενος κώδικας στοχεύει στην επίλυση αυτών των ζητημάτων (της αργής διαδικασίας ρευστοποίησης περιουσιακών στοιχείων επιχειρήσεων) υιοθετώντας τρεις κατευθύνσεις: έμφαση στη ταχύτητα, πίστη στον προσδιορισμό της αξίας από την αγορά (αντί για αφηρημένες αποτιμήσεις), και αποφασιστικότητα για την ολοκλήρωση των εκκαθαρίσεων».
Ο Βασίλης Πορτοκάλλης, Εφέτης Αστικής και Ποινικής Δικαιοσύνης, στο Εφετείο Αθηνών, τόνισε ότι στόχος του νέου Κώδικα είναι η επίσπευση των δικαστικών διαδικασιών, με την σύντμηση των προθεσμιών συζήτησης των υποθέσεων στο Δικαστήριο αλλά και την απλοποίηση τους, η οποία επιτυγχάνεται με την περιορισμένη ποσοτικά ανάμιξη των δικαστικών σχηματισμών στη λήψη των αποφάσεων και την αύξηση της πρωτοβουλίας τόσο του συνδίκου όσο και των δανειστών, με απώτερο σκοπό την επιτάχυνση των διαδικασιών.
