Πριν το τέλος Ιουνίου προσανατολίζεται το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης να παρουσιάσει το σχέδιό του για τα δάνεια ελβετικού φράγκου, όμως έχουν διαψευσθεί οριστικά οι προσδοκίες για μια λύση που θα απάλλασσε τους δανειολήπτες από τις ακραίες επιβαρύνσεις που δημιούργησαν οι συναλλαγματικές διαφορές.
Όπως είχε αποκαλύψει τον Φεβρουάριο το Σin, το «κούρεμα» των επιβαρύνσεων από συναλλαγματικές διαφορές δεν βρισκόταν στην ατζέντα της κυβέρνησης ήδη από την εποχή Χατζηδάκη και στην ίδια κατεύθυνση κινείται τώρα ο Κυριάκος Πιερρακάκης, που θα παρουσιάσει σαν «λύση» στους «καμένους» δανειολήπτες τη δυνατότητα ρύθμισης των οφειλών τους με τον εξωδικαστικό μηχανισμό.
Σύμφωνα με πληροφορίες, τα δάνεια σε συνάλλαγμα θα εντάσσονται στον εξωδικαστικό με βάση την ισοτιμία με το ευρώ κατά τον χρόνο υποβολής της αίτησης. Έτσι, αποκλείεται εξ ορισμού οποιαδήποτε μείωση του υπολοίπου με βάση την αρχική ισοτιμία κατά τον χρόνο εκταμίευσης του δανείου και ο... «μουτζούρης» των επιβαρύνσεων από συναλλαγματικές διαφορές μένει στους δανειολήπτες.
Τα δάνεια, μέσω του εξωδικαστικού, θα μετατρέπονται σε ευρώ και θα ακολουθεί η ρύθμισή τους ακριβώς με τον ίδιο τρόπο που ρυθμίζονται όλα τα δάνεια. Δηλαδή, με βάση τον ειδικό αλγόριθμο, ο οποίος διαμορφώνει μια ρύθμιση προσαρμοσμένη στις εισοδηματικές δυνατότητες του δανειολήπτη, ενδεχομένως και με κάποιο «κούρεμα» για να υπάρχει η δυνατότητα εξυπηρέτησης της ρύθμισης.
Όλα αυτά δεν βοηθούν ιδιαίτερα τους δανειολήπτες ελβετικού φράγκου, που έχουν την ιδιαιτερότητα να έχουν επιβαρυνθεί με τεράστια ποσά από τις συναλλαγματικές διαφορές και τελικά θα κληθούν να εξυπηρετήσουν, έστω και με μια ρύθμιση μέσω εξωδικαστικού, αυτές τις «παραφουσκωμένες» δανειακές υποχρεώσεις.
Σημειωτέον ότι στα στεγαστικά δάνεια, οι ρυθμίσεις του εξωδικαστικού δεν οδηγούν σε μεγάλα κουρέματα. Ενώ το μέσο ποσοστό κουρέματος των δανείων σε χρηματοδοτικούς φορείς (τράπεζες και servicers) διαμορφώνεται σε 30%, για τα στεγαστικά δάνεια το μέσο ποσοστό διαγραφής είναι μόλις 13%. Τα στεγαστικά δάνεια ρυθμίζονται από τον εξωδικαστικό κατά κανόνα με διευθετήσεις πολύ μεγάλης διάρκειας, καθώς η μέση διάρκεια των ρυθμίσεων είναι 26 χρόνια.
Αυτό σημαίνει ότι ένας δανειολήπτης ελβετικού μπορεί να δανείσθηκε το 2008, να είδε το δάνειό του να «φουσκώνει» πέρα από κάθε πρόβλεψη και τώρα, δεκαπέντε χρόνια αργότερα, να έχει ακόμη το βάρος ενός μεγάλου ποσού οφειλής, την οποία μπορεί ο εξωδικαστικός να ρυθμίσει για άλλα 20 χρόνια, σαν να ξεκινούσε από το σημείο μηδέν.
Όλα αυτά θα ισχύσουν για όσους έχουν κόκκινα δάνεια σε ελβετικό. Όσοι έχουν καταφέρει, ενδεχομένως με κόπους και θυσίες να κρατήσουν ενήμερα τα δάνειά τους, δεν θα έχουν ούτε τα οφέλη μιας ρύθμισης μέσω εξωδικαστικού και θα πρέπει να αποδεχθούν όποια λύση μπορεί να προτείνει η τράπεζα.
Πώς εξανεμίσθηκαν οι ελπίδες για κούρεμα
Σε κάθε περίπτωση, οι προσδοκίες για οριζόντιο κούρεμα των οφειλών που προέκυψαν από συναλλαγματικές διαφορές διαψεύδονται οριστικά, για δύο λόγους:
1. Μεγάλος αριθμός δανείων ελβετικού φράγκου είναι μη εξυπηρετούμενα ή έχουν καταγγελθεί και βρίσκονται πλέον στα χαρτοφυλάκια τιτλοποιήσεων που έγιναν με το σχέδιο «Ηρακλής», με την εγγύηση του Ελληνικού Δημοσίου. Με τη σειρά τους, ομόλογα από αυτές τις τιτλοποιήσεις, που έχουν «αναβαπτισθεί» με την κρατική εγγύηση, έχουν στα χαρτοφυλάκιά τους οι τράπεζες. Σε περίπτωση διαγραφής οφειλών σε μεγάλη κλίμακα, θα χρειασθεί να ενεργοποιηθούν για πρώτη φορά οι κρατικές εγγυήσεις, δηλαδή το κόστος του κουρέματος θα περάσει στον κρατικό προϋπολογισμό.
2. Ένα οριζόντιο κούρεμα θα προσέκρουε στις αντιρρήσεις της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, καθώς, στην περίπτωση της Ελλάδας και σε αντίθεση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, δεν θα «πατούσε» σε στέρεη νομική βάση, δεδομένου ότι η Ελλάδα είναι μία από τις λίγες χώρες όπου η Δικαιοσύνη και το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο έχουν απορρίψει αμετάκλητα τις διεκδικήσεις των οφειλετών για ακύρωση της ρήτρας εξυπηρέτησης των δανείων με βάση την εκάστοτε συναλλαγματική ισοτιμία.
Τι έκρινε το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο
Παρά τα όσα λέγονται από την πλευρά των δανειοληπτών για την ανάγκη να ζητηθεί από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο μια προδικαστική απόφαση για τις εκκρεμούσες, στον Άρειο Πάγο, συλλογικές αγωγές δανειοληπτών, το Ε.Δ. έχει ήδη, από τον Δεκέμβριο του 2021, διατυπώσει την κρίση του, η οποία ευθυγραμμίζεται πλήρως με την απόφαση του Αρείου Πάγου, που έκανε δεκτό ότι η ρήτρα για τη συναλλαγματική ισοτιμία δεν μπορεί να αμφισβητηθεί με βάση την ευρωπαϊκή νομοθεσία για την προστασία του καταναλωτή.
Το Πολυμελές Πρωτοδικείο της Αθήνας είχε ζητήσει, στο πλαίσιο της συζήτησης αγωγής δύο δανειοληπτών κατά της Τράπεζας Πειραιώς, την έκδοση προδικαστικής απόφασης από το Ευρωδικαστήριο.
Με την απόφαση αυτή, οι Ευρωπαίοι δικαστές κλήθηκαν να απαντήσουν στο μεγαλύτερο ερώτημα που αφορά τα δάνεια ελβετικού φράγκου: αν, δηλαδή, μπορεί να ελεγχθεί για καταχρηστικότητα η ρήτρα που επιβάλλει στους δανειολήπτες να εξοφλούν τα δάνεια με βάση την τρέχουσα συναλλαγματική ισοτιμία, από την οποία, ως γνωστόν, πηγάζει και το σοβαρό πρόβλημα που έχει δημιουργηθεί εδώ και περισσότερα από δέκα χρόνια, καθώς το φράγκο ενισχύθηκε θεαματικά έναντι του ευρώ μετά το ξέσπασμα της μεγάλης οικονομικής κρίσης, με συνέπεια να «φουσκώνουν» τα υπόλοιπα των δανείων, ακόμη και όταν οι δανειολήπτες πλήρωναν στο ακέραιο τις δόσεις.
Οι δανειολήπτες υποστήριζαν ότι η ρήτρα αυτή μπορεί να ελεγχθεί για καταχρηστικότητα από τα δικαστήρια, με βάση την κοινοτική οδηγία για την προστασία των καταναλωτών. Όμως, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, συμπλέοντας απόλυτα με τον Άρειο Πάγο, έκρινε ότι τέτοιος έλεγχος δεν επιτρέπεται να γίνει, επειδή πρόκειται για μια ρήτρα που απηχεί εθνικές διατάξεις αναγκαστικού δικαίου.
Όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά στη σχετική ανακοίνωση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, «η κοινοτική οδηγία για τις καταχρηστικές ρήτρες δεν αντιτίθεται στη θέσπιση ή διατήρηση διατάξεων του εσωτερικού δικαίου οι οποίες συνεπάγονται την εφαρμογή του συστήματος προστασίας των καταναλωτών σε ρήτρες που εξαιρούνται από το πεδίο εφαρμογής της επειδή απηχούν εθνικές διατάξεις αναγκαστικού δικαίου».
