Διατήρηση της εκεχειρίας στη Λιβύη, συνέχιση του εμπάργκο όπλων, αποχώρηση ξένων στρατευμάτων και τερματισμός των παρεμβάσεων τρίτων χωρών, είναι τα δύο βασικά σημεία στα οποία συμφώνησαν οι συμμετέχοντες στη διάσκεψη του Βερολίνου. Όμως η υλοποίηση των συμφωνηθέντων εξαρτάται πλέον από τη στάση των δύο αντιμαχόμενων πλευρών – της «φιλότουρκης» κυβέρνησης Σάρατζ στην Τρίπολη και των δυνάμεων του στρατάρχη Χάφταρ, οι οποίοι δεν συνυπέγραψαν.
Η συμφωνία περιλαμβάνει πρόνοιες για την συνέχιση του διαλόγου με στόχο την εσωτερική συνεννόηση, την πολιτική μετάβαση της αφρικανικής χώρας και τη συγκρότηση ενιαίας κεντρικής εξουσίας. Στο προοίμιο επισημαίνεται ότι πρέπει να αφοπλιστούν και να διαλυθούν οι ένοπλες ομάδες πολιτοφυλακής και ότι για τις παραβιάσεις της ανακωχής θα επιβάλλονται κυρώσεις. Οι χώρες που συμμετείχαν στη διάσκεψη και οι οργανισμοί δεσμεύονται ότι θα σταματήσουν να υποστηρίζουν κάποια από τις αντιμαχόμενες πλευρές.
Όπως αναμενόταν, δεν υπάρχει αναφορά στο θέμα της συμφωνίας με την Τουρκία για την οριοθέτηση θαλάσσιων περιοχών, που αποτελεί μεγάλο «αγκάθι» για την Ελλάδα και θα παραμείνει αντικείμενο αντιπαράθεσης με την Τουρκία.
Φρένο και στην Τουρκία
Σε συνέντευξη Τύπου μετά την ολοκλήρωση των εργασιών, η Άνγκελα Μέρκελ δήλωσε ότι οι συμμετέχοντες συμφώνησαν να μην παραβιάσουν το εμπάργκο όπλων που έχει επιβάλει το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, αποφεύγοντας και οποιαδήποτε στρατιωτική παρέμβαση-εμπλοκή στη χώρα.
Ολες οι χώρες δεσμεύτηκαν ότι δεν θα παράσχουν περαιτέρω στρατιωτική βοήθεια στις εμπόλεμες δυνάμεις στη Λιβύη, όσο διαρκεί η εκεχειρία.
Συμφωνήθηκε ακόμη ότι πρέπει να αποχωρήσουν όλες οι ξένες στρατιωτικές δυνάμεις.
Το σημείο αυτό αφορά ιδιαίτερα την Τουρκία, η οποία έχει αποστείλει ήδη στην κυβέρνηση της Τρίπολης στρατιωτικούς συμβούλους, προσωπικό τεχνικής υποστήριξης και μισθοφόρους μαχητές, ενώ ο πρόεδρος Ερντογάν και άλλοι αξιωματούχοι έχουν προαναγγείλει την αποστολή κι άλλων δυνάμεων.
Εκεχειρία και συνέχιση διαλόγου
Η κ. Μέρκελ μίλησε για «περιεκτικό σχέδιο για να προχωρήσουμε μπροστά» και τόνισε ότι όλοι οι συμμετέχοντες «εργάστηκαν εποικοδομητικά».
«Όλοι συμφωνούμε ότι πρέπει να γίνει σεβαστό το εμπάργκο όπλων, το οποίο θα πρέπει να περιφρουρηθεί με αυστηρότητα, περισσότερο από ό,τι συνέβη στο παρελθόν», είπε η καγκελάριος Μέρκελ, προσθέτοντας:«Δεν μπορεί να υπάρξει στρατιωτική λύση στην κρίση της Λιβύης. Ολοι συμφώνησαν ότι κάτι τέτοιο απλώς θα επιδείνωνε την ανθρωπιστική κατάσταση στη χώρα».
Σύμφωνα με τον γενικό γραμματέα του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, τα μέρη συμφώνησαν κατάπαυση πυρός και παύση στρατιωτικών επιχειρήσεων. Τα μέρη δεσμεύτηκαν να εφαρμόσουν την εκεχειρία υπό την αιγίδα του ΟΗΕ, ώστε να πραγματοποιηθεί διάλογος για ειρηνική λύση στο πρόβλημα της Λιβύης.
Το βασικό ζητούμενο είναι τώρα η κατάπαυση του πυρός. Οι αντιμαχόμενες πλευρές θα συνεχίσουν το διάλογο υπό την αιγίδα του ΟΗΕ. Ο οριστικός τερματισμός των ένοπλων συγκρούσεων και η εγκαθίδρυση νέου ενιαίου συστήματος κεντρικής διακυβέρνησης στη χώρα θα είναι αντικείμενο μελλοντικών διαδικασιών. Σε αυτές τις διαδικασίες θα συμμετάσχουν και χώρες οι οποίες δεν έλαβαν μέρος στην σημερινή σύνοδο, διευκρίνισε ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών Χάικο Μάας.
Επιτροπή παρακολούθησης της συμφωνίας
Ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών Χάικο Μάας αναφέρθηκε ακόμη στην σύσταση Επιτροπής Παρακολούθησης των συμφωνηθέντων, η οποία, όπως είπε, θα διασφαλίσει την υλοποίηση των σημερινών αποφάσεων και θα συνοδεύει τις περαιτέρω εργασίες του ειδικού απεσταλμένου του ΓΓ του ΟΗΕ Γασάν Σαλαμέ και της Αποστολής των Ηνωμένων Εθνών για την Στήριξη της Λιβύης (UNSMIL).
«Η Επιτροπή θα καθοδηγείται από τα Ηνωμένα Έθνη, θα ξεκινήσει τις εργασίες της ήδη στις αρχές Φεβρουαρίου και χώρες οι οποίες δεν εκπροσωπούνταν εδώ θα προσκληθούν να συμμετάσχουν σε αυτή την διαδικασία και στις τέσσερις ομάδες εργασίας που σχεδιάζονται - για ζητήματα ασφάλειας και στρατιωτικά, για οικονομικά, για πολιτικά και για ανθρωπιστικά».
Η σύσταση των Επιτροπών θα γίνει στην Γερμανία και η Γερμανία θα είναι ο οικοδεσπότης και συμπρόεδρος και στην συνέχεια όλοι οι διεθνείς εταίροι που ήταν σήμερα εδώ και εκείνοι οι οποίοι θα προστεθούν, θα πάρουν με την σειρά την ευθύνη στα χέρια τους, εξήγησε ο κ. Μάας. Πέραν αυτού, τα αποτελέσματα και τα πιθανά περαιτέρω βήματα θα τεθούν σε όλα τα κατάλληλα πολυμερή σχήματα - όχι μόνο στα Ηνωμένα Έθνη, διευκρίνισε ανέφερε ενδεικτικά ότι ήδη αύριο το θέμα θα συζητηθεί στο πλαίσιο του Συμβουλίου Υπουργών Εξωτερικών της ΕΕ «Η δουλειά μόλις τώρα ξεκίνησε και μπροστά μας έχουμε σίγουρα δύσκολο δρόμο εντατικής δουλειάς.
Αλλά ήταν πολύ σημαντικό σήμερα σε αυτή την διάσκεψη να καταλήξουμε σε μια συμφωνία. Το πνεύμα συνεργασίας που ζήσαμε σήμερα πηγαίνει πολύ πέρα από ό,τι είδαμε σε άλλες περιπτώσεις στο παρελθόν», δήλωσε ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών και τόνισε ότι «τώρα πρέπει να καταφέρουμε να φέρουμε μαζί τις λιβυκές αντίπαλες πλευρές ώστε μαζί τους - μια που τώρα το θέμα είναι η εκεχειρία και η κατάπαυση του πυρός - να δημιουργήσουμε τις προϋποθέσεις και τις συνθήκες ώστε ο εμφύλιος στην Λιβύη να πάει προς πολιτική λύση και να επιτύχουμε στην Λιβύη μόνιμη ειρήνη».
Η Μέρκελ και ο Γκουτέρες απέφυγαν πάντως να σχολιάσουν την μορφή που θα έχει ενδεχόμενη αποστολή επιτήρησης της κατάπαυσης του πυρός - εφόσον αυτή επιτευχθεί - διευκρινίζοντας ότι πρόκειται για μεταγενέστερο στάδιο.
