Ουσιαστικά στάσιμες έμειναν, κατά την περίοδο της πανδημίας, οι καταθέσεις των περισσότερων Ελλήνων, που κρατούν στις τράπεζες ποσά έως 5.000 ευρώ. Όμως, στα... ρετιρέ των καταθετών, δηλαδή στις τρεις κατηγορίες με ποσά άνω του 1 εκατ. ευρώ, την περίοδο της πανδημίας έγινε πάρτι, με ποσοστά αύξησης των καταθέσεων που πλησίασαν και το 100%.
Όπως φαίνεται από τα στοιχεία που παραθέτει η Τράπεζα της Ελλάδος στην τελευταία Έκθεση για τη Χρηματοπιστωτική Σταθερότητα, οι καταθέσεις των φυσικών προσώπων σημείωσαν μεγάλη αύξηση από το τέλος του 2019 ως το τέλος του 2021, καθώς εκτινάχθηκαν σχεδόν κατά 20 δισ. ευρώ υψηλότερα, υπό την επίδραση της αναγκαστικής αποταμίευσης την περίοδο των lockdown, αλλά και των πλούσιων κυβερνητικών μέτρων στήριξης στα νοικοκυριά.
Όμως, αυτό δεν σημαίνει ότι όλοι οι καταθέτες αύξησαν κατά το ίδιο ποσοστό το... πουγκί τους. Οι λίγοι που διατηρούν ποσά 1 - 5 εκατ. ευρώ είχαν στη διετία αύξηση καταθέσεων κατά 41,7%, ενώ η ακόμη πιο μικρή ομάδα καταθετών με ποσά 5 - 10 εκατ. ευρώ είχαν αύξηση κατά 52,3%. Οι... εξωφρενικά πλούσιοι, με ποσά άνω των 10 εκατ. ευρώ, σχεδόν διπλασίασαν τις καταθέσεις τους (+91,8%).
Στις κατηγορίες των φτωχότερων καταθετών, δηλαδή με ποσά 5.000 - 1 εκατ. ευρώ, καταγράφονται διψήφια ποσοστά αυξήσεων, από 15,7% έως 37,3%. Η πιο... ταπεινή και πολυπληθείς κατηγορία καταθετών, πάντως, δηλαδή όσοι έχουν μέχρι 5.000 ευρώ, είχαν μείωση καταθέσεων κατά 4,3% το 2021, που εξανέμισε ένα μεγάλο μέρος της αύξησης του 2020, με αποτέλεσμα συνολικά στη διετία το ποσοστό της αύξησης των καταθέσεών τους να είναι χαμηλό, μόλις 4,4%.
Οι καταθέσεις την περίοδο της πανδημίας (πηγή: Τράπεζα της Ελλάδος)
Όπως αναφέρει η ΤτΕ, μεταξύ Δεκεμβρίου 2019 και Δεκεμβρίου 2021, αύξηση παρουσίασε το υπόλοιπο σε όλες τις επιμέρους κατηγορίες καταθετικών λογαριασμών. Ειδικότερα,
- Οι καταθέσεις των φυσικών προσώπων ενισχύθηκαν το διάστημα αυτό συνολικά κατά 19,7 δισεκ. ευρώ. Το μεγαλύτερο μέρος της απόλυτης αυτής μεταβολής αφορά τη δεύτερη χαμηλότερη κατηγορία, 5.000-50.000 ευρώ. Πιθανότατα κατά μεγάλο μέρος αυτό οφείλεται στα δημοσιονομικά μέτρα που υιοθετήθηκαν το 2020 και το 2021 ώστε να καλυφθεί η απώλεια εισοδήματος την οποία διαφορετικά θα επέφεραν τα μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης για την αντιμετώπιση της πανδημίας, συμβάλλοντας στη δημιουργία χρήματος στην οικονομία, σε συνδυασμό με τη μειωμένη κατανάλωση την περίοδο αυτή. Ακολούθως, σημαντικό μέρος της ανόδου αφορά τις αμέσως επόμενες δύο υψηλότερες κατηγορίες 50.000-100.000 ευρώ και 100.000-500.000 ευρώ, για τις οποίες επίσης πιθανόν αρχίζει να αυξάνεται η συμβολή της προληπτικής και αναγκαστικής αποταμίευσης.
- Αν εξετάσουμε χωριστά την εξέλιξη των καταθέσεων το 2020 και το 2021, στην πολύ χαμηλή κατηγορία μέχρι 5.000 ευρώ η αύξηση που σημειώθηκε το 2020 κατά 1 δισεκ. ευρώ (9%) γρήγορα αναδιπλώθηκε κατά το ήμισυ περίπου το 2021, καθώς η οικονομία άρχισε σταδιακά να επαναλειτουργεί και αποκλιμακώθηκαν τα μέτρα στήριξης. Η κατηγορία αυτή πιθανόν συνδέεται με χαμηλά εισοδήματα που έχουν μικρή δυνατότητα αποταμίευσης ή αφορά λογαριασμούς καταθέσεων που χρησιμοποιούνται για πίστωση μισθοδοσίας και εκτέλεση ηλεκτρονικών πληρωμών, αλλά όχι ως μέσο αποταμίευσης.
- Στη δεύτερη χαμηλότερη κατηγορία, 5.000-50.000 ευρώ, η αύξηση κατά 4,3 δισεκ. το πρώτο έτος της πανδημίας συνεχίστηκε και το 2021, αλλά άρχισε να αποκλιμακώνεται τόσο σε απόλυτο μέγεθος (σε 3,3 δισεκ.) όσο σε ποσοστό μεταβολής (από 9% σε 6%). Πέρα από τον περιορισμό των μέτρων στήριξης και την επανεκκίνηση της οικονομίας, στην κατηγορία αυτή πιθανώς αρχίζει να αποτυπώνεται εντονότερα το 2021 και η επίδραση λόγω της λήξης των αναβολών πληρωμών χρεολυσίων δανείων ή άλλων υποχρεώσεων, καθώς και η ανάκαμψη της κατανάλωσης.
- Οι επόμενες κατά σειρά κατηγορίες λογαριασμών 50.000-100.000 ευρώ, 100.000-500.000 ευρώ, 500.000-1.000.000 ευρώ, 1.000.000-5.000.000 ευρώ συνέχισαν να ενισχύονται μεταξύ 2020 και 2021 και μάλιστα με εντονότερο (ή περίπου σταθερό) ρυθμό, δηλαδή οι κατηγορίες αυτές συνέχισαν να σωρεύουν καταθέσεις με σχετική σταθερότητα είτε για αποταμίευση ή λόγω αυξημένων αναγκών για κεφάλαια κίνησης εφόσον αφορούν ελεύθερο επάγγελμα-ατομική επιχείρηση.
- Για τις υψηλότερου υπολοίπου κατηγορίες καταθέσεων, από 5 εκατ. έως 10 εκατ. ευρώ, η αύξηση επίσης επιταχύνθηκε μεταξύ 2020 και 2021, ενώ επιβραδύνθηκε σημαντικά για εκείνες άνω των 10 εκατ. ευρώ. Είναι λογικό όμως να υποθέσουμε ότι οι κατηγορίες άνω των 5 εκατ. πρέπει να αφορούν έναν ελάχιστο μόνο αριθμό λογαριασμών/καταθετών και ότι είναι περισσότερο ευμετάβλητες και ελάχιστα αντιπροσωπευτικές για το σύνολο. Με βάση τον απλό υπολογισμό για την εκτίμηση του αριθμού των λογαριασμών σε κάθε κατηγορία που προαναφέρθηκε, εκτιμάται ότι οι κατηγορίες άνω των 5 εκατ. ευρώ μπορεί να αφορούν ακόμη και λιγότερους από 200 λογαριασμούς.
