«Ανάσες» στις οικονομίες της ευρωζώνης ετοιμάζεται να δώσει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, υπό το βάρος των δραματικών εξελίξεων στην Ουκρανία. Σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, η ΕΚΤ δεν πρόκειται να σηματοδοτήσει, κατά τη συνεδρίαση του συμβουλίου της στις 10 Μαρτίου, την αύξηση των επιτοκίων μέσα στο τρέχον έτος, αλλά θα μεταθέσει αργότερα τις αποφάσεις, μέχρι να μειωθεί η αβεβαιότητα που έχει δημιουργήσει ο πρώτος πόλεμος στον ευρωπαϊκό χώρο μετά το 1945.
Η αγορά ομολόγων προεξοφλεί ήδη την αλλαγή κατεύθυνσης της ΕΚΤ, προσφέροντας σημαντική ανακούφιση και σε κυβερνήσεις όπως η ελληνική, που είχαν αρχίσει να ανησυχούν σοβαρά για την αύξηση του κόστους δανεισμού. Είναι χαρακτηριστικό ότι σήμερα η απόδοση του ελληνικού 10ετούς ομολόγου έπεσε στο 2,3%, ενώ είχε πλησιάσει το 2,7% στα μέσα Φεβρουαρίου. Ακόμη μεγαλύτερη είναι η μείωση της απόδοσης του γερμανικού δεκαετούς ομολόγου: έπεσε κατά 130% περίπου και γύρισε σε αρνητικό πρόσημο. Στα 8ετή ομόλογα, η μείωση της απόδοσης έφθασε το 1.400% (!).
Όπως σημειώνει το Bloomberg, οι επενδυτές εκτιμούν ότι η πρώτη αύξηση επιτοκίων από την ΕΚΤ μετατίθεται για τον Ιανουάριο του 2023, ενώ στα μέσα Φεβρουαρίου εκτιμούσαν ότι θα υπάρξει μία αύξηση επιτοκίων τον Σεπτέμβριο και μία ακόμη τον Δεκέμβριο του 2022.
Πίσω από αυτή την αλλαγή στάσης, κρύβεται η αδυναμία της ΕΚΤ να προβλέψει ποιες συνέπειες θα έχει ο πόλεμος στην Ουκρανία στην ευρωπαϊκή οικονομία, καθώς από τη μια πλευρά ενισχύει τις ήδη αυξημένες πληθωριστικές πιέσεις, κυρίως μέσα από την αύξηση των τιμών της ενέργειας, αλλά από την άλλη αφαιρεί «πόντους» από την ανάπτυξη, καθώς δημιουργούνται διαταραχές στην εφοδιαστική αλυσίδα, το εμπόριο και τον χρηματοπιστωτικό τομέα.
Η πρόεδρος της ΕΚΤ, Κριστίν Λαγκάρντ, αμέσως μετά τη ρωσική εισβολή διαβεβαίωσε τις αγορές ότι: «η ΕΚΤ παρακολουθεί στενά την εξελισσόμενη κατάσταση. Θα διενεργήσει μια συνολική αξιολόγηση των οικονομικών προοπτικών, η οποία θα περιλαμβάνει αυτές τις τελευταίες εξελίξεις και η οποία θα αποτελέσει τη βάση της συνεδρίασης πολιτικής της στις 10 Μαρτίου. Η ΕΚΤ θα εξασφαλίσει ομαλές συνθήκες ρευστότητας και πρόσβαση των πολιτών σε μετρητά. Η ΕΚΤ θα εφαρμόσει τις κυρώσεις που έχουν αποφασίσει η ΕΕ και οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις. Η ΕΚΤ είναι έτοιμη να λάβει κάθε ενέργεια που απαιτείται για να εκπληρώσει τις ευθύνες της για τη διασφάλιση της σταθερότητας των τιμών και της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας στη ζώνη του ευρώ».
Φαίνεται, όμως, ότι, ανεξάρτητα από την αξιολόγηση που θα γίνει και θα συζητηθεί στο συμβούλιο, η κυρίαρχη τάση στους κόλπους της ΕΚΤ είναι να αναβάλλει την έκδοση καθοδήγησης για αύξηση επιτοκίου μέσα στο 2022, ώστε να αποφευχθεί ένα πιθανό λάθος: να γίνει πρόωρα το «σφίξιμο» της νομισματικής πολιτικής, όπως είχε συμβεί και το 2011, και η οικονομία τους επόμενους μήνες να χάσει τη δυναμική ανάκαμψης που είχε κατακτήσει μετά την πανδημία.
Σε σημερινή του ομιλία, ο Φάμπιο Πανέτα, μέλος του εκτελεστικού συμβουλίου της ΕΚΤ, τόνισε ότι είναι πολύ δύσκολο να γίνουν προβλέψεις για τις μεσοπρόθεσμες προοπτικές στις σημερινές συνθήκες, καθώς υπάρχουν δυνάμεις που μπορεί να επιβραδύνουν την ανάκαμψη και να συγκρατήσουν τις πληθωριστικές πιέσεις, αλλά και δυνάμεις που μπορεί να φέρουν επιτάχυνση του πληθωρισμού. «Λάθη πολιτικής σε οποιαδήποτε κατεύθυνση θα μπορούσαν να ωθήσουν την οικονομία σε δυσμενές μονοπάτι», τόνισε χαρακτηριστικά.
Σε αυτό το περιβάλλον αβεβαιότητας, ο Πανέτα υπογράμμισε ότι η κεντρική τράπεζα θα πρέπει να κάνει προσεκτικές κινήσεις για να μην στραγγαλίσει μια ήδη ατελή ανάκαμψη. «Δεν μπορούμε να χάσουμε την πρόοδο που έχουμε, πρέπει να κάνουμε μικρά βήματα σε σκοτεινό δωμάτιο», είπε χαρακτηριστικά ο Ιταλός τραπεζίτης.
Την ίδια ώρα, υπάρχουν πιέσεις, κυρίως από χώρες του Νότου, να γίνει στροφή 180 μοιρών και σε σχέση με τα προγράμματα αγοράς ομολόγων. Η ΕΚΤ έχει ανακοινώσει ότι θα λήξει στο τέλος Μαρτίου το έκτακτο πρόγραμμα, αλλά αυτό φαίνεται ότι θα συμπέσει με μια περίοδο έντονης αβεβαιότητας, καθώς έως τότε δεν αναμένεται ότι θα έχει επανέλθει η ειρήνη στην Ουκρανία. Ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, Γιάννης Στουρνάρας έχει προτείνει να παραταθεί η διάρκεια του έκτακτου προγράμματος, μέχρι να ξεκαθαρίσει η κατάσταση, μια πρόταση που φαίνεται ότι υποστηρίζεται και από άλλους κεντρικούς τραπεζίτες.
