Ενώ οι αποκαλύψεις για το σκάνδαλο ΟΠΕΚΕΠΕ και τις παράνομες αγροτικές αποζημιώσεις συνεχίζονται με αμείωτο ρυθμό (τελευταία προσθήκη οι έρευνες και στον ΕΛΓΑ), η Ελλάδα βρίσκεται ξανά στο στόχαστρο της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας.
Αυτή την φορά στο κάδρο των ερευνών βρίσκεται ο τομέας ανακύκλωσης στη χώρα και δη η πιθανή κακοδιαχείριση τουλάχιστον 11,9 εκατ. ευρώ ευρωπαϊκών κονδυλίων σε σχετικό έργο. Η έρευνα της ΕΕ, υπό την καθοδήγηση της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας (EPPO), έρχεται να προστεθεί στα μακροχρόνια προβλήματα της Ελλάδας με την εφαρμογή της ευρωπαϊκής νομοθεσίας για τη διαχείριση αποβλήτων, τα οποία έχουν οδηγήσει στην επιβολή βαριών προστίμων προς την χώρα μας.
Η έρευνα ξεκίνησε έπειτα από εκθέσεις που εκπονήθηκαν κατόπιν εντολής της ΕΕ από Έλληνες ελεγκτές, οι οποίοι διαπίστωσαν παρατυπίες τόσο στο κόστος όσο και στη λειτουργία μεγάλου project ανακύκλωσης. Το έργο, προϋπολογισμού 220 εκατ. ευρώ, που συγχρηματοδοτήθηκε από την ΕΕ μέσω Ευρωπαϊκού Επιχειρησιακού Προγράμματος, αφορά μια σειρά από «μονάδες ανακύκλωσης» ή περίπτερα που κατασκευάστηκαν από την ελληνική εταιρεία TEXAN και τοποθετήθηκαν σε Αττική, Πελοπόννησο και Κρήτη.
Αδιαφανείς διαδικασίες
Με βάση το ευρωπαϊκό πρωτόκολλο, οι πολίτες μπορούν να παίρνουν χρήματα επιστροφής για την ανακύκλωση πλαστικών, μεταλλικών και γυάλινων αντικειμένων που δεν αποτελούν συσκευασίες. «Δεν υπάρχουν στοιχεία από τον [Φορέα Διαχείρισης Αποβλήτων Αττικής] ΕΔΣΝΑ για το τι συμβαίνει με τα απόβλητα μετά τη συλλογή τους, εκτός από μια αναφορά για την τοποθέτησή τους σε αποθηκευτικό χώρο της TEXAN για το έτος 2023», αναφέρεται στην έκθεση που αποκαλύπτει το POLITICO, προσθέτοντας ότι δεν έχουν εγκατασταθεί όλες οι αποθηκευτικές μονάδες.
Πρόστιμα
Το 2023, η οικονομική επιτροπή ελέγχου επέβαλε πρόστιμο 2,9 εκατ. ευρώ στην ΕΔΣΝΑ, μετά από διαπίστωση «σοβαρών παρατυπιών» στη σύμβαση προμήθειας που ανατέθηκε στην TEXAN. Η εταιρεία εξασφάλισε το έργο, παρουσιάζοντας κόστος για τις μονάδες ανακύκλωσης πενταπλάσιο από την τιμή της αγοράς, σύμφωνα με τους ελεγκτές.
Η Ελλάδα, παράλληλα, αναμένεται να αποτύχει και φέτος στην επίτευξη των ευρωπαϊκών στόχων για την ανακύκλωση: 55% των δημοτικών απορριμμάτων και 65% των αποβλήτων συσκευασίας.
«Δεν μπορεί να επιβεβαιωθεί αν η ΕΔΣΝΑ διερεύνησε ποιο θα ήταν ένα λογικό κόστος για τις μονάδες ανακύκλωσης», αναφέρει ξεχωριστή έκθεση, τονίζοντας ότι η έρευνα αγοράς στην οποία βασίστηκε η ΕΔΣΝΑ «περιλάμβανε μόνο δύο εταιρείες με κοινά συμφέροντα και αποκλειστική σχέση», οι οποίες και κατέθεσαν τη μοναδική προσφορά στο διαγωνισμό.
Μετά και τη δεύτερη έκθεση ελέγχου, που ολοκληρώθηκε τον Ιούλιο και αποκαλύφθηκε πρώτη από την εφημερίδα Καθημερινή, επιβλήθηκε νέο πρόστιμο ύψους 3 εκατ. ευρώ — δηλαδή το ήμισυ των ευρωπαϊκών χρημάτων που είχαν διατεθεί για το έργο στις τρεις περιφέρειες.
Κακή επίδοση της Ελλάδας και στην ανακύκλωση – Δεν πιάνει τους στόχους της ΕΕ
Η κακή επίδοση της Ελλάδας στην ανακύκλωση και στην εφαρμογή της ευρωπαϊκής νομοθεσίας για τα απόβλητα είναι διαβόητη. Σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat για το 2022, το ποσοστό ανακύκλωσης αστικών αποβλήτων στην Ελλάδα κυμάνθηκε γύρω στο 17%, έναντι 49% του ευρωπαϊκού μέσου όρου.
Η Ελλάδα αναμένεται επίσης να αποτύχει στην τήρηση της υποχρέωσης ανακύκλωσης του 55% των αστικών αποβλήτων και του 65% των αποβλήτων συσκευασίας το 2025, σύμφωνα με την περιβαλλοντική αξιολόγηση εφαρμογής της ΕΕ. Η χώρα είχε ήδη «χάσει με μεγάλη διαφορά» τον στόχο του 2020 για ανακύκλωση του 50% των αστικών αποβλήτων, αναφέρει η αξιολόγηση.
Στην ΕΕ, η Ελλάδα είναι ένα από τα πέντε κράτη μέλη που πληρώνουν πρόστιμα για μη συμμόρφωση με περιβαλλοντικές πολιτικές. Μέχρι σήμερα, η χώρα έχει καταβάλει περίπου 230 εκατ. ευρώ στις Βρυξέλλες για να καλύψει αυτές τις παραβάσεις, σύμφωνα με την έκθεση.
Από τις 19 ανοιχτές διαδικασίες παράβασης κατά της Ελλάδας σε θέματα περιβάλλοντος, οι έξι αφορούν τη διαχείριση αποβλήτων, από την παράνομη ταφή μέχρι τη μη ορθή εφαρμογή της νομοθεσίας για τα απόβλητα συσκευασίας. Παράλληλα, ελληνικές ΜΚΟ έχουν επανειλημμένα προειδοποιήσει για συστημικές δυσλειτουργίες στον κλάδο.
