Κατασκόπους μέσα στους ξένους επενδυτές θα αναζητεί το υπουργείο Εξωτερικών, οι υπηρεσίες του οποίου αποκτούν ουσιαστική αρμοδιότητα στον έλεγχο των φακέλων των ξένων άμεσων επενδύσεων και θα έχουν τον τελευταίο λόγο.
Με την πρόσφατη Πράξη του Υπουργικού Συμβουλίου (αρ.11 της 28-5-2025) συστάθηκε η Διυπουργική Επιτροπή Ελέγχου Άμεσων Ξένων Επενδύσεων (Δ.Ε.Ε.Α.Ξ.Ε.) στο πλαίσιο του ν. 5202/2025, με τον οποίο εντάχθηκε στο εθνικό δίκαιο ο Κανονισμός (ΕΕ) 2019/452 για τη θέσπιση πλαισίου ελέγχου άμεσων ξένων επενδύσεων στην Ένωση για λόγους «ασφάλειας ή δημόσιας τάξης».
Επιδίωξη του Κανονισμού της ΕΕ είναι ο έλεγχος των ξένων επενδυτών, ειδικά των Κινέζων, για λόγους ανταγωνιστικότητας. Ειδικά για την Ελλάδα ο Κανονισμός αποκτά ιδιαίτερη σημασία για τον έλεγχο των ξένων επενδυτών που έρχονται μόνοι τους ή μέσα σε κοινοπραξία επενδυτών, ειδικά αν μέσα σε αυτούς είναι τουρκικές εταιρείες.
Προκειμένου να διαπιστώσουν κατά πόσον μια άμεση ξένη επένδυση είναι πιθανόν να θίξει την ασφάλεια ή τη δημόσια τάξη, τα κράτη μέλη και η Επιτροπή δύνανται να συνεκτιμούν, ειδικότερα:
- Εάν ο ξένος επενδυτής ελέγχεται άμεσα ή έμμεσα από την κυβέρνηση τρίτης χώρας, συμπεριλαμβανομένων κρατικών φορέων ή ενόπλων δυνάμεων, μεταξύ άλλων μέσω της ιδιοκτησιακής δομής ή της παροχής σημαντικής χρηματοδότησης.
- Εάν ο ξένος επενδυτής έχει ήδη εμπλακεί σε δραστηριότητες που θίγουν την ασφάλεια ή τη δημόσια τάξη ενός κράτους μέλους.
- Εάν υπάρχει σοβαρός κίνδυνος ο ξένος επενδυτής να προβαίνει σε παράνομες ή εγκληματικές δραστηριότητες.
Σχετικά με τη λήψη απόφασης έγκρισης ή απόρριψης μιας ξένης άμεσης επένδυσης θα συνεκτιμώνται οι πιθανές συνέπειες:
- Σε υποδομές ζωτικής σημασίας, είτε φυσικές είτε εικονικές, συμπεριλαμβανομένων των υποδομών στους τομείς της ενέργειας, των μεταφορών, της ύδρευσης, της υγείας, των επικοινωνιών, των μέσων ενημέρωσης, της επεξεργασίας ή της αποθήκευσης δεδομένων, του αεροδιαστήματος, της άμυνας, των εκλογικών ή των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών, εγκαταστάσεις ευαίσθητου χαρακτήρα, καθώς και σε γη και ακίνητα, καίριας σημασίας για τη χρήση αυτών των υποδομών.
- Σε τεχνολογίες που έχουν κρίσιμη σημασία και είδη διπλής χρήσης, συμπεριλαμβανομένων των τεχνολογιών στους τομείς της τεχνητής νοημοσύνης, της ρομποτικής, των ημιαγωγών, της κυβερνοασφάλειας, του αεροδιαστήματος, της άμυνας, της αποθήκευσης της ενέργειας, των κβαντικών και πυρηνικών τεχνολογιών καθώς και των νανοτεχνολογιών και των βιοτεχνολογιών.
- Στον εφοδιασμό με συντελεστές παραγωγής που έχουν κρίσιμη σημασία, συμπεριλαμβανομένης της ενέργειας ή πρώτων υλών, καθώς και της επισιτιστικής ασφάλειας.
- Στην πρόσβαση σε πληροφορίες ευαίσθητου χαρακτήρα, συμπεριλαμβανομένων των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, ή τη δυνατότητα ελέγχου τέτοιων πληροφοριών.
- Στην ελευθερία και την πολυφωνία των μέσων ενημέρωσης.
Πρόστιμα
Η Δ.Ε.Ε.Α.Ξ.Ε., για λόγους ασφάλειας ή δημόσιας τάξης, μπορεί να εκκινεί αυτεπαγγέλτως τη διαδικασία ελέγχου της άμεσης ξένης επένδυσης, αν ο επενδυτής δεν υποβάλλει αίτηση για την υπαγωγή της σε έλεγχο. Επιπλέον επιβάλλεται, σε βάρος ξένου επενδυτή, διοικητικό πρόστιμο που κυμαίνεται από 5.000 έως 100.000 ευρώ στις εξής περιπτώσεις:
- αν δεν τηρεί την υποχρέωση υποβολής αίτησης για υπαγωγή σε έλεγχο άμεσης ξένης επένδυσης ή
- αν δεν τηρεί την υποχρέωση παροχής πληροφοριών ή εγγράφων που ζητούνται (εκτός και αν δηλώσει εγγράφως ότι παραιτείται από την εν λόγω άμεση ξένη επένδυση), ή
- αν υποβάλλει ψευδείς δηλώσεις ή πληροφορίες ενώπιον αρχών αρμόδιων για τη διενέργεια ελέγχου ή την παροχή πληροφόρησης σχετικά με άμεσες ξένες επενδύσεις.
Εκτός των ανωτέρω, σε βάρος ξένου επενδυτή επιβάλλεται διοικητικό πρόστιμο που μπορεί να ανέρχεται σε ποσό διπλάσιο σε σχέση με την αξία της διενεργηθείσας επένδυσης στις εξής περιπτώσεις:
- προβαίνει σε άμεση ξένη επένδυση, παρά την απαγόρευσή της με απόφαση του Υπουργού Εξωτερικών, ή
- λαμβάνει έγκριση της επένδυσης με ψευδείς πληροφορίες, ή
- δεν συμμορφώνεται με τα μέτρα μετριασμού ή την αναστροφή της επένδυσης που επέβαλε ο Υπουργός Εξωτερικών.
Οι αποφάσεις του Υπουργού Εξωτερικών για την επιβολή διοικητικών προστίμων λαμβάνονται, μετά από εισήγηση της Δ.Ε.Ε.Α.Ξ.Ε. και κατόπιν προηγούμενης ακρόασης του ξένου επενδυτή, ο οποίος υποβάλλει απόψεις ενώπιον του Υπουργού Εξωτερικών εντός προθεσμίας δέκα (10) ημερών από την κοινοποίηση σε αυτόν κλήσης σε ακρόαση.
Ποιος θα αποφασίζει
Ο υπουργός Εξωτερικών αποφασίζει για την έγκριση, την απαγόρευση, την αναστροφή ή την επιβολή συγκεκριμένων όρων ή μέτρων μετριασμού για την υλοποίηση της επένδυσης, μετά από εισήγηση της Δ.Ε.Ε.Α.Ξ.Ε., εντός ενδεικτικής προθεσμίας 30 ημερών από την υποβολή της εισήγησης της Δ.Ε.Ε.Α.Ξ.Ε..
Η μη έκδοση απόφασης του Υπουργού Εξωτερικών εντός εξήντα (60) ημερών από την υποβολή σε αυτόν της εισήγησης της Δ.Ε.Ε.Α.Ξ.Ε., λογίζεται ως λήψη απόφασης έγκρισης της άμεσης ξένης επένδυσης.
