Την ώρα προσπαθούσαν να λύσουν το γρίφο των δανείων που ήδη βρίσκονται σε αναστολή λόγω πανδημίας, η απόφαση της Ευρωπαϊκής Τραπεζικής Αρχής (EBA) να παρατείνει ως το τέλος Μαρτίου 2021 το καθεστώς χαλαρών εποπτικών κανόνων για τις αναστολές δανείων ανοίγει ένα νέο κύκλο «παγώματος» σε πληρωμές δανείων και προβληματίζει τις τράπεζες, καθώς είναι πολύ δύσκολο να προβλέψουν πόσοι δανειολήπτες και για ποιο ύψος δανείων θα ζητήσουν αυτή την φορά διευκολύνσεις.
Οι τράπεζες πατούν σε εξαιρετικά ολισθηρό έδαφος, όσον αφορά τις διευκολύνσεις που προσφέρουν σε ενήμερους δανειολήπτες για να ξεπεράσουν την κρίση, καθώς αυτά τα δάνεια αποτελούν μια νέα πηγή κινδύνων για πιστωτικές ζημιές:
- Τα δάνεια που ήδη βρίσκονται σε αναστολή και δεν καταχωρούνται ως μη εξυπηρετούμενα, με βάση τους έκτακτους εποπτικούς κανόνες της EBA, ξεπερνούν τα 20 δισ. ευρώ και αντιστοιχούν, σύμφωνα με το ΔΝΤ, στο 18% των χαρτοφυλακίων των τραπεζών.
- Άγνωστο είναι πόσα από αυτά τα δάνεια θα κατηγοριοποιηθούν ως μη εξυπηρετούμενα μετά τη λήξη των αναστολών, στο τέλος του χρόνου (ή στο τέλος του 2021, αν πρόκειται για δάνεια του τουριστικού τομέα). Οι τραπεζίτες είναι αισιόδοξοι ότι μόνο το 20 - 25% θα γίνουν «κόκκινα», αλλά η Τράπεζα της Ελλάδος εκτιμά ότι έως και 10 δισ. ευρώ δανείων θα γίνουν προβληματικά.
- Η διαχείριση των δανείων αυτών είναι μια αρκετά δύσκολη υπόθεση, καθώς η EBA έχει ζητήσει από τις εποπτικές αρχές να επιβάλουν στις τράπεζες να διαμορφώσουν σχέδια, μέσω των οποίων θα αποτραπεί το «κοκκίνισμα» δανείων, ενώ έχει τονίσει ότι οι εποπτικές θα πρέπει να ενημερώνονται συνεχώς για τα δάνεια σε αναστολή και όπου κρίνουν απαραίτητο να ζητούν από τις τράπεζες να αναγνωρίζουν ζημιές.
Σε αυτό το πλαίσιο, η έναρξη ενός ακόμη γύρου αναστολών σε δάνεια, με πρωτοβουλία της EBA, γεννά προβληματισμό στο τραπεζικό σύστημα της χώρας, καθώς είναι πολύ δύσκολο να προβλεφθεί πόσα ακόμη δάνεια θα ζητηθεί από τους δανειολήπτες να «παγώσουν». Σίγουρο είναι ότι δεν θα έχουμε άλλο ένα κύκλο αναστολών ισοδύναμο με τον πρώτο, δηλαδή με δάνεια άνω των 20 δισ. ευρώ. Τραπεζικά στελέχη εκτιμούν ότι το βασικό σενάριο είναι να βγουν σε αναστολή δάνεια «χαμηλού μονοψήφιου αριθμού δισεκατομμυρίων».
Οι επιχειρήσεις σε ασφυξία
Όμως, την ίδια στιγμή, αναγνωρίζεται ότι στον επιχειρηματικό τομέα επικρατεί έντονη αβεβαιότητα και οι συνθήκες έχουν σαφώς επιδεινωθεί σε σχέση με την εποχή του πρώτου lockdown, καθώς ήταν πολύ χειρότερου του αναμενόμενου η κατάσταση της οικονομίας κατά το γ' τρίμηνο, με την ύφεση να «τρέχει» με ετήσιο ρυθμό 11,7%, σύμφωνα με τα χθεσινά (4/12) στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, κυρίως εξαιτίας της κάμψης κατά 80% των εξαγωγών υπηρεσιών, δηλαδή του τουρισμού και της ναυτιλίας.
Στο κακό τρίτο τρίμηνο, ήλθε να προστεθεί η ασφυξία που προκάλεσε σε χιλιάδες επιχειρήσεις το δεύτερο lockdown του Νοεμβρίου, που μάλιστα εξελίσσεται πολύ άσχημα, καθώς τα επιδημιολογικά δεδομένα δεν βελτιώνονται σημαντικά και ήδη έχει παραταθεί το «κλείδωμα» μέχρι τα μέσα Δεκεμβρίου, με την προοπτική να συνεχισθεί και το δεύτερο δεκαπενθήμερο.
Αυτές οι συνθήκες γεννούν στις τράπεζες έντονο προβληματισμό για τη στάση που θα κρατήσουν πολλές επιχειρήσεις που εξυπηρετούν ως τώρα κανονικά τα δάνειά τους, αλλά βρίσκονται μπροστά σε νέα κενά κεφαλαίου κίνησης, λόγω της απώλειας τζίρου από το δεύτερο lockdown. Κενά, τα οποία δεν καλύπτονται πλήρως από κρατικά προγράμματα, όπως η επιστρεπτέα προκαταβολή και αθροίζονται με τα ανοίγμα που δημιούργησαν οι προηγούμενοι μήνες, δημιουργώντας συνθήκες ασφυξίας στις επιχειρήσεις, ιδιαίτερα του εμπορίου και της εστίασης.
Με αυτά τα δεδομένα, τις επόμενες εβδομάδες θα φανεί αν οι τράπεζες θα βρεθούν μπροστά σε περισσότερα αιτήματα για αναστολές από αυτά που περίμεναν, με ορατό τον κίνδυνο το δεύτερο κύμα αναστολών να φθάσει ή και να ξεπεράσει τα 5 δισ. ευρώ.
Τι ανακοίνωσε η Ένωση Τραπεζών
Με χθεσινή ανακοίνωσή της, η Ελληνική Ένωση Τραπεζών γνωστοποίησε την απόφαση των τραπεζών να παρατείνουν τα υφιστάμενα μέτρα για την ενίσχυση της ελληνικής οικονομίας. Λαμβάνοντας υπόψη τις πρόσφατες ανακοινώσεις των εποπτικών αρχών, η ΕΕΤ ανακοίνωσε ότι:
- Επιχειρήσεις και ιδιώτες με ενήμερες οφειλές την 30/9/2020 που δεν έχουν ενταχθεί έως τώρα σε πρόγραμμα αναστολής καταβολής δόσεων κεφαλαίου ή και τοκοχρεωλυτικών δόσεων, θα μπορούν, εάν αποδεδειγμένα πλήττονται από την κρίση, να αιτηθούν την ένταξη τους σε σχετικό πρόγραμμα μέχρι την 31 Μαρτίου 2021 και για μέγιστη διάρκεια έως 9 μήνες από την ημερομηνία ένταξης.
- Επιχειρήσεις και ιδιώτες που έχουν πληγεί από την παρούσα κρίση και έχουν ήδη ενταχθεί σε πρόγραμμα αναστολής καταβολής δόσεων κεφαλαίου ή και τοκοχρεωλυτικών δόσεων, θα μπορούν να αιτηθούν μέχρι την 31/3/2021 την παράταση του προγράμματος αναστολής δόσεων, υπό την προϋπόθεση ότι η συνολική παραμονή τους στο πρόγραμμα δεν υπερβαίνει τους 9 μήνες.
- Με τη λήξη των προγραμμάτων αναστολής δόσεων οι επιχειρήσεις και οι ιδιώτες αναμένεται να συνεχίσουν την ομαλή εξυπηρέτηση των δανειακών τους υποχρεώσεων.
Εξάλλου, οι δανειολήπτες που οφείλουν να καταβάλουν από 1 Ιανουαρίου 2021 την κανονική, προ των αναστολών, δόση του δανείου τους και αποδεδειγμένα παρουσιάζουν προσωρινές δυσκολίες ρευστότητας, και ενώ, πριν την παρούσα κρίση, εξυπηρετούσαν με συνέπεια τις δανειακές τους υποχρεώσεις, θα δύνανται να αιτηθούν την ένταξη τους σε βραχυπρόθεσμο πρόγραμμα σταδιακής επαναφοράς στην καταβολή της συμβατικής δόσης. Η αίτηση αυτή θα εξετάζεται από τα αρμόδια εγκριτικά όργανα των Τραπεζών και εφόσον διαπιστώνεται προσωρινό πρόβλημα ρευστότητας, θα εγκρίνεται η υπαγωγή στη συγκεκριμένη προσωρινή διευκόλυνση.
Διευκρινίζεται ότι περιπτώσεις επιχειρήσεων σε συγκεκριμένους κλάδους, για τις οποίες έχει ήδη αποφασιστεί από τα αρμόδια εγκριτικά όργανα των Τραπεζών, η ένταξη τους σε πρόγραμμα αναστολής δόσεων κεφαλαίου, με ημερομηνία λήξης πέραν της 31 Δεκεμβρίου 2020 (σ.σ.: πρόκειται για τον τουριστικό τομέα), αυτό ισχύει κανονικά σύμφωνα με τους όρους που τους έχουν ήδη επικοινωνηθεί.
