Ο Ντόναλντ Τραμπ συχνά μοιάζει να επιτίθεται σε όποιον του έχει ασκήσει κριτική ή αντιταχθεί σε αυτόν. Όμως ορισμένοι πολιτικοί αναλυτές στις ΗΠΑ θεωρούν ότι πίσω από την εχθρική του στάση απέναντι στο Χάρβαρντ και άλλα πανεπιστήμια κρύβεται μια συγκεκριμένη στρατηγική, που μπορεί να εξυπηρετεί διαφορετικούς σκοπούς ταυτόχρονα.
Η σύγκρουση του Τραμπ με τα «ελίτ» πανεπιστήμια πιθανόν να ξεκίνησε ως προσωπική εκδίκηση. Άτομα από το περιβάλλον του υποστηρίζουν ότι ο Τραμπ έχει υποστεί απογοήτευση από τους εκπροσώπους της Ivy League, που δεν του έχουν απονείμει ποτέ τιμητικό δίπλωμα, ούτε τον έχουν καλέσει να εκφωνήσει ομιλία σε τελετή αποφοίτησης. Παρόλο που ο ίδιος είναι απόφοιτος της σχολής Wharton του Πανεπιστημίου της Πενσυλβάνια, οι πολλαπλές πτωχεύσεις που έχει υποστεί θέτουν υπό αμφισβήτηση την εικόνα του ως εξαιρετικά επιτυχημένου επιχειρηματία.
Επίσης, η ανεκτική πολιτισμική ατμόσφαιρα που επικρατεί σε πολλά πανεπιστήμια, τροφοδοτεί τον «πόλεμο κατά της πολιτικής ορθότητας» που προωθεί ο Τραμπ. Οι αντι-ισραηλινές διαδηλώσεις σε αρκετά πανεπιστημιακά campus μετά την τρομοκρατική επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ το 2023 προκάλεσαν σύγχυση σε πολλούς Αμερικανούς, που αναρωτήθηκαν γιατί οι φοιτητές φαινόντουσαν να έχουν μονόπλευρη ηθική στάση. Όλα αυτά έκαναν τα πανεπιστήμια «εύκολα θύματα» για την κριτική του Τραμπ.
Ωστόσο, υπάρχουν και ουσιαστικά κοινωνικοοικονομικά ζητήματα πίσω από την κριτική προς τα πανεπιστήμια. Οι κυβερνήσεις των ΗΠΑ προσφέρουν σημαντικά προνόμια στα πανεπιστήμια και τους φοιτητές, ενώ παράλληλα παραμελούν εκατομμύρια Αμερικανούς που δεν φοιτούν σε αυτά. Πολλοί ειδικοί θεωρούν ότι η ομοσπονδιακή κυβέρνηση επιδοτεί υπερβολικά την ανώτατη εκπαίδευση μέσω εγγυημένων δανείων φοιτητών, τα οποία είναι εύκολα στη λήψη, αλλά δύσκολα στην αποπληρωμή. Η εύκολη χρηματοδότηση αυξάνει τη ζήτηση για πανεπιστημιακή εκπαίδευση, ανεβάζοντας το κόστος και φορτώνοντας τα φοιτητικά δάνεια, που αποτελούν βραχνά για εκατομμύρια δανειολήπτες.
Η παραμέληση της εργατικής τάξης είναι εξάλλου αυτό που οδήγησε στην άνοδο του Τραμπ και την εκλογή του σε δύο προεδρικές θητείες. Παρότι υπάρχουν δυνατότητες να ληφθούν δάνεια για τεχνικές σχολές και άλλες μορφές μη-πανεπιστημιακής εκπαίδευσης, η χώρα δεν έχει καταφέρει να προετοιμάσει ικανοποιητικά τους νέους που δεν επιλέγουν το κλασικό πανεπιστήμιο, παρά τις διαθέσιμες ευκαιρίες σε δεξιότητες και επαγγέλματα με ζήτηση.
Ο Τραμπ έχει την ικανότητα να εντοπίζει προβλήματα που παραβλέπουν άλλοι πολιτικοί και να τα εκμεταλλεύεται, αλλά συχνά υπερβάλλει και προτείνει ανεπαρκείς λύσεις. Για παράδειγμα, όσον αφορά το εμπόριο, υπάρχει λογικό επιχείρημα υπέρ της ενίσχυσης της εγχώριας βιομηχανίας σε κρίσιμους τομείς, όπως επιμένει ο ίδιος. Όμως οι δασμοί που επέβαλε, είναι -σύμφωνα με τους περισσότερους οικονομολόγους- λάθος μέσο, καθώς επιβαρύνουν πρώτα απ’ όλα τους Αμερικανούς καταναλωτές και στο σύνολο αποδυναμώνουν την οικονομία.
Παρομοίως, η βασική ιδέα πίσω από την επίθεση στα πανεπιστήμια είναι ότι η Αμερική πρέπει να επενδύσει περισσότερο στους εργαζόμενους που δεν φοιτούν σε κολέγια. Η έκκλησή του να αυξηθεί η ομοσπονδιακή χρηματοδότηση για τις τεχνικές σχολές αντικατοπτρίζει τις πολλές φωνές που ζητούν ενίσχυση της εκπαίδευσης και κατάρτισης εργατικού δυναμικού, σε τομείς όπου υπάρχει τεράστια έλλειψη ειδικευμένων εργαζομένων, όπως συγκολλητές, ξυλουργοί και ηλεκτρολόγοι. Μια τέτοια στήριξη θα ήταν πολύ πιο αποτελεσματική από την επιβολή δασμών, γιατί θα βοηθούσε πραγματικά τους εργαζόμενους, χωρίς να επιβαρύνει άλλους.
Όμως, όπως συμβαίνει συχνά με τον Τραμπ, αυτή η καλή ιδέα ίσως χαθεί ανάμεσα στις μεγαλοστομίες του και τη ζημιά που προκαλεί η πολιτισμική του αντιπαράθεση. Ο Τραμπ δεν έχει παρουσιάσει ένα συνεκτικό σχέδιο για την ανάπτυξη της κατάρτισης που χρειάζεται η οικονομία. Η πρότασή του να κατευθύνει νέους πόρους στις τεχνικές σχολές μοιάζει περισσότερο με προσπάθεια να μπλοκάρει τα 3 δισεκατομμύρια δολάρια που λαμβάνει το Χάρβαρντ από την ομοσπονδιακή κυβέρνηση.
Παράλληλα, η ομάδα των Ρεπουμπλικανών στη Βουλή των Αντιπροσώπων έχει προωθήσει πρόταση για μεγάλη αύξηση του φόρου στα επενδυτικά έσοδα των πανεπιστημίων με τα μεγαλύτερα κεφάλαια, όπως τα Χάρβαρντ, Γέιλ, Πρίνστον και Στάνφορντ. Δεν είναι ακόμη σαφές αν η Γερουσία θα ψηφίσει το μέτρο, αλλά αν περάσει, τα κορυφαία ιδρύματα θα προσπαθήσουν να προστατεύσουν τις κύριες πηγές πλούτου τους.
Ο Τραμπ έχει επικεντρωθεί ιδιαιτέρως στο Χάρβαρντ, προσπαθώντας να ακυρώσει 3,2 δισεκατομμύρια δολάρια ομοσπονδιακών επιχορηγήσεων, κυρίως για ιατρική έρευνα, καθώς και να μπλοκάρει εκατομμύρια δολάρια σε συμβόλαια και την εγγραφή ξένων φοιτητών. Το πανεπιστήμιο έχει προσφύγει στα δικαστήρια, τα οποία μέχρι στιγμής έχουν ανατρέψει αρκετές από τις προεδρικές εντολές του Τραμπ.
Για τον Τραμπ, αυτή η αντιπαράθεση με τα ελίτ ιδρύματα έχει και πολιτική διάσταση. Οι εργαζόμενοι χωρίς πανεπιστημιακή εκπαίδευση, ειδικά οι λευκοί, αποτελούν τον κύριο εκλογικό του πυρήνα:
Το 2012, ο Μπαράκ Ομπάμα ήταν ο τελευταίος Δημοκρατικός υποψήφιος που κέρδισε την πλειοψηφία αυτών των ψηφοφόρων. Από το 2012 έως το 2024, η υποστήριξη αυτών των ψηφοφόρων μετακινήθηκε κατά 12 ποσοστιαίες μονάδες από τους Δημοκρατικούς στους Ρεπουμπλικάνους. Το 2024, οι λευκοί εργαζόμενοι προτίμησαν το Ρεπουμπλικανικό κόμμα με διαφορά 27 μονάδων. Το 59% των ψηφοφόρων το 2024 ήταν μη κάτοχοι πανεπιστημιακού πτυχίου, και οι περισσότεροι στηρίζουν τον Τραμπ ή δεν ενοχλούνται από τις επιθέσεις του στα πανεπιστήμια.
Ωστόσο, η κρίσιμη ερώτηση είναι: η εκστρατεία του Τραμπ θα βοηθήσει ουσιαστικά αυτούς που δεν πάνε στο κολέγιο; Η απάντηση μάλλον είναι όχι. Οι αναρτήσεις του Τραμπ για μεταφορά χρημάτων από το Χάρβαρντ σε τεχνικές σχολές δεν αρκούν για να γίνουν πραγματικότητα. Χωρίς νομοθεσία και υλοποίηση, οι ιδέες μένουν λόγια. Το βασικό σχέδιό του δεν είναι να στηρίξει τους τεχνίτες, αλλά να τιμωρήσει τα ελίτ πανεπιστήμια.
Η αντίθεση αυτή γίνεται ακόμα πιο φανερή αν συγκρίνουμε με την προσέγγιση του προέδρου Μπάιντεν, ο οποίος προσπάθησε να ανακουφίσει φοιτητικά χρέη, κάτι που όμως απέτυχε να εφαρμοστεί πλήρως λόγω ακυρώσεων από το Ανώτατο Δικαστήριο και περιορισμένες επιτυχίες σε επιμέρους προγράμματα. Η πλήρης διαγραφή χρεών ωφελεί κυρίως όσους έχουν πτυχία και αφήνει εκτός όσους δεν έχουν πανεπιστημιακή εκπαίδευση. Η μειωμένη δημοτικότητα αυτής της πολιτικής μεταξύ των νέων ψηφοφόρων συνέβαλε στις απώλειες των Δημοκρατικών στις εκλογές του 2024.
Ο Τραμπ καταφέρνει να εκφράζει την απογοήτευση ενός μεγάλου μέρους της αμερικανικής κοινωνίας που αισθάνεται ότι τα πανεπιστήμια και η πολιτισμική ελίτ δεν τους αντιπροσωπεύουν και ότι οι πολιτικοί που προωθούν την «πολιτική ορθότητα» τους αγνοούν. Όμως, η επιθετικότητα και οι επιθέσεις του δεν μεταφράζονται αναγκαστικά σε θετική πολιτική αλλαγή για την ευρύτερη κοινωνία.
Σε τελική ανάλυση, ο πόλεμος του Τραμπ κατά των πανεπιστημίων είναι ένα σύμπτωμα μεγαλύτερων κοινωνικών και οικονομικών προβλημάτων, που απαιτούν σοβαρές και μελετημένες πολιτικές λύσεις, και όχι απλά πολιτικές μάχες για εντυπώσεις και εκλογικά οφέλη.
