Εικοσιένα χρόνια μετά την εκποίηση της παλιάς Ολυμπιακής Αεροπορίας, που όχι μόνο δεν απέφερε οικονομικό όφελος αλλά κόστισε στο κράτος περί τα 2 δισ. σε αποζημιώσεις και ασφαλιστική κάλυψη προσωπικού, το ελληνικό Δημόσιο μπορεί να βρεθεί πάλι σε ρόλο μεγαλομετόχου ή απλώς “διασώστη” ενός εθνικού αερομεταφορέα. Προς μεγάλη... θλίψη των υπέρμαχων του οικονομικού νεοφιλελευθερισμού και των σαρωτικών ιδιωτικοποιήσεων, που βλέπουν τις εξελίξεις να οδηγούν προς την αντίθετη κατεύθυνση.
Οι εξελίξεις φαίνεται ότι καθιστούν αναγκαία – ενδεχομένως και αναπόφευκτη – μία κρατική παρέμβαση για τη διάσωση της Aegean Airlines, της εταιρείας του ομίλου Βασιλάκη που έχει υποκαταστήσει την πάλαι ποτέ Ολυμπιακή Αεροπορία στο ρόλο του (ιδιώτη) εθνικού αερομεταφορέα. Οι μεγαλομέτοχοι-ιδιοκτήτες της επιζητούν κρατική στήριξη, η οποία όμως μπορεί να δοθεί έναντι μετοχών ή ως δάνειο μετατρέψιμο σε μετοχές, καθιστώντας το Δημόσιο άμεσα ή μελλοντικά μεγαλομέτοχο της εταιρείας.
Οι συζητήσεις έχουν αρχίσει και στο κυβερνητικό επιτελείο εξετάζονται πολλά σενάρια, με βασικό γνώμονα να στηριχθεί η εταιρεία και να αποφύγει τον κίνδυνο κατάρρευσης, χωρίς όμως να “κρατικοποιηθεί”.
Η φόρμουλα για κρατικό χρήμα χωρίς συμμετοχή
Η έμμεση “κρατικοποίηση” και η απόκτηση μεγάλου ποσοστού συμμετοχής από το Δημόσιο είναι αυτό που θέλουν να αποφύγουν παντί τρόπω οι μεγαλομέτοχοι της Aegean και η κυβέρνηση. Προσπαθούν λοιπόν με τη βοήθεια τραπεζιτών και χρηματοοικονομικών συμβούλων να διαμορφώσουν μιά φόρμουλα εισφοράς κρατικού χρήματος, που θα ελαχιστοποιεί την παρουσία του Δημοσίου στην εταιρεία, χωρίς όμως η διάσωση να έχει χαρακτηριστικά οικονομικού-επιχειρηματικού σκανδάλου και να μπορεί να πάρει το αναγκαίο “ok” από τις Βρυξέλλες.
Επιδιώκεται ουσιαστικά μιά λύση λίγο καλύτερη για τους νυν ιδιοκτήτες από αυτή που υιοθετήθηκε για τη στήριξη-διάσωση άλλων μεγάλων αεροπορικών εταιρειών σε χώρες της ΕΕ.
Η γερμανική λύση
Οι επιπτώσεις της πανδημίας, με τους περιορισμούς στις μετακινήσεις και τη δραματική συρρίκνωση της τουριστικής και επιβατικής κίνησης, έχουν φέρει στα όρια των αντοχών τους πολλούς διεθνείς αερομεταφορείς, που αναζητούν επειγόντως σανίδα σωτηρίας. Ευρωπαϊκοί “γίγαντες των αιθέρων” όπως η Lufthansa, η Air France/KLM και η Alitalia εξασφαλίζουν κρατική στήριξη πολλών δισεκατομμυρίων ευρώ με τη συναίνεση της ΕΕ, η οποία αναγκάζεται τώρα να “καταπιεί” τους κανόνες περί κρατικών ενισχύσεων και προστασίας του ανταγωνισμού.
Ομως στις περιπτώσεις αυτές το κρατικό χρήμα δεν δίνεται ως “στήριξη” άνευ ανταλλάγματος, αλλά έναντι μετοχών: Το Δημόσιο εισφέρει κεφάλαια σε μεγάλες ΑΜΚ, αποκτώντας μεγάλα πακέτα μετοχών ή αυξάνοντας το ποσοστό συμμετοχής του.
Στη Γερμανία, το κράτος δίνει 9 δισ. ευρώ στη Lufthansa, αποκτώντας σημαντικό ποσοστό μετοχών και δύο θέσεις στο Εποπτικό Συμβούλιο της εταιρείας, με δικαίωμα βέτο σε όλες τις σημαντικές αποφάσεις. Στη συμφωνία υπάρχει μάλιστα όρος ότι σ' αυτές τις δύο θέσεις δεν θα τοποθετηθούν πολιτικοί – πρώην ή υποψήφιοι βουλευτές κλπ, ούτε δημόσιοι υπάλληλοι, αλλά γνώστες του επιχειρηματικού αντικειμένου.
Είναι μιά ιδέα για το τι μπορεί να γίνει στην Aegean, η οποία βρίσκεται στην ίδια ή και σε χειρότερη θέση από τους μεγάλους Ευρωπαίους ανταγωνιστές της βρίσκεται η Aegean Airlines. Πάντως οι άμεσα ενδιαφερόμενοι και οι εμπλεκόμενοι στις συζητήσεις προτιμούν μιά άλλη λύση, που θα κρατήσει το Δημόσιο εκτός εταιρείας - τουλάχιστον ώσπου να έρθει η ώρα να επιστρέψει την κρατική ενίσχυση: Η κεφαλαιακή στήριξη να δοθεί έναντι μετατρέψιμων ομολογιών τύπoυ CoCos, σαν αυτές που είχαν εκδώσει οι ελληνικές συστημικές τράπεζες στις ανακεφαλαιοποιήσεις.
Ανώμαλη προσγείωση
Λόγω της πανδημίας, των περιορισμών στις μετακινήσεις και της μηδενικής τουριστικής κίνησης, τα έσοδα της εταιρείας έχουν σχεδόν μηδενιστεί τον τελευταίο ενάμιση μήνα – η πτώση ήταν 99,5%(!), όπως δήλωσε ο βασικός μέτοχος και επικεφαλής της Ευτύχης Βασιλάκης. Ακόμη κι αν η πανδημία λήξει στις αρχές Ιουνίου και η τουριστική κίνηση αρχίσει να “ζωντανεύει”, οι απώλειες είναι αδύνατο να αναπληρωθούν. Αντίθετα, ακόμη και στο καλύτερο σενάριο εξελίξεων, τα έσοδα στο β' εξάμηνο του έτους θα είναι πολύ χαμηλότερα από τα αντίστοιχα περυσινά, οδηγώντας την Aegean σε μία εξαιρετικά ζημιογόνο χρήση.
Η εταιρεία έχει συνολικές υποχρεώσεις περίπου 1 δισ. ευρώ. Περίπου 200 εκατ. είναι ο τραπεζικός δανεισμός της και 343 εκατ. οι υποχρεώσεις από μισθώσεις αεροσκαφών. Αδιευκρίνιστο παραμένει το ύψος των υποχρεώσεων που έχει αναλάβει στο πλαίσιο της συμφωνίας αγοράς αεροσκαφών Airbus αξίας 5,2 δισ. ευρώ.
Με ποιούς όρους;
Το μέγεθος της, ο αριθμός των εργαζομένων της (περίπου 700 άτομα), η θέση της ως εθνικός αερομεταφορέας, ο ρόλος της στον ελληνικό τουρισμό και οι υποχρεώσεις της προς τις τράπεζες, καθιστούν “απαγορευτική” την κατάρρευση ή τη συρρίκνωση της.
Η διάσωση της φαίνεται επιβεβλημένη – αν δεν μπορέσει να αποφύγει τον κίνδυνο με μιά απλή οικονομική στήριξη, που θα περιλαμβάνει χαμηλότοκα δάνεια, αναδιάρθρωση υποχρεώσεων κλπ.
Το ζήτημα είναι με ποιούς όρους θα γίνει και πόσο ετεροβαρής θα είναι αυτή η συμφωνία - με ζημιωμένο βέβαια το Δημόσιο.
