Τούτη η επιδημία θα αναθεωρήσει πολλές βεβαιότητες που καλλιεργήθηκαν όλα αυτά τα χρόνια που το νεοφιλελεύθερο μοντέλο έγινε τρόπος ζωής, σκέψης, κοινωνικής οργάνωσης.
Το πρώτο θύμα της εφόδου των αγορών ήταν ο δημόσιος χώρος και η συνεχής προσπάθεια περιορισμού του. Η δεξιά ακροκεντρώα άποψη καλλιέργησε με πάθος τη δυσφήμηση του δημόσιου χώρου και υπερασπίστηκε τις «αρετές» της ιδιωτικοποίησης των πάντων. Παιδεία, υγεία, μεταφορές, ενέργεια και πολλές άλλες στρατηγικές δομές έπρεπε να περάσουν στα χέρια των «ικανών ιδιωτών», για να αποδώσουν περισσότερα και καλύτερα, μέσω ενός άκρατου ανταγωνισμού που θα αναπτυσσόταν μεταξύ τους.
Του ΧΡΗΣΤΟΥ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΙΔΗ*
Θα γέμιζα έξι τόμους καταγράφοντας τις αποτυχίες τέτοιων εγχειρημάτων σε πολλές χώρες της Ευρώπης και της Αμερικής, τα μονοπώλια που δημιουργήθηκαν, τον περιορισμό πρόσβασης σε πολίτες που δεν είχαν να πληρώσουν το αντίτιμο, τον κανιβαλισμό των δομών και το ξεπούλημα τους σε μικρά κομμάτια και πολλά, πολλά άλλα.
Η επιδημία όμως είναι η καλύτερη απάντηση: Κανένα ιδιωτικό σύστημα υγείας, κανένα ιδιωτικό νοσοκομείο, καμία ιδιωτική πρωτοβουλία δεν μπορεί να αντέξει αυτό το μέγεθος της απειλής. Οι χώρες που είχαν αναπτυγμένο σύστημα υγείας και καλά στελεχωμένο, είναι αυτή τη στιγμή οι χώρες με τα λιγότερα προβλήματα. Οι χώρες που πρόλαβαν να ιδιωτικοποιήσουν μέχρι και τα πόμολα των νοσοκομείων τους, δεν προλαβαίνουν να μετρούν νεκρούς και κρούσματα.
Ο δεύτερος μύθος ήταν η ατομική προσπάθεια κι ο ανταγωνισμός για την την «επικράτηση του καλύτερου» σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής - από το σχολείο, το πανεπιστήμιο, την εργασία και τη διασκέδαση, μέχρι την απόκτηση εξοχικού και πολυτελούς αυτοκινήτου.
Οι ατομικές επιλογές, η έλλειψη κοινωνικής ενσυναίσθησης, η αδιαφορία για τα κοινά και για ό,τι δεν αφορά άμεσα το προσωπικό και οικογενειακό συμφέρον, γέννησαν τις εικόνες που βλέπαμε μέχρι χτες - και ελπίζω ότι θα σταματήσουμε να βλέπουμε από σήμερα.
Οι ατομικές επιλογές ΔΕΝ θα μας σώσουν. Θα το καταλάβουμε αυτό, ή θα κάνουμε κακό στον εαυτό μας - αλλά κυρίως θα κάνουμε κακό στους άλλους. Η συκοφαντημένη από τους μουτζαχεντίν της «ελεύθερης» αγοράς έννοια της αλληλεγγύης, είναι η μοναδική μας ελπίδα για να υπάρξει μια κοινωνία που στέκεται πλάι σε όλους όσοι έχουν ανάγκη.
Η παραδεισένια εικόνα του στελέχους που προσπάθησε, μόχθησε (πάτησε και λίγο πάνω σε άλλους) και πέτυχε (τι άραγε;), θόλωσε μόλις ήρθαν τα αποτελέσματα του τεστ για τον Covid 19. Κανένας δεν είναι απρόσβλητος, όσα παστάλια κι αν έχει στην άκρη.
Ο τρίτος μύθος που καταρρέει το κάνει και λίγο εκδικητικά για όσα ο πρώτος κόσμος επέβαλε στον δεύτερο και τρίτο κόσμο. Η Αλβανία έκλεισε τα σύνορα προς την Ελλάδα και τουλάχιστον 14 χώρες τις Αφρικής έκλεισαν τα σύνορα τους στο σύνολο των ευρωπαϊκών κρατών. Η ζωή πολλές φορές παίρνει πίσω ό,τι της αρπάξαν βίαια και με ύπουλο τρόπο.
Έχει ήδη γραφτεί το σενάριο της ανάγκης να φύγουν οι Ευρωπαίοι από τις χώρες τους για να γλιτώσουν και να απευθυνθούν στις αφρικανικές χώρες ως σωτηρία από την επιδημία. Η τέλεια αντιστροφή.
Μπορεί να φαντάζει εντελώς εξωπραγματικό και ίσως έτσι να είναι. Αλλά πόσοι από εμάς φανταζόντουσαν ότι σήμερα στις 12 το μεσημέρι μπροστά στη Fontana di trevi θα έχει μόνο ένα περιπολικό και δύο αστυνόμους;
Αν λοιπόν συμβεί αυτό που προανέφερα, θα είναι η τέλεια «εκδίκηση της γυφτιάς» και κανείς δε θα πρέπει να μας λυπηθεί. Το αντίθετο, μετά από τέτοια εκμετάλλευση που έχουν υποστεί από την πολιτισμένη Ευρώπη.
Ολα αυτά μας οδηγούν σε μερικά βασικά συμπεράσματα. Αν σήμερα που ζούμε την μεγαλύτερη κρίση μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο δεν καταλάβουμε ότι:
- πρέπει να έχουμε δημόσια καθολική ΔΩΡΕΑΝ υγεία για ΟΛΟΥΣ, που θα είναι στελεχωμένη και αξιοπρεπώς αμειβόμενη
- οι ζωές μας έχουν την ίδια αξία με τις ζωές των φτωχών, των πεσμένων στο καναβάτσο, των προσφύγων και μεταναστών και όλων όσων βρίσκονται σε ανάγκη
- μια κοινωνία προχωρά μπροστά μόνο όταν δεν αντιλαμβάνεται τα πάντα με το κέρδος και την χρηματική αξία
- το αφήγημα της γης των «ευκαιριών για όλους» δεν είναι παρά ο σίγουρος δρόμος για τη γη της καταστροφής για τους περισσότερους
- ο ατομικισμός δεν είναι φυσική επιλογή, αλλά αντικοινωνική συμπεριφορά
τότε οι μέρες που έρχονται δεν θα είναι απλά ζοφερές αλλά κάτι πολύ χειρότερο.
Και ναι, η κατάληξη είναι πως μόνο η Αριστερά έχει τις ιδέες για τον άνθρωπο και όχι για την αγορά, για την κοινωνία και όχι για τις εταιρείες.
* Πρώην βουλευτής Δράμας του ΣΥΡΙΖΑ