Τη δεύτερη μεγαλύτερη περιουσία μετά το κράτος φέρεται να κατέχει η Εκκλησία της Ελλάδος, η αποκαλούμενη “ιερή περιουσία”, καθώς φέρεται να ανέρχεται σε εκατοντάδες χιλιάδες στρέμματα γης, ακίνητα μετοχές και καταθέσεις εκατομμυρίων ευρώ που κατανέμεται σε μητροπόλεις, ενοριακούς ναούς και μοναστήρια.
Το “ιερό κτηματολόγιο” βρίσκεται στα χέρια του υπουργού Εσωτερικών Αλέξη Χαρίτση ο οποίος είναι επιφορτισμένος με την καταγραφή της εκκλησιαστικής περιουσίας το μέγεθος της οποίας είναι εξαιρετικά δύσκολο να προσδιοριστεί με ακρίβεια.
Όλα τα προηγούμενα χρόνια έχει δημιουργηθεί ένα μύθος για το μέγεθος της εκκλησιαστικής περιουσίας που μπορεί να μην απέχει από την πραγματικότητα. Και μπορεί η Εκκλησία να είναι ο μεγαλύτερος γαιοκτήμονας της Ελλάδας, όμως ούτε κι η ίδια γνωρίζει την περιουσία της.
Κάθε ένα από αυτά τα 6.700 ΝΠΔΔ έχει δική του ανεξάρτητη οικονομική διαχείριση, γεγονός που καθιστά το εγχείρημα για την καταμέτρηση της εκκλησιαστικής περιουσίας πρακτικά ανέφικτο.
Εξάλλου ουδείς μπορεί να αποτιμήσει, την αξία των δασών, των χορτολιβαδικών εκτάσεων αλλά και των δεσμευμένων από δήμους και κράτος οικοπέδων.
Ένα ακόμη ερώτημα που δεν μπορεί να απαντηθεί με σαφήνεια είναι πόθεν αποδεικνύεται ότι όλα αυτά ανήκουν πράγματι στην Εκκλησία, όταν οι ημερομηνίες κτήσης τους προηγούνται της ιδρύσεως του σύγχρονου ελληνικού κράτους.
Για το λόγο αυτό τους επόμενους μήνες θα συσταθεί το Ταμείο Αξιοποίησης της εκκλησιαστικής περιουσίας «έτσι ώστε να αρχίσει η αξιοποίηση πολύ σημαντικών περιουσιακών στοιχείων, που επί πολλά χρόνια βρίσκονταν σε μια διαδικασία δικαστικής διεκδίκησης από τα δύο μέρη χωρίς να μπορεί να προχωρήσει η αξιοποίησή τους». Όπως χαρακτηριστικά είπε ο κ. Χαρίτσης, «μπορούμε να μιλάμε για μια αμοιβαία επωφελή συνεργασία μεταξύ Κράτους και Εκκλησίας για την αξιοποίηση της εκκλησιαστικής περιουσίας».
Ο υπουργός Εσωτερικών εκτιμά ότι στις αρχές του χρόνου θα υπάρξει διαγωνισμός για την επιλογή αναδόχου που θα υλοποιήσει το έργο.
Η περιουσία της Εκκλησιαστικής Κεντρικής Υπηρεσίας Οικονομικών (ΕΚΥΟ) της Εκκλησίας της Ελλάδος (χωρίς δηλαδή την περιουσία μητροπόλεων, μονών και ναών) υπολογίζεται περίπου στο ποσό των 700 εκατομμυρίων ευρώ.
Σε αυτήν περιλαμβάνονται κατοικίες, καταστήματα και χώροι στάθμευσης, το κτίριο της οδού Μητροπόλεως, όπου στεγαζόταν το υπουργείο Παιδείας και τώρα είναι ξενοδοχείο, το κτίριο της Εμπορικής Τράπεζας στην οδό Πανεπιστημίου καθώς και το ξενοδοχείο «Ηλέκτρα» στην οδό Ερμού.
H EKYO στο Λεκανοπέδιο διαθέτει περισσότερα από 350 ακίνητα, συνολικής επιφανείας άνω των 60.000 τ.μ. ενώ τα εκκλησιαστικά ΝΠΔΔ εμφανίζονται να κατέχουν σχεδόν 1,3 εκατ. στρέμματα γης σε όλη τη χώρα. Απ΄ αυτά 732.000 είναι βοσκότοποι, 367.000 δασικές εκτάσεις και 189.000 γεωργικές. Επίσης, 400.000 στρέμματα χαρακτηρίζονται ως «διακατεχόμενα» αφού γι΄ αυτές τις εκτάσεις δεν υπάρχουν τίτλοι ιδιοκτησίας. Η Εκκλησία της Ελλάδος διαθέτει και νησιά και βραχονησίδες σε νησιωτικά συμπλέγματα, όπως π.χ στις Σποράδες και στις Κυκλάδες. Επίσης φέρεται να διαθέτει περίπου οκτακόσια (800) κτήρια με γραφεία, καταστήματα, εμπορικά κέντρα, ξενοδοχεία, ακόμα και μισθωμένα βενζινάδικα.
Σύμφωνα με τα στοιχεία που έχει στη διάθεσή του το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης, οι «ιερές» εκτάσεις περιορίζονται στα 855.000 στρέμματα εκ των οποίων σχεδόν τα μισά χαρακτηρίζονται διακατεχόμενα, δηλαδή εκτάσεις για τις οποίες η Εκκλησία δεν διαθέτει για διάφορους λόγους τίτλους ιδιοκτησίας ή αυτές έχουν καταπατηθεί. Πάντως, ένας σημαντικός αριθμός εκτάσεων που ανήκουν στην Εκκλησία και βρίσκονται σε αστικές περιοχές είναι δεσμευμένος από ΟΤΑ.
Τα λεγόμενα και «φιλέτα» της εκκλησιαστικής περιουσίας είναι πολλά.
«Φιλέτα» θεωρούνται μεταξύ άλλων:
- Οικόπεδο έκτασης 83 στρεμμάτων στη Βουλιαγμένη που γειτονεύει με αυτό του Αστέρα .
- Στον Βαρνάβα οικόπεδο 130 στρεμμάτων
- 25.000 στρέμματα στην Πεντέλη που είχε επιχειρηθεί στο παρελθόν να αξιοποιηθεί με τη δημιουργία φωτοβολταϊκού πάρκου
- 250 ακίνητα στην παραλιακή ζώνη (όπως τα 1.200 στρέμματα μεταξύ λίμνης Βουλιαγμένης και Βάρκιζας).
- Το κτίριο επί της οδού Μητροπόλεως που παλαιότερα στέγαζε το υπουργείο Παιδείας και τώρα είναι ξενοδοχείο.
- Το παραλιακό κέντρο «Island» στη Βάρκιζα, το εστιατόριο «Ιθάκη» στη Βουλιαγμένη, το κέντρο αναψυχής «Ακρωτήρι» στον Άγιο Κοσμά και το ξενοδοχείο «Ηλέκτρα» στο Σύνταγμα.
- Σημαντική έκταση στο Κολωνάκι, στην οδό Σουηδίας όπου παλιότερα είχε γίνει προσπάθεια για την ανέγερση ξενοδοχειακής μονάδας.
- Ιδιοκτησίας της Αρχιεπισκοπής Αθηνών είναι ακίνητο στον πεζόδρομο της Βουκουρεστίου.
- Ακόμη, το Αστυνομικό τμήμα του Συντάγματος ενώ στην Εκκλησία της Ελλάδος ανήκει το 5ώροφο κτίριο στην οδό Σαρρή στου Ψυρρή.
- 6ώροφη πολυκατοικία της Εκκλησίας – αλλά με διαμερίσματα – βρίσκεται στην οδό Αχαρνών 135. Δύο πολυκατοικίες με σπίτια έχει η Εκκλησία σε δύο πυκνοκατοικημένες συνοικίες της Αθήνας. Μία του 1968 στο Παγκράτι, στην οδό Αστυδάμαντος και μία του 1960 στην Κυψέλη, στη συμβολή των οδών Κόντου και Νάξου.
- Πολυκατοικία με διαμερίσματα έχει επίσης η Εκκλησία στην Ακτή Θεμιστοκλέους στον Πειραιά, ενώ διαμερίσματα που της ανήκουν βρίσκονται σε πολυκατοικίες στον Κολωνό (Κλεομήδους), το Γαλάτσι (Πανδώρας), στο Γουδή (Μεσσηνίας), τη Λ.Αλεξάνδρας. Ακόμη διαθέτει αποθήκες στρατιωτικού τύπου στη Ν.Πέραμο Αττικής.
- Οι εκκλησιαστικές επενδύσεις περιλαμβάνουν και την αγορά μετοχών, σύμφωνα με στοιχεία που έχουν δει το φως της δημοσιότητας. Πρόκειται για μετοχές κυρίως της Εθνικής Τράπεζας, της Τράπεζας Πειραιώς και της Τράπεζας της Ελλάδος.
