Ενώ η κυβέρνηση συνεχίζει τις αγωνιώδεις προσπάθειες στήριξης των επιχειρήσεων με χρηματοδοτήσεις,οικονομικές ελαφρύνσεις και διευκολύνσεις στην πληρωμή φορολογικών και ασφαλιστικών υποχρεώσεων, μείζον πρόβλημα καθίσταται η συρρίκνωση της καταναλωτικής ζήτησης, που επηρεάζει καθοριστικά την εξέλιξη των πωλήσεων και της παραγωγής σε πολλούς κλάδους.
Το μεγάλο πρόβλημα για δεκάδες χιλιάδες μικρές και μεγαλύτερες επιχειρήσεις δεν είναι πλέον οι υποχρεώσεις τους προς τράπεζες, εφορία και προμηθευτές, αλλά τα... άδεια ταμεία. Οι μηνιαίες εισπράξεις τους έχουν συρρικνωθεί δραματικά μετά την έναρξη της πανδημίας τον Μάρτιο-Απρίλιο και μετά από μιά μικρή ανάκαμψη-σταθεροποίηση τον Ιούνιο-Ιούλιο, εμφανίζουν πάλι πτωτική τάση.
Η κάμψη του τζίρου οφείλεται πρωτίστως στη συρρίκνωση των διαθέσιμων εισοδημάτων, τα οποία ακολουθούν την πορεία της συνολικής απασχόλησης και την εξέλιξη των αμοιβών εργασίας: Λιγότεροι εργαζόμενοι, αύξηση του ποσοστού των μερικώς απασχολούμενων, μικρότερες αποδοχές “μεταφράζονται” σε μικρότερο συνολικό εισόδημα και μειωμένη καταναλωτική ζήτηση.
Ανακούφιση, όχι "θεραπεία"
Το χρήμα που λείπει από την αγορά δεν μπορεί βέβαια να υποκατασταθεί πλήρως από τις επιστρεπτέες ή μή προκαταβολές, τα μικροδάνεια με κρατική εγγύηση και τις λοιπές διευκολύνσεις που δίνουν απλώς τη δυνατότητα σε κάποιες επιχειρήσεις να συνεχίσουν την προβληματική λειτουργία τους.
Οικονομικοί αναλυτές και επιχειρηματικοί παράγοντες επισημαίνουν ότι το πρόβλημα είναι πλέον δομικό και συναρτάται με τη γενικότερη κατάσταση και την πορεία της οικονομίας. “Χρήσιμα και θετικά τα μέτρα στήριξης, αλλά δεν λύνουν το πρόβλημα”, λένε στελέχη της ΕΣΕΕ (Συνομοσπονδία Εμπορίου) και της ΓΣΕΒΕ. “Αν δεν αναθερμανθεί η εγχώρια καταναλωτική ζήτηση, ώστε να αυξηθούν οι τζίροι και τα έσοδα των επιχειρήσεων, όλα αυτά θα αποδειχθούν ασπιρίνες για βαρέως νοσούντα”.
Η αύξηση των καταναλωτικών δαπανών προϋποθέτει βέβαια ενίσχυση των εισοδημάτων και βελτίωση του οικονομικού κλιματος. Οσο η πανδημία είναι παρούσα και σε εξέλιξη, αυτό δεν μπορεί να γίνει.
Εισοδήματα και δαπάνες
Τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ είναι απογοητευτικά, δείχνοντας το μέγεθος του προβλήματος. Κατά το β' φετινό τρίμηνο, στην πρώτη φάση της πανδημίας
- Το διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών συρρικνώθηκε κατά 11,8%. Είχαν λοιπόν να ξοδέψουν 3,87 δισ. ευρώ λιγότερα από πέρυσι.
- Ο συνολικός τζίρος σε όλους τους τομείς οικονομικής και επιχειρηματικής δραστηριότητας μειώθηκε κατά 19,8 δισ. ευρώ (-25,1%) σε σχέση με το αντίστοιχο τρίμηνο του 2019.
- Οι συνολικές καταναλωτικές δαπάνες μειώθηκαν κατά 12,7%. Αυτο σημαίνει ότι μέσα σε ένα τρίμηνο οι επιχειρήσεις έχασαν τζίρο 4,1 δισ. ευρώ
Η τάση αυτή συνεχίστηκε μετά τον Ιούλιο, όταν ξεκίνησε το δεύτερο κύμα πανδημίας. Οπως δείχνουν τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, ο συνολικός κύκλος εργασιών των επιχειρήσεων καταναλωτικών αγαθών και υπηρεσιών ήταν τον Αύγουστο 4,3 δισ. ευρώ χαμηλότερος από τον αντίστοιχο περυσινό μήνα.
Η μειωμένη ζήτηση-κατανάλωση επηρεάζει άμεσα την παραγωγή και τις πωλήσεις των βιομηχανικών επιχειρήσεων:
- Ο Γενικός Δείκτης Κύκλου Εργασιών στη Βιομηχανία υποχώρησε τον Αύγουστο κατά 15,1%
- Ο μέσος Γενικός Δείκτης του δωδεκαμήνου Σεπτεμβρίου 2019 - Αυγούστου 2020 σημείωσε κάμψη 10,1% σε σχέση με το αμέσως προηγούμενο 12μηνο, αν και περιλαμβάνει ένα εξάμηνο όπου δεν υπήρχαν κορονοϊός και πανδημία.
Ούτε “μαγική συνταγή”, ούτε ολοκληρωμένο πρόγραμμα
Στο κυβερνητικό οικονομικό επιτελείο αναγνωρίζουν ότι υπάρχει πρόβλημα που δεν μπορεί να αντιμετωπισθεί με τα μέτρα προσωρινής στήριξης και “ανακούφισης” των επιχειρήσεων.
Ομως “μαγική συνταγή” δεν υπάρχει, ούτε ολοκληρωμένο πρόγραμμα για την έξοδο από την κρίση που προκάλεσε η πανδημία. Και τα ευρωπαϊκά κονδύλια του Ταμείου Ανάκαμψης που θα μπορούσαν να προσφέρουν ουσιαστική βοήθεια για την αναθέρμανση της οικονομίας, θ' αργήσουν να έρθουν.
