Οταν έγιναν εκλογές το καλοκαίρι του 2019, η Ελλάδα είχε 35 δισ. ευρώ μαξιλάρι ρευστότητας και ρυθμισμένο χρέος. Αυτό δεν το αρνείται κανένας.
Τώρα, λόγω του κορονοϊού δεν έχει πλέον υποχρέωση να επιτύχει πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ, δηλαδή περίπου 7 δις. ευρώ. Μπορεί λοιπόν να διαθέσει περισσότερα για την αντιμετώπιση της πανδημίας και των επιπτώσεων της στην οικονομία και στην κοινωνία.
Του ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥ ΧΡΙΣΤΟΠΟΥΛΟΥ
Ολες οι χώρες της ΕΕ αποφάσισαν να υιοθετήσουν άμεσης εφαρμογής μέτρα στήριξης της κοινωνικής συνοχής, δαπανώντας γι αυτό το σκοπό 10-15% του ΑΕΠ. Τα περισσότερα ευρωπαϊκά κράτη εγγυώνται μισθούς στον ιδιωτικό τομέα, δεν επιτρέπουν απολύσεις εργαζομένων και φυσικά δεν συζητούν για μειώσεις μισθών στο Δημόσιο.
Στη χώρα μας η κυβέρνηση αποφάσισε να επιτρέψει μείωση αποδοχών στον ιδιωτικό τομέα έως 50% για 6 μήνες, δεν ακύρωσε άμεσα τις απολύσεις περίπου 40.000 εργαζομένων που έγιναν στο πρώτο ήμισυ του Μαρτίου και ήδη συζητά για μείωση μισθών στον δημόσιο τομέα.
Τα μέτρα που αυτή την στιγμή λαμβάνει η κυβέρνηση θα επιτείνουν την επερχόμενη ύφεση, διότι θα μειωθεί ραγδαία η κατανάλωση. Αν σε μια κοινωνία που έχει υποστεί σοκ εγκλεισμού χρειάζεται χρόνος προσαρμογής όταν με το καλό αυτό τελειώσει, φανταστείτε τι θα συμβεί αν εκτός από την ψυχολογική προσαρμογή η κοινωνία αυτή πρέπει να διαχειριστεί και την οικονομική ανέχεια.
Κοινωνικός αυτοματισμός
Τα μέτρα στήριξης που έχουν ληφθεί μέχρι τώρα είναι πλήρως ανεπαρκή. Αυτό το γνωρίζουν με βεβαιότητα ο πρωθυπουργός, υπουργός Οικονομικών και τα επιτελεία τους.. Ο λόγος που τα λαμβάνουν – ή που δεν παίρνουν περισσότερα και αποτελεσματικότερα - είναι απλός: Λέγεται κοινωνικός αυτοματισμός.
Είναι το εξαιρετικά πετυχημένο κόλπο της στροφής του βλέμματος στον γείτονα και όχι στο πρόβλημα: Αντί να συζητήσουμε για τα μέτρα στήριξης που δεν λαμβάνει η κυβέρνηση, συζητάμε γιατί ενώ εμείς δεχόμαστε πλήγμα, δεν δέχεται το ίδιο ο δημόσιος υπάλληλος.
Αυτή η τακτική έχει διττό στόχο: Εμείς που δεν εργαζόμαστε στο δημόσιο τομέα, αφ’ ενός να μην διεκδικούμε να κερδίσουμε κάτι και αφετέρου να παλεύουμε να χάσει ο δημόσιος υπάλληλος. Οταν αυτό περάσει ως αντίληψη στην κοινωνία, επέρχεται χωρίς ιδιαίτερο πολιτικό κόστος η μείωση μισθών στο δημόσιο τομέα και εν συνεχεία η απαξίωση του.
Αυτή η απαξίωση οδηγεί σε χαμηλό επίπεδο παρεχόμενων υπηρεσιών (ή έτσι λένε) και αρχίζει η συζήτηση για ιδιωτικοποίηση ή outsourcing. Όταν το έδαφος προετοιμασθεί και οι συνθήκες γίνουν πρόσφορες, η ιδιωτικοποίηση συντελείται χωρίς πολλές κοινωνικές αντιστάσεις. Η περιουσία του κράτους περνά στα χέρια ιδιωτών.
Το μυστικό και το πολύτιμο του πράγματος είναι ότι όταν η υπηρεσία γίνεται ιδιωτική και αφού έχει σκοπό το κέρδος, έχουμε συχνά το φαινόμενο της αύξησης της τιμής της και της χειροτέρευσης των σχέσεων εργασίας.
Ιδιωτικοποιήσεις και μεταφορά κερδών
Παράλληλα, στην περίπτωση που υπάρχει κρατικό μονοπώλιο που μετατρέπεται σε ιδιωτικό, έχουμε βεβαιότητα κέρδους και μηδαμινό ρίσκο. Χωρίς ύπαρξη ρίσκου η έννοια του επενδυτή πάει περίπατο. Μιλάμε για ξεκάθαρη μεταφορά κερδών από το κράτος προς έναν ή ελάχιστους επιχειρηματικούς ομίλους.
Στη συνέχεια αυτός ο ένας -που συνήθως είναι φίλος της κυβέρνησης- ταϊζει ΜΜΕ για να λιβανίζουν την κυβέρνηση που τον πλούτισε. Έτσι διαστρεβλώνεται η αλήθεια και συνακόλουθα η ίδια η δημοκρατία.
Αυτό είναι ο νεοφιλελεύθερος τρόπος. Τον είδαμε όταν ο μισθός του νοσοκομειακού γιατρού μειώθηκε δραστικά, όταν έκλειναν ή ιδιωτικοποιούνταν κρατικές επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας, ενώ ταυτόχρονα διευρύνονταν οι οικονομικές ανισότητες στην ελληνική κοινωνία.
Οι ανισότητες μειώθηκαν λίγο το 2015-2019, όπως μπορούν να διαβεβαιώσουν οι ειδικοί, επικαλούμενοι την καμπύλη Lorenz και τον συντελεστή Gini για τη μέτρηση της ανισοκατανομής εισοδήματος και πλούτου.
Ηταν το αποτέλεσμα πολιτικών που εφαρμόσθηκαν εκείνη την περίοδο από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – και τώρα εγκαταλείπονται, ή υιοθετούνται «με κρύα καρδιά» και δεόντως κουτσουρεμένες.
Νεοφιλευθερισμός είναι, θα περάσει - από πάνω μας.
