Αποτρέποντας την κλιμάκωση ενός νέου εμπορικού πολέμου λίγες μόνο ημέρες πριν τη διορία που είχε δώσει ο Ντόναλντ Τραμπ για επιβολή διπλάσιων δασμών στην Ευρωπαϊκή Ένωση, Ουάσιγκτον και Βρυξέλλες κατέληξαν σε εμπορική συμφωνία με ενιαίο δασμό 15%. Σύμφωνα με τις αρχικές ανακοινώσεις πάντως, η Ε.Ε φαίνεται να έκανε σημαντικές υποχωρήσεις, παρότι φαινόταν έτοιμη να ασκήσει ισχυρές πιέσεις.
Ο Αμερικανός πρόεδρος, μετά τη συνάντησή του με την πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν στο γήπεδο γκολφ του Turnberry στη Σκωτία, ανακοίνωσε στους δημοσιογράφους: «Αυτή είναι η μεγαλύτερη συμφωνία απ’ όλες. Και ήρθε την τελευταία στιγμή».
Η φον ντερ Λάιεν, που ταξίδεψε εσπευσμένα για τη συνάντηση, επιβεβαίωσε την πρόοδο, δηλώνοντας: «Ήταν σκληρή δουλειά. Αλλά την κάναμε. Είχαμε πολλές συζητήσεις τις τελευταίες εβδομάδες και τώρα τα καταφέραμε. Οι δύο μεγαλύτερες οικονομίες του κόσμου πρέπει να έχουν μεταξύ τους έναν δίκαιο και παραγωγικό εμπορικό διάλογο. Νομίζω ότι πετύχαμε ακριβώς αυτό: ισορροπία και ευκαιρίες».
Η ΕΕ έκανε υποχωρήσεις, αλλά το σημαντικότερο επετεύχθη: Αποφεύχθηκε ένας εμπορικός πόλεμος που θα κλιμακωνόταν σταδιακά, με καταστροφικές επιπτώσεις στην ευρωπαϊκή, την αμερικανική και την παγκόσμια οικονομία και με αναπόφευκτες παρενέργειες ακόμη και σε γεωπολιτικό επίπεδο.
Στις Βρυξέλλες το ευρωπαϊκό Διευθυντήριο υποστηρίζει ότι ήταν η καλύτερη δυνατή εξέλιξη – άποψη την οποία συμμερίζονται κυβερνήσεις, επιχειρήσεις και αναλυτές.
Υπάρχει όμως και η άλλη - εκ διαμέτρου αντίθετη- άποψη. Οτι ο Τραμπ "τα πήρε όλα":
- Επέβαλε τους δασμούς που ήθελε, ενώ υποχρεώνει την ΕΕ να ανοίξει τις αγορές της στα αμερικανικά προϊόντα.
-Την αναγκάζει επίσης να αγοράσει ενέργεια 750 δισ. δολ. από τις ΗΠΑ τα επόμενα τρία χρόνια πληρώνοντας πανάκριβα το "βρώμικο" αμερικάνικο LNG,
- Η ΕΕ υποχρεώνεται να αγοράσει επίσης αμερικανικά οπλικά συστήματα εκατοντάδων δισ. και επιπλέον να πραγματοποιήσει επενδύσεις 600 δισ. δολ. στις ΗΠΑ
Τι προβλέπει η συμφωνία
Σύμφωνα με τις ανακοινώσεις:
- Ο ενιαίος δασμός 15% θα εφαρμόζεται σε εισαγωγές από την Ε.Ε. σε κλάδους όπως τα αυτοκίνητα, τα φαρμακευτικά προϊόντα και οι ημιαγωγοί.
- Η Ε.Ε. δεσμεύεται να αγοράζει ενέργεια από τις ΗΠΑ ύψους 250 δισ. δολαρίων ετησίως μέχρι το τέλος της προεδρικής θητείας Τραμπ, αντικαθιστώντας ρωσικές προμήθειες.
- Η Ε.Ε θα επενδύσει επιπλέον 600 δισ. δολάρια στην αμερικανική οικονομία πέραν των προγραμματισμένων επενδύσεων.
- Οι υψηλοί δασμοί 50% στο ατσάλι και το αλουμίνιο θα παραμείνουν σε ισχύ.
Δεν υπήρξε ακόμη συμφωνία για τα αλκοολούχα ποτά, ενώ η πλήρης νομική τεκμηρίωση της συμφωνίας αναμένεται τις επόμενες ημέρες.
Σύμφωνα με τον Τραμπ, «η συμφωνία θα φέρει ενότητα και φιλία. Θα δουλέψει πολύ καλά».
Σκληρή διαπραγμάτευση και πίεση εκατέρωθεν
Η συμφωνία επετεύχθη μετά από ένταση και σκληρό παζάρι, καθώς ο Τραμπ είχε αποστείλει προειδοποιητική επιστολή στη φον ντερ Λάιεν απειλώντας με δασμούς 30% εάν δεν υπάρξει συμφωνία μέχρι την 1η Αυγούστου. Ταυτόχρονα, οι ΗΠΑ είχαν ανακοινώσει εμπορικές συμφωνίες με Ιαπωνία και Ινδονησία, θέτοντας έναν δασμολογικό «πήχη» 15%.
Από την πλευρά της, η Ε.Ε. είχε ετοιμάσει αντίποινα συνολικής αξίας 93 δισ. ευρώ, τα οποία θα επιβάλλονταν από τις 7 Αυγούστου. Η λίστα περιλάμβανε μεταξύ άλλων αεροσκάφη, αυτοκίνητα, σόγια και bourbon, στοχεύοντας εμπορικά προϊόντα από πολιτείες με ισχυρή εκλογική βάση του Τραμπ.
Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής τόνισε τη σημασία του διατλαντικού εμπορίου:
«Οι δύο μεγαλύτερες οικονομίες του κόσμου πρέπει να έχουν ισχυρές εμπορικές σχέσεις. Αυτή η συμφωνία σημαίνει δουλειές και ευημερία και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού»
Στο παρασκήνιο: Ενέργεια και ημιαγωγοί
Η συνάντηση πραγματοποιήθηκε στο Turnberry, όπου βρέθηκαν επίσης ο Επίτροπος Εμπορίου Μάρος Σέφτσοβιτς και ο Αμερικανός Υπουργός Εμπορίου Χάουαρντ Λάτνικ.
Ο τελευταίος δήλωσε ότι εντός δύο εβδομάδων αναμένονται αποτελέσματα ερευνών για τους ημιαγωγούς, που πιθανόν να οδηγήσουν σε νέους στοχευμένους δασμούς.
Η επίτευξη συμφωνίας με την Ε.Ε. ήταν ιδιαίτερα δύσκολη για την ομάδα Τραμπ, λόγω του μεγέθους και της πολυπλοκότητας του μπλοκ των 27 μελών, ενώ η Ευρωπαϊκή Επιτροπή απαιτεί έγκριση από τα κράτη-μέλη πριν οριστικοποιήσει συμφωνίες.
Ωστόσο, οι απειλές της Ε.Ε. για ενεργοποίηση του «εμπορικού υπερ-όπλου» της, του Anti-Coercion Instrument, φαίνεται ότι λειτούργησαν αποτρεπτικά σε μία άκαμπτη στάση της Ουάσινγκτον.
Δεν δημοσιεύθηκε αμέσως καμία κοινή δήλωση ή κείμενο συμφωνίας. Ένα άτομο κοντά στην ευρωπαϊκή διαπραγματευτική ομάδα δήλωσε ότι θα ήταν ζωτικής σημασίας να σταθεροποιηθεί μια γραπτή συμφωνία το συντομότερο δυνατό.
Η Επιτροπή επρόκειτο να ενημερώσει τους πρέσβεις της ΕΕ για την εμπορική συμφωνία στις Βρυξέλλες το πρωί της Δευτέρας.
Εν τω μεταξύ, ο Τραμπ φαινόταν θορυβημένος ιδιαίτερα για τις ανεμογεννήτριες. «Μας σκοτώνουν», δήλωσε σε δημοσιογράφους στο Τέρνμπερι. «Σκοτώνουν την ομορφιά του τοπίου μας, των κοιλάδων μας... Σχεδόν όλες κατασκευάζονται στην Κίνα. Όταν αρχίζουν να σκουριάζουν και να σαπίζουν σε οκτώ χρόνια, δε μπορείς πραγματικά να τις απενεργοποιήσεις. Δε μπορείς να τις θάψεις».
Ιδιαίτερο συμβολισμό είχε το γεγονός ότι η συμφωνία επετεύχθη σε βρετανικό έδαφος, μόλις λίγα χρόνια μετά το Brexit, γεγονός που σχολιάστηκε έντονα από πολιτικούς παρατηρητές.
Ορισμένοι είδαν την κίνηση φον ντερ Λάιεν να συναντήσει προσωπικά τον Τραμπ ως σπάνιας πολιτικής σημασίας ρίσκο, μετά από μια δύσκολη περίοδο για την ίδια.
