Βόρειοι και νότιοι κεντρικοί τραπεζίτες θα διασταυρώσουν αύριο τα ξίφη τους σε μια κρίσιμη συνεδρίαση του συμβουλίου της ΕΚΤ, όπου είναι βέβαιο ότι θα αποφασισθεί η πρώτη αύξηση επιτοκίων ύστερα από 11 χρόνια. Όμως, ενώ μέχρι πρόσφατα ήταν σχεδόν σίγουρο ότι αυτός ο κύκλος αύξησης των επιτοκίων στην Ευρώπη θα άρχιζε με ένα μικρό βήμα (αύξηση κατά 0,25%), οι πιο «σκληροί» τραπεζίτες του συμβουλίου αναμένεται να πιέσουν για μεγαλύτερη αύξηση, κατά μισή μονάδα, στην οποία αντιτάσσονται οι τραπεζίτες των χωρών του Νότου.
Πριν αρχίσει αυτός ο κύκλος αύξησης των επιτοκίων, το διοικητικό συμβούλιο της ΕΚΤ και η Κριστίν Λαγκάρντ με σειρά δημόσιων τοποθετήσεων είχαν προϊδεάσει τις αγορές για μια αύξηση κατά 0,25% αυτόν τον μήνα και στα τρία επιτόκια της κεντρικής τράπεζας, με την οποία το επιτόκιο αποδοχής καταθέσεων θα παρέμενε αρνητικό (από -0,50% θα αυξανόταν στο -0,25%). Παράλληλα, η καθοδήγηση από την ΕΚΤ έλεγε ότι μια μεγάλη αύξηση επιτοκίων, κατά μισή μονάδα, με την οποία θα έκλεινε και ο κύκλος των αρνητικών επιτοκίων (επιτόκιο αποδοχής καταθέσεων στο 0,25%), θα ερχόταν τον Σεπτέμβριο.
Οι τραπεζίτες των χωρών του Νότου υποστήριζαν ένθερμα μια τέτοια αργή πορεία αύξησης των επιτοκίων, καθώς φοβούνται ότι η αύξηση κόστους δανεισμού για τις υπερχρεωμένες οικονομίες στο υφεσιακό περιβάλλον που διαμορφώνεται από τον πόλεμο και την ενεργειακή κρίση θα μπορούσαν να προκαλέσουν απότομη οικονομική επιβράδυνση με μια πιο επιθετική νομισματική πολιτική.
Ο Γιάννης Στουρνάρας, σταθερά στο «στρατόπεδο» των «περιστεριών» της ΕΚΤ έχει εξηγήσει ότι «η ομαλοποίηση της νομισματικής πολιτικής που ακολουθεί η ΕΚΤ (δηλαδή ο τερματισμός των αγορών ομολόγων και η συνακόλουθη αύξηση των επιτοκίων) αποτελεί μία αναγκαιότητα μετά την άνοδο του πληθωρισμού. Ωστόσο, η προσαρμογή αυτή της νομισματικής πολιτικής προς την κανονικότητα, μπορεί να γίνει σταδιακά».
Τις τελευταίες ημέρες, όπως έχει μεταδώσει το Reuters, στο τραπέζι των συζητήσεων έπεσε μια πρόταση από τις κεντρικές τράπεζες του Βορρά για πιο επιθετική νομισματική πολιτική, με μια αύξηση επιτοκίων κατά μισή μονάδα τώρα και τουλάχιστον κατά μισή μονάδα, επίσης, τον Σεπτέμβριο. Επιπλέον, αυτή η σχολή σκέψης, σύμφωνα με πληροφορίες, συγκλίνει αρκετά με τη λογική της πολιτικής που ακολουθεί η Fed, δηλαδή να αντιμετωπισθεί κατά απόλυτη προτεραιότητα ο πληθωρισμός, με όσες αυξήσεις επιτοκίων χρειάζονται για να προκληθεί η υποχώρησή του.
Συμβιβασμός για το εργαλείο στήριξης;
Μάλιστα, οι «σκληροί του Βορρά» φαίνεται ότι είναι έτοιμοι και για συμβιβασμούς με τον Νότο, προκειμένου να γίνει δεκτή μια στροφή της ΕΚΤ σε πολύ πιο αυστηρή νομισματική πολιτική. Φαίνεται ότι δεν θα έχουν αντίρρηση για ένα ισχυρό, νέο εργαλείο στήριξης των υπεχρεωμένων οικονομιών του Νότου από την ΕΚΤ, ώστε να μην ανεβούν υπερβολικά τα κόστη δανεισμού τους, χωρίς μάλιστα να θέτουν προϋποθέσεις αυστηρής επιτήρησης ακόμη και από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας. Η γερμανική πλευρά, που είχε καταθέσει αυτή την πρόταση, φαίνεται ότι δεν επιμένει να υιοθετηθεί, υπό την προϋπόθεση ότι θα εγκριθεί αύριο μια αύξηση επιτοκίων κατά μισή μονάδα.
Ουσιαστικά, αυτό που προτείνεται είναι να διαμορφωθεί μια νέα ισορροπία: από τη μια, θα αυξηθούν σημαντικά τα επιτόκια για να αντιμετωπισθεί αποτελεσματικότερα ο πληθωρισμός και η έντονη δυσφορία των καταθετών του Βορρά για τη διάβρωση των αποταμιεύσεών τους, από την άλλη θα ενεργοποιηθεί ένα νέο πρόγραμμα αγοράς ομολόγων του Νότου, που θα διασφαλίζει ότι τα υψηλότερα επιτόκια δεν θα προκαλέσουν δυσανάλογη αύξηση του κόστους δανεισμού στον Νότο.
Ανησυχία για την πτώση του ευρώ
Μια πρόσθετη πηγή ανησυχίας, πρωτίστως για τις χώρες του Βορρά, είναι ότι το ευρώ έχει βρεθεί σε θέση έντονης αδυναμίας έναντι του δολαρίου, «βολοδέρνει» στα χαμηλά 20ετίας, πέριξ της απόλυτης ισοτιμίας με το δολάριο, και γίνεται ένας σημαντικός παράγοντας τροφοδότησης των πληθωριστικών πιέσεων. Οι τραπεζίτες του Βορρά αναμένεται να υποστηρίξουν ότι είναι αδιανόητο να προχωρά η ΕΚΤ σε αυξήσεις επιτοκίων μόλις κατά 0,25%, όταν η Fed πρόσφατα αύξησε το δικό της επιτόκιο κατά 0,75% και έχει συζητηθεί ακόμη και μια αύξηση κατά 100 μονάδες βάσης.
Το άνοιγμα της ψαλίδας των επιτοκίων υπέρ του δολαρίου έχει γίνει πλέον το μεγαλύτερο βαρίδι για το ευρώ και, παρότι τυπικά η ΕΚΤ δεν ασχολείται με την ισοτιμία του στην αγορά συναλλάγματος, οι «σκληροί» τραπεζίτες του Βορρά υποστηρίζουν ότι δεν θα πρέπει να αφεθεί το κοινό νόμισμα στην τύχη του και να αρχίσει μια πορεία κάτω και από το 1 δολάριο.
Εξίσωση με δύο αγνώστους «Χ»
Σε κάθε περίπτωση, πάντως, η αυριανή συνεδρίαση της ΕΚΤ θα διεξαχθεί σε ένα περιβάλλον πρωτοφανούς αβεβαιότητας, που καθιστά ακόμη πιο δύσκολη τη λήψη αποφάσεων, αυξάνοντας τους κινδύνους για λάθη. Είναι χαρακτηριστικό ότι:
- Αύριο λήγει η περίοδος συντήρησης του αγωγού Nord Stream και παραμένει άγνωστο αν και σε ποιο βαθμό θα επανέλθει σε λειτουργία. Οι πληροφορίες από τη Ρωσία αναφέρουν ότι ο αγωγός θα επαναλειτουργήσει, αλλά με τη μειωμένη δυναμικότητα που είχε και πριν τη συντήρηση, δηλαδή στο 40% της δυναμικότητας. Οι δηλώσεις από την πλευρά της Μόσχας συντηρούν το... σασπένς για το αν θα μπορούσε να διακοπεί εντελώς η τροφοδοσία, με την επίκληση, από τη Ρωσία, λόγων ανωτέρας βίας. Όλα αυτά σημαίνουν ότι η κεντρική τράπεζα είναι πολύ δύσκολο να κάνει σοβαρές προβλέψεις για την οικονομική δραστηριότητα, αφού δεν έχει φύγει από τον ορίζοντα εντελώς η απειλή μιας πλήρους διακοπής τροφοδοσίας με υφεσιακές παρενέργειες.
- Την ώρα που θα συνεδριάζουν οι τραπεζίτες είναι πολύ πιθανό να παραμένει αμφίβολη η πολιτική σταθερότητα στην Ιταλία, αφού οι σημερινές εξελίξεις στη Ρώμη έδειξαν ότι είναι πολύ πιθανό χρειασθεί να σχηματισθεί νέο κυβερνητικό σχήμα, χωρίς το λαϊκιστικό κόμμα των Πέντε Αστέρων, χωρίς να αποκλείεται και το σενάριο μιας πρόωρης προσφυγής στις κάλπες. Το συμβούλιο της ΕΚΤ έχει κάθε λόγο να επιθυμεί τη σταθεροποίηση της ιταλικής πολιτικής ζωής με παραμονή του Μάριο Ντράγκι στην πρωθυπουργία, καθώς μια κλιμάκωση της αβεβαιότητας θα έκανε πολύ δύσκολη τη προσπάθεια διατήρησης υπό έλεγχο των αποδόσεων των ιταλικών ομολόγων.
