Ακόμη και «πράσινα» δάνεια, που δεν έχουν περάσει σε καθυστέρηση, μπορούν πλέον να ρυθμίσουν οι οφειλέτες, εταιρείες και φυσικά πρόσωπα, μέσα από την πλατφόρμα του εξωδικαστικού μηχανισμού που ενεργοποιήθηκε την 1η Ιουνίου, εάν αποδείξουν στις τράπεζες ότι έχουν υποστεί μεγάλη επιδείνωση της οικονομικής τους κατάστασης. Όμως, στη διαδικασία αυτή υπάρχει ένας «αστερίσκος», καθώς τον τελευταίο λόγο για το αν πράγματι υπάρχει τέτοια επιδείνωση έχουν, σύμφωνα με τον νόμο, οι τράπεζες.
Στην πραγματικότητα, ο εξωδικαστικός μηχανισμός μόλις τώρα ενεργοποιείται, καθώς δημοσιεύθηκε η Κοινή Υπουργική Απόφαση των υπουργών Οικονομικών, Ανάπτυξης και Εργασίας (απόφαση 67360 ΕΞ 2021 - Ρύθμιση τεχνικών και λεπτομερειακών θεμάτων της διαδικασίας διαπραγμάτευσης στο πλαίσιο του εξωδικαστικού μηχανισμού του Κεφαλαίου Α΄ του Μέρους Δευτέρου του Βιβλίου πρώτου ν. 4738/2020).
Μεταξύ άλλων, η απόφαση περιγράφει αναλυτικά και τους μαθηματικούς τύπους, με βάση τους οποίους θα υπολογίζεται η ικανότητα αποπληρωμής του οφειλέτη, σε όρους καθαρής παρούσας αξίας. Οι μαθηματικοί τύποι είναι αρκούντως σύνθετοι ώστε να γίνονται απροσπέλαστη στον μέσο οφειλέτη, ο οποίος απλώς θα βλέπει το τελικό τους αποτέλεσμα: τα οικονομικά του δεδομένα θα εισάγονται σε έναν υπολογιστή και με βάση αυτούς τους τύπους θα διαμορφώνεται η εξατομικευμένη ρύθμιση χρεών σε έως 240 δόσεις για οφειλές προς το Δημόσιο και τα ταμεία και έως 420 δόσεις για τα χρέη στις τράπεζες.
Η ΚΥΑ παρουσιάζει, όμως, ιδιαίτερο ενδιαφέρον για μια μεγάλη κατηγορία δανειοληπτών, οι οποίοι εξυπηρετούν μεν ως τώρα τα δάνειά τους χωρίς καθυστερήσεις, αλλά έχουν υποστεί σοβαρή οικονομική επιδείνωση λόγω της πανδημίας ή και, γενικότερα, από άλλες αιτίες. Για αυτή την κατηγορία, εξειδικεύονται οι πρόνοιες του νέου πτωχευτικού νόμου και εξηγείται πώς θα μπορούν οι οφειλέτες να φθάνουν σε μια ρύθμιση «πράσινων» δανείων μέσω του εξωδικαστικού μηχανισμού.
Ειδικότερα, τα κριτήρια αποδοχής τέτοιας αίτησης βασίζονται κυρίως στην έννοια της επιδείνωσης «οικονομικής κατάστασης» (και όχι, για παράδειγμα, στη μείωση του εισοδήματος). Όπως αναφέρει η απόφαση, ο οφειλέτης, ο οποίος έχει εξυπηρετούμενες ή ενήμερες οφειλές προς το σύνολο των πιστωτών του (σ.σ.: τράπεζες, Δημόσιο, ασφαλιστικά ταμεία), δικαιούται να υποβάλει αίτηση υπαγωγής στη διαδικασία εξωδικαστικής ρύθμισης οφειλών, εφόσον συντρέχουν σωρευτικά οι ακόλουθες προϋποθέσεις:
- Επικαλείται γεγονότα από τα οποία προκύπτει η επιδείνωση της οικονομικής του κατάστασης σε ποσοστό ίσο ή μεγαλύτερο του είκοσι τοις εκατό (20%), η οποία προέρχεται από τη συνολική μεταβολή του εισοδήματος και των δαπανών για την δηλωθείσα περίοδο προς το εισόδημα για το αντίστοιχο χρονικό διάστημα που λαμβάνεται ως βάση, όπως προκύπτει από τον παρακάτω τύπο με βάση τα αναφερόμενα δικαιολογητικά ανά κατηγορία οφειλέτη που παρατίθενται στις παραγράφους 2 και 3: Μεταβολή Εισοδήματος Τρέχουσας Περιόδου - Μεταβολή Δαπανών Τρέχουσας Περιόδου Χ 100. (σ.σ.: Για παράδειγμα, αν υπάρχει μια αρνητική μεταβολή εισοδήματος κατά 2.000 ευρώ, από 10.000 σε 8.000 ευρώ, ενώ την ίδια περίοδο οι δαπάνες έμειναν αμετάβλητες, θεωρείται ότι ο οφειλέτης είχε μια επιδείνωση οικονομικής θέσης κατά 20% και μπορεί να υποβάλει αίτηση).
- Εισόδημα Περιόδου Βάσης. Η επικαλούμενη μείωση των εισοδημάτων δεν θα πρέπει να οφείλεται στα ακόλουθα γεγονότα: i. μεταβίβαση περιουσιακού στοιχείου του οφειλέτη, που έγινε εντός των τελευταίων πέντε (5) ετών πριν από την υποβολή της αίτησης, ii. καταβολή μερίσματος ή επιπλέον αμοιβής από τον οφειλέτη προς τους μετόχους ή εταίρους ή άλλη συναλλαγή, εκτός των τρεχουσών συναλλαγών της επιχείρησης, που έγινε εντός των τελευταίων 24 μηνών πριν από την υποβολή της αίτησης, iii. παραίτηση από τη διεκδίκηση αντίστοιχης απαίτησης, ή σε πρόωρη εξόφληση δανείου ή άλλης οφειλής προς τρίτο, που έγινε εντός των τελευταίων 24 μηνών πριν από την υποβολή της αίτησης.
- Η επικαλούμενη αύξηση δαπανών θα πρέπει να συνδέεται με την επιδείνωση των οικονομικών του δεδομένων, τυχόν μεταβολές στην οικογενειακή κατάσταση ή έκτακτα περιστατικά ή περιστατικά ανωτέρας βίας.
- Σε περίπτωση που δεν προκύπτει η επιδείνωση της οικονομικής κατάστασης του οφειλέτη σε ποσοστό ίσο ή μεγαλύτερο του είκοσι τοις εκατό (20%) από τους φορείς που διαθέτουν τα εν λόγω στοιχεία ή προκύπτει μείωση από άλλες διαθέσιμες πηγές εισοδήματος, ο αιτών δηλώνει τα στοιχεία και προσκομίζει τα αντίστοιχα έγγραφα που τεκμηριώνουν τη μείωση των εισοδημάτων του κατά την εξεταζόμενη περίοδο πριν την υποβολή της αίτησης με βάση τα σχετικά δικαιολογητικά.
- Μετά την υποβολή της αίτησης του οφειλέτη για την εξωδικαστική ρύθμιση των οφειλών του και όταν, εντός εύλογου χρόνου από την υποβολή της αίτησης, τα στοιχεία θα είναι διαθέσιμα από τους φορείς παροχής τους, θα ελέγχεται η ορθότητα των υποβληθέντων στοιχείων από τους εμπλεκομένους πιστωτές για την εξακρίβωση της επιδείνωσης της οικονομικής κατάστασης του οφειλέτη. Σε περίπτωση που δεν αποδειχθεί η επιδείνωση της οικονομικής κατάστασης, η αίτηση του οφειλέτη απορρίπτεται.
Για την μεταβολή του εισοδήματος του οφειλέτη λαμβάνονται υπόψη τα εξής:
Α) Για εργαζόμενους του ιδιωτικού ή του δημόσιου τομέα, οι μικτές μηνιαίες αποδοχές όπως οι αποδοχές αυτές δηλώνονται στους Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης από τον εργοδότη ή στην ΕΑΠ από τους φορείς του Δημοσίου, αφαιρουμένων πρόσθετων ή άλλων έκτακτων αποδοχών, για το τελευταίο εξάμηνο πριν την ημερομηνία υποβολής της αίτησης για το οποίο υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία (τρέχουσα περίοδος) κατά το οποίο προκύπτει η επιδείνωση, σε σύγκριση με τις αποδοχές κατά το εξάμηνο πριν την τρέχουσα περίοδο (περίοδος βάσης).
Β) Για συνταξιούχους, η μικτή μηνιαία σύνταξη όπως οι αποδοχές αυτές δηλώνονται από τους Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης στην ΕΑΠ, αφαιρουμένων πρόσθετων ή άλλων έκτακτων αποδοχών, για το τελευταίο εξάμηνο πριν την ημερομηνία υποβολής της αίτησης για το οποίο υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία (τρέχουσα περίοδος) κατά το οποίο προκύπτει η επιδείνωση, σε σύγκριση με τις αποδοχές κατά το εξάμηνο πριν την τρέχουσα περίοδο (περίοδος βάσης).
Γ) Για φυσικά πρόσωπα που ασκούν ατομική επιχειρηματική δραστηριότητα ή ελευθέριο επάγγελμα και νομικά πρόσωπα, τα έσοδα για το τελευταίο εξάμηνο πριν την ημερομηνία υποβολής της αίτησης για το οποίο υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία (τρέχουσα περίοδος) κατά το οποίο προκύπτει η επιδείνωση, σε σύγκριση με τα έσοδα κατά το εξάμηνο πριν την τρέχουσα περίοδο (περίοδο βάσης), όπως αυτό προκύπτει από τις περιοδικές φορολογικές δηλώσεις ΦΠΑ. Εάν οι ανωτέρω δεν υπόκεινται σε Φ.Π.Α., η μείωση πρέπει να προκύπτει από τα υποβαλλόμενα στοιχεία στη Φορολογική Διοίκηση.
Δ) Για όσους ασκούν εποχική απασχόληση ή δραστηριότητα, οι αποδοχές ή τα έσοδα του τελευταίου έτους πριν την υποβολή της αίτησης για το οποίο υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία (τρέχουσα περίοδος) κατά το οποίο προκύπτει η επιδείνωση, σε σχέση με το έτος πριν την τρέχουσα περίοδο (περίοδος βάσης). Ως «εποχική» νοείται η απασχόληση ή δραστηριότητα που παρέχεται σε επιχειρήσεις, εκμεταλλεύσεις, υποκαταστήματα ή παραρτήματα επιχειρήσεων οι οποίες από τη φύση τους, τις καιρικές ή ιδιαίτερες συνθήκες ή λόγω των χρησιμοποιούμενων πρώτων υλών λειτουργούν κατά ημερολογιακό έτος για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο από δύο (2) και μικρότερο από εννέα (9) μήνες, κατά το υπόλοιπο δε χρονικό διάστημα του ημερολογιακού έτους δεν απασχολούν προσωπικό που υπερβαίνει το 25% του μέσου όρου του προσωπικού, το οποίο απασχολούν κατά την περίοδο αιχμής της δραστηριότητάς τους.
Για την μεταβολή των δαπανών του αιτούντος λαμβάνονται υπόψη τα εξής:
Α) Για όλα τα φυσικά πρόσωπα οι έκτακτες δαπάνες λόγω απρόβλεπτων περιστατικών ή/και περιστατικών ανωτέρας βίας, για λόγους υγείας και μεταβολές στην οικογενειακή κατάσταση, όπως ενδεικτικά έγγαμη συμβίωση ή υπογραφή συμφώνου συμβίωσης, παροχή διατροφής λόγω διαζυγίου, απόκτηση τέκνου, καταστροφές οικιακού εξοπλισμού, επισκευές κύριας κατοικίας λόγω φυσικών καταστροφών (πλημμύρες, φωτιές, σεισμοί), σοβαρό τραυματισμό ή θάνατο μέλους της οικογένειας, όπως αυτές δηλώνονται από τον αιτούντα και συνοδεύονται από τα απαραίτητα έγγραφα που τεκμηριώνουν την αύξηση των δαπανών για την τρέχουσα περίοδο σε σύγκριση με τις δαπάνες κατά την περίοδο βάσης.
Β) Επιπλέον για φυσικά πρόσωπα που ασκούν ατομική επιχειρηματική δραστηριότητα ή ελευθέριο επάγγελμα και νομικά πρόσωπα πάσης νομικής μορφής το σύνολο των δαπανών που περιλαμβάνουν λειτουργικές και έκτακτες δαπάνες, όπως ενδεικτικά έκτακτες δαπάνες λόγω Covid-19, καταστροφής παγίων στοιχείων της επιχείρησης ή εμπορευμάτων, πληρωμής αποζημιώσεων λόγω εργατικών ατυχημάτων, όπως αυτές προκύπτουν από τις περιοδικές δηλώσεις ΦΠΑ για την τρέχουσα περίοδο σε σύγκριση με τις δαπάνες κατά την περίοδο βάσης.
Οι παραπάνω δαπάνες δηλώνονται από τον αιτούντα και συνοδεύονται από τα απαραίτητα έγγραφα που τεκμηριώνουν την αύξηση των δαπανών. Μετά την υποβολή της αίτησης του οφειλέτη για την εξωδικαστική ρύθμιση των οφειλών του και όταν, εντός ευλόγου χρόνου από την υποβολή της αίτησης, τα στοιχεία θα είναι διαθέσιμα από τους φορείς παροχής τους θα ελέγχεται η ορθότητα των υποβληθέντων στοιχείων από τους εμπλεκομένους πιστωτές για την εξακρίβωση της επιδείνωσης της οικονομικής κατάστασης του οφειλέτη.
Για τα στοιχεία του παρόντος άρθρου, η Ηλεκτρονική Πλατφόρμα πραγματοποιεί τους απαραίτητους υπολογισμούς για την απόδειξη της επέλευσης των προϋποθέσεων της οικονομικής επιδείνωσης. Εναπόκειται ωστόσο στον έλεγχο των πιστωτών κατά πόσο τα προσκομισθέντα δικαιολογητικά πράγματι τεκμηριώνουν την οικονομική επιδείνωση του οφειλέτη.
Σε περίπτωση που οι οφειλές του πρωτοφειλέτη είναι ενήμερες ή εξυπηρετούμενες, δεν εξετάζεται η αίτηση του εγγυητή ή του εκ του νόμου συνοφειλέτη για τις οφειλές αυτές.
