Υπό την πίεση της πληθωριστικής κρίσης που μαίνεται αλλά και του ανεξέλεγκτου ως φαίνεται ράλι στις τιμές της ενέργειας, το οικονομικό επιτελείο εξετάζει σειρά παρεμβάσεων για τη στήριξη νοικοκυριών βάζοντας ωστόσο φρένο σε υπερβολικές προσδοκίες καθώς τα όποια μέτρα ελάφρυνσης θα κινούνται στο εξής τρίπτυχο:
- θα είναι απολύτως στοχευμένα και κοστολογημένα ώστε να μην υπάρξει δημοσιονομική εκτροπή,
- θα επιδιώκουν την ελάφρυνση στον πολίτη/επιχείρηση,
- θα είναι κοινωνικά δίκαια αφού θα αφορούν τα μεσαία και χαμηλά εισοδήματα.
«Όλα είναι ανοιχτά για μείωση του ΦΠΑ στα τρόφιμα, ανάλογα με το πώς θα εξελιχθεί η κατάσταση το προσεχές διάστημα. Έχουμε πλήρη εικόνα του κόστους» υπογράμμισε σήμερα στον ΣΚΑΪ ο υπουργός Χρήστος Σταϊκούρας επισημαίνοντας πως «στο βαθμό που είναι εφικτό, έχουμε στηρίξει τον κόσμο και θα συνεχίσουμε να το κάνουμε, και για όσο χρειάζεται θα το κάνουμε. Αλλά όσο μπορούμε».
Ο υπουργός έθεσε ένα αυστηρό πλαίσιο προϋποθέσεων για την κρατική παρέμβαση.
Πρώτον, εξήγησε ο κ. Σταϊκούρας, η κυβέρνηση εστιάζει στα δημοσιονομικά περιθώρια, δεύτερον στόχος είναι η όποια παρέμβαση να πηγαίνει στον πολίτη και να μην χάνεται στην εφοδιαστική αλυσίδα, και τρίτον να βοηθήσουμε κυρίως τα μεσαία και τα χαμηλά εισοδηματικά στρώματα.
«Δεν υπάρχουν λεφτόδεντρα» ξεκαθάρισε ο Χρήστος Σταϊκούρας. «Η κυβέρνηση επέλεξε να ενισχύσει το εισόδημα του πολίτη με μόνιμο τρόπο. Παράλληλα, κάνουμε τις παρεμβάσεις που ανακοίνωσε ο κ. Σκρέκας, παράλληλα μειώνουμε φόρους σε μόνιμη βάση, εκτός από δυο παρεμβάσεις».
Ταμειακά, εξήγησε, είμαστε ικανοποιητικά, «αλλά το δίνω» εξαρτάται από το δημοσιονομικό χώρο. Έχουμε 10 δισεκ. παραπάνω δαπάνες από έσοδα το 2021, δανειζόμαστε, και το κόστος δανεισμού αυξήθηκε πολύ πανευρωπαϊκά, είναι πρόκληση ευρωπαϊκή όχι μόνο ελληνική.
Τι σημαίνει η μείωση των φόρων και γιατί η κυβέρνηση οφείλει να είναι προσεκτική
Η ποσοτικοποίηση των μέτρων στήριξης του εισοδήματος με περικοπές φόρων όπως η μείωση των συντελεστών του ΦΠΑ σε βασικά είδη οδηγεί σε μεγάλες απώλειες φορολογικών εσόδων και καταδεικνύει ότι φθηνές δημοσιονομικά λύσεις δεν υπάρχουν.
Ενδεικτικά:
- Στο κρέας ο ΦΠΑ αποδίδει περισσότερα από 500 εκατ. ευρώ με τον συντελεστή του 13% και η μετάταξη στον συντελεστή του 6% μπορεί να κοστίσει τουλάχιστον 20-25 εκατ. ευρώ για κάθε μήνα που θα παραμένει χαμηλά ο συντελεστής.
- Στο ψωμί, ο φόρος υπολογίζεται με συντελεστή 13% και αποδίδει περίπου 200 εκατ. ευρώ σε ετήσια βάση. Άρα η μετάταξη από το 13% στο 6% κοστίζει περίπου 100 εκατ. ευρώ για έναν χρόνο.
- Στα φρούτα αποδίδει περίπου 320 εκατ. ευρώ τον χρόνο. Άρα και πάλι χρειάζονται περί τα 160-170 εκατ. ευρώ για να γίνει ο ΦΠΑ 6% με διάρκεια ενός 12μηνου.
- Στα λαχανικά οι εισπράξεις υπολογίζονται σε περίπου 180 εκατ. ευρώ. Κατά συνέπεια και πάλι η παρέμβαση μέσω ΦΠΑ προκαλεί απώλεια 90 εκατ. ευρώ σε 12μηνο ορίζοντα.
Ωστόσο, ο προβληματισμός που επικρατεί στο οικονομικό επιτελείο δεν αφορά μόνο το υψηλό δημοσιονομικό κόστος. Αφορά το κατά πόσο τα μέτρα θα έχουν αποτελέσματα στην τσέπη των καταναλωτών.
Για παράδειγμα η μείωση του ΦΠΑ στα τρόφιμα εξασφαλίζει τη δυνατότητα στον έμπορο τροφίμων να μειώσει την τιμή λιανικής. Ουδείς όμως διασφαλίζει ότι θα το κάνει και ότι δεν θα κρατήσει το όφελος για τον εαυτό του.
Έτσι ενώ ο κρατικός προϋπολογισμός θα υποστεί πλήγμα με αρκετά εκατομμύρια ευρώ για τη μείωση του ΦΠΑ η παρατεταμένη ακρίβεια και οι κακές πρακτικές μπορεί να αποτρέψουν την εμφάνιση του προσδοκώμενου οφέλους στην τιμή λιανικής.
Επιπλέον οι μειώσεις των έμμεσων φόρων έχουν το μειονέκτημα, να προκαλούν το ίδιο όφελος σε όλους τους καταναλωτές οριζόντια ανεξάρτητα από το ύψος του εισοδήματός τους. Έτσι, οι έχοντες χαμηλότερα εισοδήματα μένουν περισσότερο εκτεθειμένοι απέναντι στο κύμα ακρίβειας, σε αντίθεση με τους έχοντες τα υψηλότερα εισοδήματα, οι οποίοι επιβαρύνονται αναλογικά λιγότερο από τις ανατιμήσεις στις τιμές των προϊόντων.
Γι' αυτό και σε περιόδους πληθωριστικής πίεσης, όπως αυτή που διανύουμε, προτάσσεται η επιλογή των άμεσων εισοδηματικών ενισχύσεων στα πιο ευάλωτα νοικοκυριά.
Ωστόσο η κυβέρνηση είναι με την πλάτη στον τοίχο αφού οι εκτιμήσεις ότι η ακρίβεια θα έχει προσωρινό χαρακτήρα έχουν ήδη διαψευστεί, καθώς από όλα τα «μέτωπα» (καύσιμα, τρόφιμα, διεθνείς εξελίξεις, καιρικές συνθήκες) προκύπτουν ανησυχητικά μηνύματα.
Συνεπώς η επιλογή είναι μονόδρομος και είναι ανηφόρα...
