Πολιτική… «δώστα όλα» έναντι της καναδικής Eldorado και της εγχώριας θυγατρικής, Ελληνικός Χρυσός ακολουθεί η κυβέρνηση για την εκμετάλλευση του χρυσού στη Χαλκιδική, μέσω της νέας σύμβασης που κατατέθηκε σήμερα στη Βουλή. Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα, το γεγονός ότι επιτρέπεται πλέον στην εταιρεία να αθετήσει τη βασική υποχρέωση που είχε αναλάβει, δηλαδή τη δημιουργία μιας μονάδας μεταλλουργίας χρυσού.
Με τη νέα σύμβαση, η Eldorado αποκτά το δικαίωμα να παραμείνει άλλα 25 χρόνια στα Μεταλλεία Κασσάνδρας και να αντλεί μεταλλεύματα, εξάγοντας συμπυκνώματα σε τρίτες χώρες για την παραγωγή μετάλλων (χρυσός κ.α.), χωρίς ουσιαστικά να έχει πλέον την υποχρέωση να στήσει μια παραγωγική μονάδα μεταλλουργίας χρυσού, που θα πολλαπλασίαζε τα οφέλη για την εθνική οικονομία, εξισορροπώντας σε κάποιο βαθμό τη μεγάλη περιβαλλοντική επιβάρυνση από αυτή τη δραστηριότητα.
Μετά την απόφαση του ΣτΕ που απαγόρευσε την παραγωγή χρυσού με κυάνιο, υποχρεώνοντας την TVX Gold να εγκαταλείψει τις δραστηριότητες της, που ελέγχονται σήμερα από την Eldorado Gold, το νέο «αφήγημα» για την εκμετάλλευση των Μεταλλείων Κασάνδρας, στη βάση του οποίου ενέκρινε και το ΣτΕ τη σύμβαση που τώρα τροποποιείται, έλεγε ότι θα στηνόταν μια περιβαλλοντικά «καθαρή» μονάδα μεταλλουργίας χρυσού, με την τεχνική της ακαριαίας τήξης. Μόνο ενόψει της ανάληψης αυτής της δέσμευσης εγκρίθηκε από το ΣτΕ το σχέδιο.
Για πολλά χρόνια, όμως, επιβεβαιώνεται συνεχώς αυτό που πολλοί επιστήμονες τόνιζαν εξαρχής: ότι η μέθοδος της ακαριαίας τήξης δεν έχει εφαρμοσθεί ποτέ σε μεταλλεύματα με υψηλή περιεκτικότητα αρσενικού, όπως τα ελληνικά. Η Eldorado Gold ισχυριζόταν ότι έχει επιβεβαιώσει τη μέθοδο πειραματικά σε φινλανδικό εργαστήριο, ουδέποτε όμως την εφάρμοσε στην πράξη στην Ελλάδα, έστω και σε πειραματικό στάδιο, παρότι είχε σχετική συμβατική υποχρέωση.
Με αυτά τα δεδομένα, και αφού επί σειρά ετών δεν είχε εκπληρωθεί η βασικότερη συμβατική υποχρέωση της εταιρείας, διέτρεχε τον κίνδυνο να κηρυχθεί έκπτωτη και να σταματήσουν οι δραστηριότητές της στη Χαλκιδική. Από αυτή τη δύσκολη θέση βγάζει την εταιρεία η νέα σύμβαση με το Δημόσιο, με την οποία επινοείται μια διαδικασία, που θεωρητικά θα οδηγήσει στη δημιουργία της μονάδας μεταλλουργίας, αλλά στην πραγματικότητα αφήνει διάπλατα ανοικτά «παράθυρα» για να μην εφαρμοσθεί ποτέ η δέσμευση του επενδυτή.
Δεσμεύσεις χωρίς αντίκρισμα
Ειδικότερα, με το άρθρο 15 της Σύμβασης, το Δημόσιο και η Eldorado αναγνωρίζουν εμμέσως πλην σαφώς ότι οι θεωρίες περί εφαρμογής της τεχνικής της ακαριαίας τήξης ήταν έωλες. Πλέον, στη νέα σύμβαση η εταιρεία αναλαμβάνει μια γενική δέσμευση να εφαρμόσει «την καλύτερη διαθέσιμη τεχνολογία» και «τις βέλτιστες τεχνικές διαχείρισης αποβλήτων». Ουσιαστικά, σιωπηρά εγκαταλείπεται η πολλά υποσχόμενη «καθαρή» μέθοδος παραγωγής και αφήνεται στη διακριτική ευχέρεια της εταιρείας να υποβάλει όποια πρόταση εμπίπτει στο γενικό ορισμό της «καλύτερης διαθέσιμης τεχνολογίας».
Επιπλέον, η κυβέρνηση δημιουργεί ειδικά για την Eldorado μια εγκριτική διαδικασία προσαρμοσμένη στις ανάγκες της, προσπερνώντας τις αρμόδιες υπηρεσίες του υπουργείου Περιβάλλοντος, προφανώς επειδή ως τώρα δεν παραμέρισαν τις επιστημονικές αρχές τους για να διευκολύνουν τον επενδυτή.
Έτσι, προβλέπεται ότι η έγκριση του εργοστασίου μεταλλουργίας θα δοθεί από μια ειδική επιτροπή, στην οποία θα ορίζουν από τρία μέλη το Ελληνικό Δημόσιο και η ίδια η εταιρεία. Είναι μια σπάνια περίπτωση όπου ο αιτών έχει ταυτόχρονα και το ρόλο του ελεγκτή της πρότασης που έχει υποβάλει! Η επιτροπή θα εγκρίνει το σχέδιο μόνο εάν υπάρχει ομοφωνία. Εάν το σχέδιο δεν εγκριθεί, η εταιρεία θα μπορεί να υποβάλει ένα άλλο. Η σύμβαση δεν ορίζει πόσες φορές μπορεί να επαναληφθεί αυτό και αν κάποτε θα αποβάλλεται η εταιρεία από τα Μεταλλεία. Θεωρητικά, αυτό μπορεί να συνεχισθεί μέχρι τη λήξη της σύμβασης!
Στο μεταξύ, ο χρόνος θα περνά και η Eldorado Gold θα εκμεταλλεύεται τα Μεταλλεία Κασσάνδρας, χωρίς να δημιουργεί παραγωγική μονάδα, αφού παραμένει άγνωστο αν υπάρχει περιβαλλοντικά «καθαρός» τρόπος για την αξιοποίηση των ελληνικών μεταλλευμάτων, δεδομένου ότι η μέθοδος του κυανίου έχει απαγορευθεί και η μέθοδος της ακαριαίας τήξης αποδείχθηκε ανεφάρμοστη.
«Παροχές» χωρίς ουσία
Κατά τα άλλα, οι πρόσθετες παροχές της Eldorado μάλλον είναι μια προσπάθεια να «χρυσωθεί το χάπι» μιας περιβαλλοντικά οχληρής δραστηριότητας, παρά μια ουσιώδης αλλαγή των όρων προς όφελος του Δημοσίου, της οικονομίας και της τοπικής κοινωνίας. Είναι χαρακτηριστικό ότι από την αύξηση των royalties (μεταλλευτικά δικαιώματα) το Δημόσιο θα έχει στη διάρκεια των 30 ετών της σύμβασης (πέντε μέχρι τη λήξη της παλαιάς και ανανέωση για άλλα 25 χρόνια) συνολικά πρόσθετα έσοδα 400 εκατ. ευρώ, δηλαδή περίπου 13 εκατ. ευρώ το χρόνο.
Επίσης, γίνεται λόγος για μια άμεση ξένη επένδυση ύψους περίπου ενός δισ. δολαρίων ΗΠΑ την πρώτη πενταετία, διατήρηση περίπου χιλίων εξακοσίων πενήντα (1.650) άμεσων και έμμεσων θέσεων εργασίας και δημιουργία χιλίων τετρακοσίων (1.400) νέων, με εντεινόμενη απασχόληση την περίοδο κατασκευής του μεταλλείου των Σκουριών (επιπλέον 900 θέσεις για μια διετία). Επιπλέον, η Eldorado δεσμεύεται να δαπανήσει 80 εκατ. ευρώ σε τοπικές δράσεις εταιρικής κοινωνικής ευθύνης.
Όλα αυτά, βέβαια, δεν απαντούν στο βασικό προβληματισμό για την επένδυση: οχληρές μεταλλευτικές δραστηριότητες επιτρέπονταν στην Ελλάδα πάντα υπό τον απαράβατο όρο ότι θα συνδέονταν με την τοπική παραγωγή τελικού προϊόντος, ώστε να μεγιστοποιείται η προστιθέμενη αξία για την εθνική οικονομία και να εξισορροπείται σε κάποιο βαθμό το περιβαλλοντικό κόστος. Στην Eldorado Gold, όμως, δίνεται το δικαίωμα να αντλεί μετάλλευμα για μεγάλη χρονική περίοδο, χωρίς πλέον να δεσμεύεται ουσιαστικά για το εργοστάσιο μεταλλουργίας.
