Η τεχνητή νοημοσύνη έχει αρχίσει να μετασχηματίζει σε βάθος το "λευκό κολάρο" της παγκόσμιας οικονομίας. Μόλις τρία χρόνια μετά την έκρηξη της γενετικής AI, δεν αποτελεί πια πείραμα, αλλά εργαλείο αναδιάρθρωσης των επιχειρήσεων – και ήδη περιορίζει τη ζήτηση για εκατομμύρια θέσεις γραφείου σε τράπεζες, τεχνολογικές εταιρείες, ακόμη και στη βιομηχανία.
Οι μεγάλοι όμιλοι της Wall Street πρωτοστατούν. Η JPMorgan Chase και η Goldman Sachs αξιοποιούν πλέον την AI για να μειώσουν σταδιακά τις ανάγκες σε ανθρώπινο δυναμικό, ενώ ο διευθύνων σύμβουλος της Ford, Τζιμ Φάρλεϊ, προβλέπει ότι «η τεχνητή νοημοσύνη θα αντικαταστήσει κυριολεκτικά τους μισούς υπαλλήλους γραφείου».
Αντίστοιχα, ο Marc Benioff της Salesforce αναγνωρίζει ότι τα συστήματα AI αναλαμβάνουν ήδη ως και το 50% του φόρτου εργασίας, ενώ ο επικεφαλής της Walmart, Doug McMillon, θεωρεί πως η τεχνολογία αυτή «θα αλλάξει κάθε θέση εργασίας, χωρίς εξαίρεση».
Η στροφή δεν είναι θεωρητική. Ειδικά μετά την κυκλοφορία του ChatGPT στα τέλη του 2022, η γενετική τεχνητή νοημοσύνη πέρασε από τα chatbots στο εσωτερικό των επιχειρήσεων, αυτοματοποιώντας καθήκοντα σε εξυπηρέτηση πελατών, marketing, προγραμματισμό, δημιουργία περιεχομένου και διοικητικές λειτουργίες.
Σύμφωνα με εκτιμήσεις επενδυτικών οίκων, έως και 7% των Αμερικανών εργαζομένων ενδέχεται να χάσουν τη θέση τους εξαιτίας της εξάπλωσης των συστημάτων AI, ενώ τα δεδομένα δείχνουν ότι οι προσλήψεις σε επαγγέλματα υψηλής έκθεσης στην τεχνητή νοημοσύνη έχουν ήδη μειωθεί αισθητά.
Οι πιο ευάλωτες κατηγορίες σήμερα είναι η ανάπτυξη λογισμικού, η εξυπηρέτηση πελατών και οι διοικητικές εργασίες γραφείου.
Οι οικονομολόγοι εκτιμούν ότι βρισκόμαστε ακόμη στην αρχή μιας πολυετούς φάσης μετασχηματισμού, η οποία θα αλλάξει ριζικά τη δομή της απασχόλησης. Παρότι η αυτοματοποίηση δεν είναι νέο φαινόμενο –από το ΑΤΜ έως τις διαδικτυακές κρατήσεις– το εύρος των δυνατοτήτων της AI και η ταχύτητα διείσδυσης δημιουργούν ένα διαφορετικό μέγεθος απειλής.
Πρόσφατη μελέτη του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ προβλέπει ότι έως το 2030 η τεχνητή νοημοσύνη, η ρομποτική και η αυτοματοποίηση θα εκτοπίσουν 92 εκατ. θέσεις εργασίας, αλλά θα δημιουργήσουν παράλληλα 170 εκατ. νέες – κυρίως σε τομείς όπως η ανάπτυξη και ασφάλεια συστημάτων AI, η ρομποτική και η τεχνολογική έρευνα.
Αντίθετα, επαγγέλματα που απαιτούν φυσική παρουσία, όπως οι υγειονομικοί βοηθοί και οι εργαζόμενοι στις κατασκευές, φαίνεται προς το παρόν να παραμένουν προστατευμένα από το κύμα αυτοματοποίησης.
Ωστόσο, οι δείκτες της αγοράς εργασίας δεν έχουν ακόμη αποτυπώσει τη μετατόπιση. Παρά τη σχετική στασιμότητα της αμερικανικής οικονομίας, η ανεργία παραμένει σταθερή γύρω στο 4,3%, ενώ οι μαζικές απολύσεις λόγω AI είναι προς το παρόν περιορισμένες. Παρ’ όλα αυτά, μελέτες δείχνουν ότι ήδη περίπου το 6% των θέσεων στις ΗΠΑ έχει αυτοματοποιηθεί κατά το ήμισυ, ποσοστό που αγγίζει το 32% στους τομείς πληροφορικής και μαθηματικών.
Οι εταιρείες, από την άλλη, προετοιμάζονται ανοιχτά για μια πιο «λιτή» εποχή.
Ο επικεφαλής της Amazon, Andy Jassy, έχει προαναγγείλει ότι το εταιρικό δυναμικό της θα μειωθεί σταδιακά χάρη στα εργαλεία AI, ενώ ενθαρρύνει τα στελέχη να μάθουν να «παράγουν περισσότερα με μικρότερες ομάδες». Σύμφωνα με εσωτερικά σχέδια που διέρρευσαν, η Amazon υπολογίζει ότι μπορεί να αποφύγει την πρόσληψη έως και 160.000 εργαζομένων έως το 2027, μειώνοντας το κόστος κατά 30 σεντς ανά προϊόν που συσκευάζει και διανέμει.
Παρόμοια στρατηγική υιοθετούν η Palantir, που στοχεύει να δεκαπλασιάσει τα έσοδά της μειώνοντας το προσωπικό κατά 12%, αλλά και η Salesforce, η οποία έχει ήδη περιορίσει τις θέσεις εξυπηρέτησης πελατών από 9.000 σε 5.000.
Η σουηδική fintech Klarna έχει περικόψει το εργατικό της δυναμικό κατά 40%, ενώ ο CEO της Shopify δήλωσε ότι κάθε αίτημα για νέο προσωπικό πρέπει να τεκμηριώνεται με το γιατί «δεν μπορεί να γίνει η δουλειά μέσω AI».
Ο τραπεζικός κλάδος και η αυτοκινητοβιομηχανία κινούνται στην ίδια κατεύθυνση.
Στελέχη της JPMorgan αναφέρουν ότι οι νέες προσλήψεις περιορίζονται όσο τα συστήματα τεχνητής νοημοσύνης ενσωματώνονται στις λειτουργίες της τράπεζας, ενώ η Goldman Sachs ανασχεδιάζει πλήρως τον τρόπο που κατανέμει ανθρώπινο δυναμικό και λαμβάνει αποφάσεις.
Την ίδια στιγμή, οι αυτοκινητοβιομηχανίες βλέπουν μπροστά τους μια εποχή όπου οι πωλήσεις οχημάτων θα γίνονται αυτόνομα από αλγόριθμους – χωρίς καμία ανθρώπινη παρέμβαση.
Η τεχνητή νοημοσύνη δεν έχει ακόμη αντικαταστήσει το smartphone ή τον υπολογιστή ως καθημερινό εργαλείο, αλλά ο ρυθμός προσαρμογής της επιχειρηματικής πραγματικότητας δείχνει ότι η μεγαλύτερη ανατροπή στην αγορά εργασίας των τελευταίων δεκαετιών μόλις ξεκίνησε.
Τι δείχνουν τα στοιχεία
- Στις ΗΠΑ, περίπου το 6% των θέσεων έχει ήδη αυτοματοποιηθεί κατά το ήμισυ, ποσοστό που αγγίζει το 32% σε επαγγέλματα πληροφορικής και μαθηματικών (Society for Human Resource Management).
- 6%–7% των εργαζομένων στις ΗΠΑ ενδέχεται να χάσουν τη δουλειά τους λόγω της εξάπλωσης της τεχνητής νοημοσύνης, σύμφωνα με εκτιμήσεις της Goldman Sachs.
- Οι προσλήψεις σε επαγγέλματα υψηλής έκθεσης στην AI έχουν μειωθεί κατά 13% από το 2022, σύμφωνα με στοιχεία του Stanford Digital Economy Lab.
- Η παγκόσμια έρευνα του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ προβλέπει ότι έως το 2030 θα εκτοπιστούν 92 εκατ. θέσεις εργασίας, αλλά και 170 εκατ. νέες θα δημιουργηθούν σε τομείς ανάπτυξης και ασφάλειας AI.
