Τη δυναμική του αυξάνει με σταθερό ρυθμό το Ταμείο Επικουρικής Κεφαλαιοποιητικής Ασφάλισης (ΤΕΚΑ) στον πρώτο χρόνο λειτουργίας του. Ενδεικτικά είναι τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία του υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, σύμφωνα με τα οποία οι νέοι ασφαλισμένοι που εντάχθηκαν στο ΤΕΚΑ φτάνουν τους 145.000, οι εργοδότες τους 65.000, ενώ στους «ατομικούς κουμπαράδες» έχουν ήδη σωρευτεί 20 εκατ. ευρώ.
Ο αριθμός των εγγραφών ξεπέρασε τις αρχικές εκτιμήσεις και, όπως αναφέρει χαρακτηριστικά το υπουργείο Εργασίας, αυτό οφείλεται κατά κύριο λόγο στην ανάπτυξη της οικονομίας.
Για το 2023, οι προβλέψεις διατηρούνται θετικές, καθώς, εκτός από τους νεοεισερχόμενους στην αγορά εργασίας, ανεξαρτήτως ηλικίας, με υποχρέωση υπαγωγής στην επικουρική ασφάλιση, θα μπορούν προαιρετικά να ενταχθούν στο ΤΕΚΑ και οι ασφαλισμένοι κάτω των 35 ετών, εφόσον το επιθυμούν.
Συγκεκριμένα, από 1/1/2023, θα υπάρχει δυνατότητα να υπαχθούν προαιρετικά στην ασφάλιση του ΤΕΚΑ:
- Ασφαλισμένοι στον κλάδο επικουρικής ασφάλισης του e-ΕΦΚΑ (πρώην ΕΤΕΑΕΠ) που έχουν γεννηθεί από 1/1/1987 και μετά και οι οποίοι επιθυμούν να μεταβούν από τον προαναφερόμενο κλάδο στο ΤΕΚΑ.
- Εργαζόμενοι που απασχολούνται σε κλάδους για τους οποίους δεν υπάρχει υποχρέωση υπαγωγής στην επικουρική ασφάλιση (π.χ. ελεύθεροι επαγγελματίες, αγρότες και αυτοαπασχολούμενοι υγειονομικοί) και οι οποίοι διατηρούν το δικαίωμα ένταξης στο ΤΕΚΑ, μέχρι να συμπληρώσουν το 35ο έτος της ηλικίας τους.
Τα κύρια χαρακτηριστικά
Σύμφωνα με το υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, η μεταρρύθμιση του συστήματος επικουρικής ασφάλισης, η οποία έθεσε στο επίκεντρο τη νέα γενιά, έχει πολλαπλά οφέλη. Ακολουθώντας τη λογική επιτυχημένων μοντέλων που εφαρμόζονται εδώ και αρκετές δεκαετίες σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, εκτιμάται ότι, με τη μεταρρύθμιση, περιορίζονται οι κίνδυνοι του ασφαλιστικού συστήματος που απορρέουν από τη δημογραφική γήρανση του πληθυσμού, δίνεται ώθηση στην αναπτυξιακή διαδικασία της οικονομίας, αποκαθίσταται η εμπιστοσύνη των νέων στο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης και δημιουργούνται ισχυρά αντικίνητρα για ανασφάλιστη εργασία. Παράλληλα, εξασφαλίζονται υψηλότερες επικουρικές συντάξεις για τους νέους, καθώς η εμπειρία άλλων χωρών, που εφαρμόζουν κεφαλαιοποιητικά συστήματα, δείχνει ότι μακροπρόθεσμα δίνονται υψηλότερες επικουρικές συντάξεις.
Το νέο σύστημα επικουρικής ασφάλισης, που εφαρμόζεται εδώ και έναν χρόνο, είναι κεφαλαιοποιητικού χαρακτήρα. Αυτό συνεπάγεται ότι οι εισφορές των νέων εργαζομένων αποταμιεύονται στον «ατομικό κουμπαρά» τους, στον οποίο καταγράφονται οι ασφαλιστικές εισφορές που έχουν καταβληθεί από τον εργοδότη για τους μισθωτούς ή από τους ίδιους, εφόσον πρόκειται για αυτοαπασχολούμενους, καθώς και οι αποδόσεις των επενδύσεων, που αντιστοιχούν στις εισφορές τους και επενδύονται, δημιουργώντας ένα αποθεματικό, από το οποίο θα πληρωθούν οι μελλοντικές συντάξεις τους, αντί οι εισφορές τους να χρησιμοποιούνται για την πληρωμή των επικουρικών συντάξεων των τωρινών συνταξιούχων.
Επομένως, όταν ο ασφαλισμένος φτάσει στη φάση της συνταξιοδότησης, θα λάβει την επικουρική σύνταξή του, η οποία θα βασίζεται στο ποσό των εισφορών του και στην απόδοση των επενδύσεών του.
Στο σημείο αυτό, διευκρινίζεται ότι δεν θίγονται οι συντάξεις των υφιστάμενων συνταξιούχων και ο τρόπος υπολογισμού των επικουρικών συντάξεων των σημερινών εργαζομένων που παραμένουν στο υφιστάμενο σύστημα επικουρικής ασφάλισης, θα διατηρηθεί ως έχει.
Επίσης, ο νέος ασφαλισμένος θα μπορεί να έχει πρόσβαση ανά πάσα στιγμή στα στοιχεία του «ατομικού κουμπαρά» του μέσα από την οθόνη του υπολογιστή του ή του κινητού του τηλεφώνου και, με την πλήρη ανάπτυξη του συστήματος, θα έχει τη δυνατότητα να βλέπει τις εισφορές, τις αποδόσεις και το σωρευμένο κεφάλαιό του, όπως σήμερα, μπορεί να ελέγξει την κίνηση του τραπεζικού λογαριασμού του.
Σημειώνεται ότι το myteka.gov.gr, μία καινοτόμο εφαρμογή που παρέχει εξατομικευμένη πληροφόρηση στον ασφαλισμένο για το σύνολο των εισφορών που έχει καταβάλει ο ίδιος ή/και ο εργοδότης του, το κέρδος από τις αποδόσεις των επενδύσεών του, το ιστορικό εισφορών και την κίνηση λογαριασμού, διατίθεται προς το παρόν για μη μισθωτούς και εκτιμάται ότι, έως το τέλος του 2022, θα διατεθεί για το σύνολο των ασφαλισμένων που έχουν ενταχθεί στο ΤΕΚΑ. Με βάση το χρονοδιάγραμμα του υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, την άνοιξη του 2023, θα είναι διαθέσιμο και το mobile app myTEKA, ενώ το 2023 θα αναπτυχθεί και το βασικό (default) επενδυτικό προϊόν.
Εν τω μεταξύ, οι ασφαλισμένοι μπορούν να αντλήσουν όλες τις χρήσιμες πληροφορίες για το νέο δημόσιο σύστημα κεφαλαιοποιητικής ασφάλισης, μέσω της ιστοσελίδας του ΤΕΚΑ teka.gov.gr, αλλά και από τη γραμμή εξυπηρέτησης 1555, που είναι ο ενιαίος αριθμός επικοινωνίας και εξυπηρέτησης πολιτών για ασφαλιστικά, εργασιακά και κοινωνικά θέματα.
Οι στόχοι
Οι στόχοι που καλούνται να εκπληρωθούν, μέσω της μετάβασης στο νέο σύστημα κεφαλαιοποιητικής επικουρικής ασφάλισης, είναι πολυεπίπεδοι.
Άλλωστε, με τη συγκρότηση του πρώτου Διοικητικού Συμβουλίου του ΤΕΚΑ, μετά και τις αναγκαίες ενέργειες οι οποίες έγιναν από την Προσωρινή Διοικούσα Επιτροπή, που είχε οριστεί ως μεταβατικό όργανο διοίκησης, προκειμένου να προετοιμάσει αποτελεσματικά την ομαλή και κατά το δυνατόν πληρέστερη σε επιχειρησιακούς όρους έναρξη λειτουργίας του νέου Ταμείου, το ΤΕΚΑ είναι πλέον έτοιμο να ανταποκριθεί στον ρόλο του, θέτοντας τέσσερις βασικούς στόχους, οι οποίοι είναι οι εξής:
«- Η ενίσχυση της βιωσιμότητας του ασφαλιστικού συστήματος, η άμβλυνση των επιπτώσεων του δημογραφικού προβλήματος και η διασπορά του ασφαλιστικού κινδύνου.
- Η διασφάλιση υψηλότερων επικουρικών συντάξεων για τους νέους ασφαλισμένους.
- Η αποκατάσταση της εμπιστοσύνης των νέων στο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης και η δημιουργία ισχυρών αντικινήτρων για συμμετοχή στη "μαύρη", αδήλωτη αγορά εργασίας.
- Η συμβολή στην ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας, μέσω της επένδυσης τμήματος των εισφορών του Ταμείου στην εγχώρια αγορά».
Βασικές ρυθμίσεις
Σημαντική καινοτομία του νόμου 4826/2021 αποτελεί το γεγονός ότι, στις περιπτώσεις που δεν θεμελιώνεται δικαίωμα μηνιαίας επικουρικής σύνταξης, (δηλαδή εάν για οποιονδήποτε λόγο δεν απονεμηθεί κύρια σύνταξη ή δεν συμπληρώνονται 15 έτη επικουρικής ασφάλισης), οι καταβληθείσες εισφορές επιστρέφονται σε πραγματική αξία στον ασφαλισμένο του ΤΕΚΑ κατά τη συμπλήρωση του γενικού ορίου ηλικίας συνταξιοδότησης, κάτι που δεν ίσχυε, μέχρι πρότινος.
Παράλληλα, το κράτος εγγυάται μη αρνητικές αποδόσεις. Το κράτος, δηλαδή, εγγυάται την καταβολή ελάχιστης ανταποδοτικής μηνιαίας επικουρικής σύνταξης και την απονομή στους ασφαλισμένους επικουρικής σύνταξης τουλάχιστον ίσης με αυτή που αντιστοιχεί στις εισφορές τις οποίες κατέβαλαν, λαμβανομένου υπόψη και του πληθωρισμού.
Επίσης, στο ΤΕΚΑ προβλέπεται κατώτατη επικουρική σύνταξη σε περίπτωση αναπηρίας ή θανάτου ενεργού ασφαλισμένου.
Τέλος, ο εργοδότης δεν μπορεί να προβεί σε καταγγελία σύμβασης εργαζομένου, αν δεν έχει εξοφλήσει τις οφειλόμενες εισφορές επικουρικής ασφάλισης προς το ΤΕΚΑ και η απόλυση είναι άκυρη, όταν δεν έχουν καταβληθεί εγκαίρως οι εισφορές επικουρικής ασφάλισης στο νέο Ταμείο.
Η επενδυτική λειτουργία
Όπως έχει ήδη ανακοινώσει το υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, «η επενδυτική λειτουργία του Ταμείου αναπτύσσεται σταδιακά σε τρεις φάσεις. Το επίπεδο, η δομή και η διαβάθμιση του ρίσκου των τοποθετήσεων των αποταμιεύσεων των ασφαλισμένων, είναι στην απόλυτη ευθύνη του Διοικητικού Συμβουλίου του ΤΕΚΑ.
Κατά την πρώτη, μεταβατική, περίοδο, που διανύεται, οι επενδύσεις των εισφορών των ασφαλισμένων επενδύονται σε χρηματοοικονομικά προϊόντα πολύ χαμηλού κινδύνου (υψηλότοκες καταθέσεις του Κοινού Κεφαλαίου των Νομικών Προσώπων Δημοσίου Δικαίου και Ασφαλιστικών Φορέων που διαχειρίζεται η Τράπεζα της Ελλάδος).
Κατά τη δεύτερη περίοδο, θα προσφέρεται στους ασφαλισμένους μόνο το default χαρτοφυλάκιο με επενδύσεις σε ένα διευρυμένο και διαφοροποιημένο χαρτοφυλάκιο αξιογράφων, το οποίο θα έχει δομή κύκλου ζωής. Σε αυτήν τη φάση, όλοι οι ασφαλισμένοι θα έχουν τον ίδιο τύπο χαρτοφυλακίου, λόγω του ομοιόμορφου/παραπλήσιου της ηλικίας τους. Η επενδυτική επιτροπή της ΕΔΕΚΤ ΑΕΠΕΥ θα υποστηρίζει το Διοικητικό Συμβούλιο στη διαμόρφωση της επενδυτικής στρατηγικής του Ταμείου, ενώ η ΕΔΕΚΤ ΑΕΠΕΥ θα λειτουργεί ως εξωτερικός διαχειριστής και θα υποστηρίζει την υλοποίηση της επενδυτικής στρατηγικής του Ταμείου. Η δεύτερη φάση αναμένεται να διαρκέσει έως το τέλος του 2024. Κατά το διάστημα αυτό, η Διεύθυνση Επενδύσεων του Ταμείου θα στελεχωθεί και θα αποκτήσει επιχειρησιακή επάρκεια.
Κατά την τρίτη περίοδο (από τις αρχές 2025 και πέρα), μετά και την προσθήκη των προαιρετικά ασφαλισμένων στο ΤΕΚΑ (γεννηθέντων, μετά την 1η/1/1987), η δομή κύκλου ζωής στο default χαρτοφυλάκιο θα αποκτήσει και λειτουργική διάσταση. Τα χαρτοφυλάκια των ασφαλισμένων θα διαφοροποιούνται στο επίπεδο ρίσκου ανάλογα με την ηλικία τους. Ταυτόχρονα, θα προσφερθούν στους ασφαλισμένους και άλλα κατάλληλα διαμορφωμένα συνταξιοδοτικά/επενδυτικά προϊόντα διαβαθμισμένου ρίσκου για εκείνους τους ασφαλισμένους που επιθυμούν να επιλέγουν και να ρυθμίζουν μόνοι τους το επίπεδο κινδύνου των συνταξιοδοτικών αποταμιεύσεών τους. Το Ταμείο θα συστήσει τη δική του Επενδυτική Επιτροπή, η Διεύθυνση Επενδύσεων θα αναλάβει πιο ενεργητικό ρόλο, ενώ η ΕΔΕΚΤ ΑΕΠΕΥ θα συνεχίσει να υποστηρίζει την επενδυτική λειτουργία του ΤΕΚΑ ως εξωτερικός διαχειριστής. Εντός διετίας από την έναρξη της τρίτης περιόδου, το ΤΕΚΑ θα δημιουργήσει μητρώο πιστοπ
