Η ραγδαία άνοδος των μέσων κοινωνικής δικτύωσης έχει μεταμορφώσει τον τρόπο που ταξιδεύουμε, δημιουργώντας μια νέα πραγματικότητα όπου η εμπειρία ενός ταξιδιού συνδέεται άμεσα με τη δημοσίευση περιεχομένου. Από τη Σαντορίνη μέχρι το Βιετνάμ, οι προορισμοί γίνονται «viral» και η δύναμη της εικόνας καθορίζει τις επιλογές των ταξιδιωτών.
Η δύναμη του «User Generated Content»
Ο Δημήτρης Μπούχαλης, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Bournemouth, εξηγεί ότι τα social media έχουν εκδημοκρατίσει το ταξίδι. Πλέον, η εικόνα ενός προορισμού διαμορφώνεται από τους ίδιους τους επισκέπτες («user generated content»), προσφέροντας μια πιο αυθεντική και πραγματική εικόνα, μακριά από τα ελεγχόμενα μηνύματα των φορέων. Οι θετικές εικόνες και κριτικές λειτουργούν ως ισχυρό κίνητρο, ενώ οι αρνητικές ως αποτρεπτικός παράγοντας.
«Honeypots» και πίεση στους δημοφιλείς προορισμούς
Ωστόσο, αυτή η επιρροή έχει και αρνητικές συνέπειες. Δημιουργούνται τα λεγόμενα «honeypots» – σημεία που συγκεντρώνουν μεγάλο αριθμό επισκεπτών αποκλειστικά για φωτογράφιση.
Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν η Μικρή Βενετία στη Μύκονο, το ηλιοβασίλεμα στη Σαντορίνη, ακόμη και τα Μετέωρα, όπου η «instagramική» χρήση μπορεί να συγκρούεται με την ιερότητα του τόπου. Η πίεση αυτή μπορεί να υποβαθμίσει την ποιότητα της εμπειρίας και να θέσει σε κίνδυνο την προστασία των μνημείων.
Η άποψη των επαγγελματιών και των τουριστών
Οι ξεναγοί, όπως ο Κωνσταντίνος Σφήκας, περιγράφουν μια καθημερινότητα όπου πρέπει να ισορροπήσουν μεταξύ της ενημέρωσης και της ανάγκης των τουριστών για φωτογραφίες. Ο ίδιος τονίζει την ανάγκη για ενημερωτικές πινακίδες και φύλακες ώστε να προστατευθούν οι αρχαιολογικοί χώροι. Παράλληλα, αναγνωρίζει ότι υπάρχουν ταξιδιώτες που ενδιαφέρονται περισσότερο για την εικόνα παρά για την ουσία, αλλά επισημαίνει ότι δεν είναι όλοι έτσι.
Από την πλευρά των influencers, η travel blogger Βασιλική Παπακωνσταντή επιβεβαιώνει την τάση για «ταξίδι για likes», τονίζοντας όμως ότι παράλληλα αναπτύσσεται και μια νέα τάση για «digital detox» και επιστροφή στην αυθεντική εμπειρία. Το ζητούμενο πλέον είναι η σωστή διαχείριση: σεβασμός στους προορισμούς, κατανόηση των αναγκών των ταξιδιωτών και διαμόρφωση στρατηγικής για ένα βιώσιμο τουριστικό μέλλον.
Στρατηγικές για το μέλλον
Για να αντιμετωπιστεί η πίεση σε συγκεκριμένα σημεία, ο κ. Μπούχαλης προτείνει την ανάδειξη λιγότερο γνωστών περιοχών και τη δημιουργία νέων «instagramικών» ευκαιριών, ώστε να κατανεμηθεί η επισκεψιμότητα. Παράλληλα, η θέσπιση κανόνων και η επιβολή αντίτιμου για την πρόσβαση σε μνημεία θεωρούνται αναγκαία μέτρα.
