Η κλιματική αλλαγή δεν αποτελεί πλέον μια θεωρητική απειλή για τον παγκόσμιο τουρισμό. Είναι μια πραγματικότητα που ήδη μεταμορφώνει προορισμούς, υποδομές, εποχικότητα και επιχειρηματικά μοντέλα. Οι ειδικοί προειδοποιούν ότι η διεθνής τουριστική βιομηχανία βρίσκεται σε μια καμπή που απαιτεί άμεσες προσαρμογές, συντονισμένες πολιτικές και επανασχεδιασμό, ιδιαίτερα σε χώρες όπως η Ελλάδα, όπου ο τουρισμός αποτελεί βασικό πυλώνα της οικονομίας.
Η βιομηχανία στην πρώτη γραμμή του κλιματικού κινδύνου
Η Laurie Myers, Global Strategist του Global Travel and Tourism Resilience Council, επισημαίνει ότι ο τουρισμός είναι «ταυτόχρονα εξαιρετικά ευάλωτος αλλά και αξιοσημείωτα ανθεκτικός». Μιλώντας στο Αθηναϊκό–Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων, τονίζει πως οι κλιματικές αλλαγές θα οδηγήσουν σε μια «επανεκκίνηση του τουριστικού χάρτη».
Οι παραθαλάσσιες ζώνες και οι περιοχές χαμηλού υψομέτρου θα συνεχίσουν να πλήττονται από διάβρωση, έντονες καταιγίδες και φθορά των υποδομών. Δεν θα εγκαταλειφθούν, αλλά μέρος τους θα γίνει «οικονομικά δυσβάστακτο» στη συντήρηση και προστασία.
Οι πρώτες αλλαγές στα ταξιδιωτικά μοτίβα
Σύμφωνα με την κ. Myers:
-
Η αυξανόμενη ζέστη ωθεί ταξιδιώτες σε ορεινούς, δροσερότερους προορισμούς.
-
Το ενδιαφέρον μετατοπίζεται στις περιόδους εκτός αιχμής.
-
Το “σημείο άνεσης” για διακοπές μετακινείται βορειότερα και σε μεγαλύτερο υψόμετρο.
Παράλληλα, οι επενδύσεις σταδιακά εγκαταλείπουν τις πιο εκτεθειμένες παραθαλάσσιες περιοχές και στρέφονται σε ημιορεινές και ενδοχώριες τοποθεσίες. Το μοντέλο «ήλιος–θάλασσα–άμμος» δεν θα εξαφανιστεί, αλλά δεν μπορεί πλέον να αποτελεί το μοναδικό πυλώνα. Όσοι επιχειρηματίες δεν προσαρμοστούν, θα βρεθούν αντιμέτωποι με αυξημένα ασφάλιστρα, συχνές ζημιές, διακοπές λειτουργίας και απώλεια φήμης.
Η ίδια υπογραμμίζει ότι η τουριστική βιομηχανία αντιδρά αργά λόγω έλλειψης συντονισμού και μακροπρόθεσμων στρατηγικών, ενώ άλλες κρίσεις – όπως η πανδημία και η ακρίβεια – αποσπούν την προσοχή.
Η Ελλάδα σε κρίσιμο σταυροδρόμι
Η χώρα μας δεν αποτελεί εξαίρεση. Αντιθέτως, επηρεάζεται έντονα:
-
αυξανόμενη θερμότητα και παρατεταμένοι καύσωνες,
-
πυρκαγιές,
-
διάβρωση ακτών και απώλεια παραλιών,
-
πίεση σε υδάτινους πόρους,
-
επιπτώσεις σε τουριστικές υποδομές και λιμάνια.
Η κ. Myers τονίζει ότι η Ελλάδα χρειάζεται άμεσα:
-
ανάπτυξη της ενδοχώρας και των βόρειων περιοχών,
-
ανθεκτικές υποδομές,
-
εκσυγχρονισμό λιμανιών, ύδρευσης και ενεργειακών δικτύων,
-
αναδιάταξη του τουριστικού brand ώστε να αναδειχθούν ορεινές και πιο δροσερές περιοχές.
Ο ρόλος των διεθνών οργανισμών
Ο Patrick Fritz, εκπρόσωπος του Παγκόσμιου Οργανισμού Τουρισμού (ΠΟΤ), υπογραμμίζει ότι ο οργανισμός υλοποιεί «συγκεκριμένες και τεχνικές λύσεις» για τη στήριξη των κρατών στη μετάβαση σε βιώσιμο τουρισμό.
Ανάμεσα στις δράσεις του ΠΟΤ:
-
η Διακήρυξη της Γλασκώβης για τη δράση κατά της κλιματικής αλλαγής στον τουρισμό,
-
η Παγκόσμια Πρωτοβουλία για τα Πλαστικά,
-
εργαλεία κυκλικής οικονομίας,
-
ο Παγκόσμιος Οδικός Χάρτης για τη μείωση της σπατάλης τροφίμων,
-
το Διεθνές Δίκτυο Παρατηρητηρίων Βιώσιμου Τουρισμού που παρακολουθεί την κλιματική πίεση σε προορισμούς.
Ο κ. Fritz τονίζει ότι «τα ταξίδια είναι προνόμιο, όχι δεδομένο» και ότι οι πολιτικές πρέπει να στηρίζουν τόσο τις κοινωνίες και τον πολιτισμό όσο και το περιβάλλον. Επισημαίνει ότι η μετάβαση απαιτεί χρόνο, στρατηγική, εκπαίδευση και συνεργασία όλων των φορέων.
Κλιματικά δεδομένα μέχρι το 2050 και η νέα εποχή του τουρισμού
Ο Νικόλαος Γκολφινόπουλος, Διευθυντής Τουρισμού της ICF και μέλος του Global Travel and Tourism Resilience Council, επισημαίνει ότι «η επιστήμη γνωρίζει ήδη με ακρίβεια πώς θα εξελιχθεί το κλίμα μέχρι το 2050». Αυτό σημαίνει ότι οι αποφάσεις πρέπει πλέον να βασίζονται όχι σε εκτιμήσεις, αλλά σε δεδομένα.
Προειδοποιεί ότι κάθε προορισμός θα επηρεαστεί διαφορετικά:
-
Παρατεταμένοι καύσωνες θα αλλάξουν ριζικά την καλοκαιρινή εμπειρία.
-
Ακραία καιρικά φαινόμενα θα επηρεάσουν και προορισμούς τεσσάρων εποχών.
-
Η παράκτια διάβρωση απειλεί βασικό τμήμα του ελληνικού προϊόντος.
-
Οι ήπιοι χειμώνες αλλάζουν τη δυναμική του χιονοδρομικού τουρισμού.
-
Τα εισβάλλοντα είδη επηρεάζουν βιοποικιλότητα και γαστρονομία.
Η ανάγκη δράσης είναι άμεση:
-
μελέτη κινδύνων ανά περιοχή,
-
προσδιορισμός νέων αγορών και εποχών,
-
αναθεώρηση υποδομών,
-
στοχευμένες επενδύσεις,
-
μηχανισμοί μέτρησης και αξιολόγησης.
Ο κ. Γκολφινόπουλος επισημαίνει ότι μεγάλη σύγχυση υπάρχει μεταξύ «μείωσης ρύπων» και «προσαρμογής στις νέες συνθήκες». Η παραγωγή βιώσιμων καυσίμων αφορά το πρώτο, όχι το δεύτερο. Η προσαρμογή χρειάζεται στρατηγική, όχι μεμονωμένες ενέργειες.
Προς ένα νέο, ανθεκτικό μοντέλο για τον ελληνικό τουρισμό
Το συμπέρασμα των ειδικών είναι κοινό: η μετάβαση δεν είναι προαιρετική. Είναι αναπόφευκτη. Ο ελληνικός τουρισμός μπορεί και πρέπει να πρωταγωνιστήσει, λειτουργώντας ως καταλύτης για αλλαγές που αφορούν όχι μόνο τον τουρισμό, αλλά και το περιβάλλον, την τοπική οικονομία και την κοινωνία.
Ο νέος χάρτης του τουρισμού διαμορφώνεται ήδη. Το ζητούμενο είναι αν η Ελλάδα θα προλάβει να τον διαβάσει έγκαιρα – ή αν θα μείνει θεατής σε εξελίξεις που θα καθορίσουν το μέλλον της για τις επόμενες δεκαετίες.
