Ένα πολύτιμο «μπόνους» κερδοφορίας στις ελληνικές τράπεζες, με πρώτη την Εθνική, προσφέρουν οι συμφωνίες ανταλλαγής ομολόγων (swaps) με το Δημόσιο, που ήδη το 2020 δημιούργησαν ένα «μαξιλάρι» κερδών άνω του 1 δισ. ευρώ για τις τράπεζες, ενώ αναμένεται ότι και το 2020 θα τους προσφέρουν κέρδη εκατοντάδων εκατομμυρίων.
Η Εθνική, που είναι και ο... εφευρέτης αυτών των swaps, είχε και τα μεγαλύτερα οφέλη μέσα στο 2020, κάτι που της επέτρεψε να αποφύγει τη διαδικασία διάσπασης των τραπεζικών δραστηριοτήτων, στην οποία υποχρεώθηκαν να καταφύγουν οι άλλες τράπεζες, ώστε να μην αναγκασθούν να εκδώσουν μετοχές υπέρ του Δημοσίου λόγω της εγγραφής ζημιών από τιτλοποιήσεις δανείων.
Σύμφωνα με τις ανακοινώσεις αποτελεσμάτων 2020 της Εθνικής, τα έσοδα από χρηματοοικονομικές πράξεις και λοιπά έσοδα για τον περασμένο χρόνο ξεπέρασαν το 1 δισ. ευρώ, φθάνοντας τα 1,098 δισ. Μεγάλο μέρος αυτών των εσόδων, σχεδόν 500 εκατ. ευρώ, προήλθαν από μία μεγάλη συναλλαγή με το Δημόσιο, στις αρχές του έτους.
Εκείνη η συναλλαγή, που αφορούσε ανταλλαγή ομολόγων που είχαν προέλθει, με τη σειρά τους, από μια άλλη ανταλλαγή ομολόγων της Εθνικής με το Δημόσιο, η οποία συνδεόταν με το πρόγραμμα Titlos, έθεσε σε κίνηση αργότερα ένα μηχανισμό ανταλλαγής ομολόγων με τον ΟΔΔΗΧ και για τις άλλες συστημικές τράπεζες.Υπολογίζεται ότι Πειραιώς, Alpha και Eurobank «έγραψαν» από τέτοιες συναλλαγές μέσα στον Δεκέμβριο κέρδη που ξεπέρασαν συνολικά τα 500 εκατ. ευρώ.
Νέα swaps έγιναν και τον Ιανουάριο, μεταξύ Δημοσίου, Εθνικής και Πειραιώς, ενώ οι δύο τράπεζες αναμένεται να ενισχύσουν φέτος τους ισολογισμούς τους με κέρδη από αυτή την πηγή ύψους 250 εκατ. ευρώ για την Εθνική και 400 εκατ. ευρώ για την Πειραιώς.
Κερδισμένες και οι δύο πλευρές
Η μηχανική των swaps, που αφήνει και τις δύο πλευρές κερδισμένες στηρίζεται στο «ξεκλείδωμα» υπεραξιών. Οι τράπεζες για μεγάλη περίοδο, λόγω των χαμηλών τιμών των ομολόγων, δεν τα αποτιμούσαν με βάση τις τρέχουσες τιμές τους. Το έκαναν, όμως, όταν πια οι συνθήκες στην αγορά είχαν βελτιωθεί, με αποτέλεσμα να δημιουργηθούν μεγάλες υπεραξίες στα χαρτοφυλάκια τίτλων.
Αυτές τις υπεραξίες παίρνουν οι τράπεζες μέσω των swaps, όπου ανταλλάσσουν τίτλους με άλλους μεγαλύτερης διάρκειας (πρόσφατα, η ανταλλαγή έγινε με ομόλογα 30ετούς διάρκειας). Μέσω της ανταλλαγής εγγράφεται το κέρδος της τράπεζας, ενώ και το Δημόσιο ωφελείται από την επιμήκυνση του χρέους.
Τα μεγαλύτερα οφέλη έχει η Εθνική, γιατί κρατούσε στο χαρτοφυλάκιό της εκτός από τα «κανονικά» ομόλογα του Δημοσίου και άλλα που είχαν προέλθει από την ανταλλαγή του Titlos, που είχε προκύψει μέσα από τα παλιά swaps του Δημοσίου με την Goldman Sachs. Αυτή η τιτλοποίηση (Titlos) ακυρώθηκε, στα τέλη του 2017, αλλά έμειναν στο ενεργητικό της τράπεζας οι συμφωνίες ανταλλαγής επιτοκίων με το Δημόσιο, που αποτέλεσαν "βαρίδι", καθώς τα εξαιρετικά χαμηλά επιτόκια του ευρώ έφερναν συνεχώς ζημιές στην Εθνική από την ανταλλαγή επιτοκίων. Τελικά, αυτά τα swaps επιτοκίων μετατράπηκαν σε ομόλογα, συνολικής αξίας 4 δισ. ευρώ. Με τη σειρά τους, αυτά τα νέα ομόλογα έγιναν αντικείμενο νέων, επωφελών για την Εθνική συμφωνιών ανταλλαγής με το Δημόσιο.
