Στο κενό φαίνεται ότι έχει πέσει η προσπάθεια του υπουργείου Οικονομικών να περιορίσει το φαινόμενο των αυθαίρετων απορρίψεων από τράπεζες και servicers αιτήσεων για ρύθμιση οφειλών με τον Εξωδικαστικό Μηχανισμό, καθώς οι servicers εξακολουθούν να «κόβουν» ρυθμίσεις που έχουν εξαχθεί από τον ειδικό αλγόριθμο με... δικής τους έμπνευσης αιτιολόγηση, που δεν περιλαμβάνεται στη λίστα των πιθανών λόγων απόρριψης του υπουργείου.
Το υπουργείο Οικονομικών προσπάθησε από τις αρχές του 2023 να περιορίσει τις αρνήσεις από χρηματοδοτικούς φορείς και, κυρίως, τις αυθαίρετες απορρίψεις ρυθμίσεων. Καθιέρωσε, με αλλαγή της σχετικής νομοθεσίας, την υποχρέωση τραπεζών και servicers να αιτιολογούν τις αρνητικές τους απαντήσεις και να καταχωρούν αυτή την αιτιολόγηση στην ηλεκτρονική πλατφόρμα.
Επιπλέον, έχοντας λάβει σχετικές προτάσεις των χρηματοδοτικών φορέων, το υπουργείο δημιούργησε και μια λίστα 15 αποδεκτών λόγων απόρριψης μιας ρύθμισης, ώστε οι σχετικές αιτιολογήσεις από τους χρηματοδοτικούς φορείς να περιορισθούν σε ένα σαφές πλαίσιο, εκ των προτέρων γνωστό και στους οφειλέτες και να μειωθούν τα περιθώρια αυθαιρεσιών εις βάρος των οφειλετών.
Σημειωτέον ότι η διαδικασία του Εξωδικαστικού δεν αφήνει στον δανειολήπτη περιθώρια δικαστικής αμφισβήτησης μιας απορριπτικής απόφασης από ένα χρηματοδοτικό φορέα, αφού, σε περίπτωση απόρριψης, ο δανειολήπτης δεν ενημερώνεται καν για το περιεχόμενο της ρύθμισης που παρήχθη από τον αλγόριθμο, ώστε να μπορεί να την χρησιμοποιήσει για κάποια προσφυγή σε δικαστήριο.
Όπως σημειώνουν νομικοί, έχει ιδιαίτερη σημασία για την αξιοπιστία της εξωδικαστικής διαδικασίας να είναι προβλέψιμοι και διαφανείς οι λόγοι πιθανής απόρριψης προτάσεων για ρύθμιση. Άλλωστε, παρότι έχουν αυξηθεί τα ποσοστά εγκρισιμότητας των ρυθμίσεων από τους χρηματοδοτικούς φορείς, εξακολουθούν να απορρίπτονται μία στις τέσσερις προτάσεις ρύθμισης από τους πιστωτές, γι' αυτό και έχει ιδιαίτερη βαρύτατη η ορθή τεκμηρίωση των απορριπτικών αποφάσεων.
Σε πρόσφατη υπόθεση, όπου ο οφειλέτης έπεσε σε... τοίχο απορριπτικής απόφασης, ο servicer δεν επικαλέσθηκε ως λόγο απόρριψης έναν από αυτούς που περιλαμβάνονται στη λίστα του υπουργείου Οικονομικών, αλλά επινόησε έναν δικό του λόγο: «Απόρριψη λόγω διάρκειας και διαγραφής λογιστικού υπολοίπου». Δηλαδή, ο servicer απέρριψε την πρόταση ρύθμισης επειδή του φάνηκε υπερβολικά... ευνοϊκή για τον οφειλέτη, καθώς ρύθμιζε το χρέος σε μεγάλη χρονική περίοδο εξόφλησης και με κούρεμα της οφειλής!
Σε αυτή την περίπτωση, όπου η αιτία απόρριψης δεν περιλαμβάνεται στη λίστα του υπουργείου, ο χρηματοδοτικός φορέας έχει την υποχρέωση να εξηγήσει αναλυτικά με απαντητική επιστολή στον δανειολήπτη τον λόγο της απόρριψης. Όμως, αυτό δεν έγινε στη συγκεκριμένη περίπτωση, ούτε και υπέβαλε ο servicer κάποια αντιπρόταση για μια διαφορετική ρύθμιση. Έτσι, ο δανειολήπτης έμεινε με μια αποτυχημένη προσπάθεια ρύθμισης των οφειλών του με τον Εξωδικαστικό, χωρίς δική του υπαιτιότητα και περιμένει τώρα, αφού απέστειλε εξώδικο στον servicer, να διαπιστώσει αν η εταιρεία διαχείρισης θα... δεήσει να εξηγήσει τον λόγο απόρριψης.
Σύμφωνα με πληροφορίες, αυτή δεν είναι, βεβαίως, η μοναδική περίπτωση αυθαίρετης απόρριψης μιας ρύθμισης και αυτό οφείλεται στη φιλοσοφία της νομοθεσίας, που δίνει στους χρηματοδοτικούς φορείς τον τελευταίο λόγο για την αποδοχή μιας ρύθμισης, χωρίς οι οφειλέτες να έχουν «όπλα» στα χέρια τους για να αμφισβητήσουν μια ενδεχομένως άδικη απόφαση. Αυτό το πρόβλημα δεν έχει λυθεί, παρά τις αλλαγές που έχουν γίνει από πέρυσι, τονίζουν νομικοί.
Οι λόγοι απόρριψης
Υπενθυμίζεται ότι οι 15 αιτιολογίες απόρριψης πρότασης ρύθμισης από τους χρηματοδοτικούς φορείς έχουν ως εξής:
1. Επαρκής οικονομική δυνατότητα ή/και περιουσία για την εξόφληση των οφειλών.
2. Ανεπαρκής οικονομική δυνατότητα ενεχομένων/αντικειμενική αδυναμία εξυπηρέτησης της αιτούμενης ρύθμισης.
3. Μη συμμετοχή όλων των ενεχομένων (συνοφειλετών ή/και εγγυητών).
4. Αίτημα οφειλέτη για ρύθμιση μόνο με φορείς του Δημοσίου.
5. Αθέτηση ρυθμίσεων που είχαν συμφωνηθεί στο παρελθόν.
6. Ιστορικό αντισυναλλακτικής συμπεριφοράς.
7. Επίκειται πλειστηριασμός εντός των επομένων τριών μηνών.
8. Πρόσφατη εξυπηρετούμενη ρύθμιση με τον πιστωτικό φορέα που εποπτικά (ταξινόμηση δανείου) δεν επιτρέπει επαναρρύθμιση .
9. Ενήμερη οφειλή ή ρυθμισμένη και ενήμερη οφειλή για την οποία δεν υφίσταται ανάγκη ρύθμισης.
10. Πρόσφατη ρύθμιση με πιστωτή, στον οποίο έχουν παρασχεθεί εξασφαλίσεις με αποτέλεσμα τη μη ισότιμη μεταχείριση των πιστωτών.
11. Υφιστάμενη ενεργή πίστωση.
12. Συγχρηματοδότηση με φορέα ή χρηματοδότηση με την εγγύηση φορέα, ο οποίος δεν έχει εγκρίνει τη ρύθμιση.
13. Ο εξωδικαστικός μηχανισμός του Ν.4738/2020 δεν αποτελεί το πρόσφορο μέσο ρύθμισης της οφειλής, λόγω του ύψους ή/και της φύσης αυτής.
14. Εκτός πεδίου εφαρμογής του νόμου λόγω:
- μη έγκυρη παραίτηση από αίτηση είτε υπαγωγής σε διαδικασία του Ν. 3588/2007 ή του Ν. 3869/2010 ή του Ν. 4605/2019, είτε ενώπιον αρμοδίου δικαστηρίου για επικύρωση συμφωνίας εξυγίανσης ή για κήρυξη πτώχευσης,
- έχει εκδοθεί οριστική απόφαση για οποιαδήποτε από τις ως άνω διαδικασίες ή έχει συζητηθεί η σχετική αίτηση ενώπιον του αρμοδίου δικαστηρίου και αναμένεται η έκδοση απόφασης,
- δεν έχει παρέλθει το κατά νόμο χρονικό διάστημα (Ν. 4738/2020, αρ. 7, παρ. 3,δ) από την έκδοση απόφασης κατά τα προαναφερθέντα ή την ολοκλήρωση προηγούμενης διαδικασίας εξωδικαστικής ρύθμισης της οφειλής του Ν. 4738/2020,
- ο οφειλέτης έχει αμετάκλητα καταδικαστεί για τα αδικήματα του άρθρου 7, παρ. ε, του Ν. 4738/2020,
- ο οφειλέτης έχει τεθεί σε λύση ή εκκαθάριση,
- ο οφειλέτης έχει εξυπηρετούμενες ή /και ενήμερες οφειλές και δεν επικαλείται ή δεν προκύπτει επιδείνωση της οικονομικής του κατάστασης κατά τουλάχιστον 20%.
15. Άλλο………………………………………………………………
