Όλα επί τάπητος. Αυτές οι τρεις λέξεις αποτυπώνουν σε όλο της το εύρος την πολυεπίπεδη ατζέντα της χθεσινής επίσημης -και εν πολλοίς, επεισοδιακής- επίσκεψης του Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας, Νίκου Χριστοδουλίδη, στην Ιερουσαλήμ και στη Ραμάλα, όπου συναντήθηκε με την ισραηλινή και παλαιστινιακή πολιτική ηγεσία, και μάλιστα σε μία περίοδο που χαρακτηρίζεται από ακραίες περιφερειακές πολώσεις και εκρηκτικές εξελίξεις.
Το υπόβαθρο της επίσκεψης Χριστοδουλίδη στο Ισραήλ
Η αφορμή της επίσκεψης του Κύπριου Προέδρου στο Ισραήλ ανάγεται χρονικά στους λόγους που οδήγησαν στην διοργάνωση της τριμερούς διάσκεψης των υπουργών Εξωτερικών Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ στην Αθήνα. Η πρωτοβουλία για εκείνη την διάσκεψη προήλθε κυρίως από την αίσθηση της ισραηλινής πλευράς που έβλεπε το ενδεχόμενο της ηλεκτρικής διασύνδεσης των τριών χωρών να ατονεί με την πάροδο του χρόνου. Μάλιστα, πίσω από τις έντονες διατυπώσεις του Ισραηλινού ΥΠΕΞ, Γκιντόν Σάαρ, γινόταν εύκολα αντιληπτό ότι έκρινε υπεύθυνη για την καθυστέρηση του έργου του στρατηγικού αποτυπώματος της έντονης τουρκικής περιφερειακής παρεμβατικότητας.
Πρόκειται για ένα φαινόμενο που έχει αρχίσει εδώ και χρόνια να ενοχλεί τα ισραηλινά κέντρα λήψεως αποφάσεων, τόσο πριν, όσο και αφού ξέσπασε ο πόλεμος μετά την τρομοκρατική επίθεση της 7ης Οκτωβρίου. Πολύ συγκεκριμένες δημόσιες τοποθετήσεις στην Αθήνα δεν άργησαν να θορυβήσουν την ισραηλινή κυβέρνηση, με αποτέλεσμα να παρακινηθεί η Λευκωσία να προβεί σε κινήσεις διατήρησης του θετικού momentum, με στόχο να διατηρηθεί επίκαιρο το συγκεκριμένο εγχείρημα, που θεωρείται στρατηγικής σημασίας τόσο για το Ισραήλ και για την Κυπριακή Δημοκρατία. Πέραν αυτού όμως, δεν ήταν τυχαίος ο προσδιορισμός της επίσκεψης Χριστοδουλίδη στο Ισραήλ στις αρχές Μαΐου, λίγες μέρες πριν την προγραμματισμένη μετάβαση του Ισραηλινού Πρωθυπουργού στο Αζερμπαϊτζάν.
Η τελευταία είναι άλλωστε μία χώρα που ολοένα και περισσότερο επιδιώκει να αναλάβει ρόλο διαμεσολαβητή μεταξύ Ισραήλ και Τουρκίας για τη διευθέτηση των διμερών τους διαφορών στις εύθραυστες ισορροπίες ισχύος στην συριακή επικράτεια – συνομιλίες που ενθαρρύνονται από τη διακυβέρνηση Τραμπ, ενόψει μάλιστα της επικείμενης περιοδείας του τελευταίου στη Μέση Ανατολή στις 13-16 Μαΐου.
Με βάση αυτά τα δεδομένα, ο κυπριακός παράγοντας όφειλε να υπενθυμίσει στην ισραηλινή ηγεσία τον εξισορροπητικό του ρόλο, παρότι ο τονισμός των αγαστών κυπροϊσραηλινών σχέσεων δημιουργεί αρνητικά αντανακλαστικά σε σημαντική μερίδα της κοινής γνώμης, ενόσω ο πόλεμος στη Γάζα δείχνει να μην έχει τέλος. Ωστόσο, υπό την πίεση των ευμετάβλητων περιφερειακών ισορροπιών, η κυπριακή πολιτική ηγεσία έδειχνε να μην έχει άλλη επιλογή από τη ρεαλιστική αντιμετώπιση της Γεωγραφίας και της λογικής της ισχύος - μία θεώρηση που εν τέλει στήριξε η πλειοψηφία του κυπριακού κομματικού χάρτη.
Άλλωστε, δεδομένου ότι η κυπριακή διπλωματία έχει ήδη αρχίσει να εμπλουτίζει το ανθρώπινο δυναμικό της με ειδικούς συνεργάτες ενόψει της επικείμενης ανάληψης της προεδρίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το πρώτο εξάμηνο του 2026, η Λευκωσία πρόβαλε ως απολύτως αναγκαία τη χθεσινή μετάβαση Χριστοδουλίδη σε δύο πόλεις-κλειδιά της περιοχής: την Ιερουσαλήμ και τη Ραμάλα. Στόχος της επίσκεψης η κατάλληλη προετοιμασία της μεσανατολικής ατζέντας της κυπριακής ευρωπαϊκής προεδρίας, παρότι, όπως εν τέλει αποδείχθηκε, η ατζέντα της επίσκεψης είχε περισσότερο διμερή χαρακτήρα. Ένα γεγονός που δεν εξέπληξε κανέναν.
Ενεργειακή συνεργασία μέσω Ινδίας
Σε πρακτικό επίπεδο, Χριστοδουλίδης και Νετανιάχου «έπιασαν το νήμα» της ενεργειακής συνεργασίας, με την προοπτική να αρθούν τα όποια αδιέξοδα. Έτσι, συμφωνήθηκε ότι εντός των επόμενων δύο μηνών θα επιλυθεί η χρόνια διαφορά για την κατανομή των κερδών επί του κοιτάσματος «Αφροδίτη». Ωστόσο, η κοινή τους απόφαση να ενταχθεί το εγχείρημα της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ισραήλ-Κύπρου στο γενικότερο πλαίσιο του ενεργειακού και εμπορικού διαδρόμου που θα συνδέει την Ινδία, τη Μέση Ανατολή και την Ευρώπη (IMEC) αποτελεί αναμφίβολα μία πρωτότυπη απάντηση στη διαφαινόμενη ακινησία του έργου.
Αναφερόμενος σε αυτό το ενδεχόμενο, ο Βενιαμίν Νετανιάχου δεν έκρυψε στις δηλώσεις του ότι έχει ήδη προετοιμαστεί το κλίμα για κοινές επαφές με τον Ινδό Πρωθυπουργό Ναρέντρα Μόντι, δεδομένης μάλιστα και της ανάλογης ενθάρρυνσης Τραμπ. Εν τη ρύμη του λόγου του μάλιστα, ο Ισραηλινός Πρωθυπουργός δεν παρέλειψε να αναφερθεί και στην ανάγκη προώθησης της – εδώ και καιρό σχεδιαζόμενης – τριμερούς συνάντησης ηγετών Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ στην Ιερουσαλήμ, προφανώς θέλοντας να διαβλέψει τις αθηναϊκές προθέσεις ως προς μία τέτοια μακροπρόθεσμη προοπτική.
Ένα δεύτερο κρίσιμο ζήτημα που όφειλε να ανακινηθεί ήταν η επανέναρξη της ροής ανθρωπιστικής βοήθειας προς τον άμαχο παλαιστινιακό πληθυσμό στη Γάζα. Η κυπριακή πλευρά έχει κάθε λόγο να διατηρήσει τον σημαντικό της ρόλο ως προς το ευαίσθητο αυτό ζήτημα, καθότι ήταν η πρώτη που είχε προτείνει την ιδέα του θαλάσσιου ανθρωπιστικού διαδρόμου με αφετηρία στο πλαίσιο του ‘σχεδίου Αμάλθεια’, μία πρωτοβουλία που υποστηρίχθηκε από την ΕΕ και τον ΟΗΕ ήδη από τις πρώτες εβδομάδες του πολέμου της 7ης Οκτωβρίου. Η εκ νέου ανάδειξη της ανάγκης ανθρωπιστικής προστασίας των αμάχων θα πρέπει να πιστωθεί θετικά στην κυπριακή πλευρά, ειδικά ενόψει της εφαρμογής μίας νέας – και όπως διαφαίνεται, ιδιαίτερα δύσκολης στην εφαρμογή της – τακτικής των ισραηλινών χερσαίων επιχειρήσεων στη Γάζα. Για την εφαρμογή της κλήθηκαν ήδη δεκάδες χιλιάδες έφεδροι, με εξίσου δύσκολα εφαρμόσιμες πρακτικές θέσπισης «ανθρωπιστικών ζωνών» που ενδέχεται να μην πείσουν τη διεθνή κοινότητα για τη συμβατότητά τους με το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο.
Λευκωσία και Ραμάλα: Αποκαθιστώντας κλίμα εμπιστοσύνης
Ως προς αυτό το πραγματικά ευαίσθητο ζήτημα, η Λευκωσία διαβεβαίωσε την πολιτική ηγεσία στη Ραμάλα, ότι δεν πρόκειται να αγνοηθεί. Η Κυπριακή Δημοκρατία κατέστησε σαφές στην παλαιστινιακή πλευρά ότι η τακτική των περιφερειακών συνεργειών είναι προτιμότερη από τη ρητορική μίας ανέξοδης πόλωσης, στην οποία δείχνει να έχει ξοδέψει περισσό πολιτικό κεφάλαιο η ηγεσία της Άγκυρας. Επιπροσθέτως, η πρόθεση αναβάθμισης του ρόλου της παλαιστινιακής κυβέρνησης της Ραμάλα έχει αρχίσει να διαφαίνεται από τις φιλοδυτικές μοναρχίες του Κόλπου, κυρίως εκ μέρους της Σαουδικής Αραβίας και των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων.
Αυτό έχει γίνει έγκαιρα αντιληπτό από την κυπριακή διπλωματία, λαμβάνοντας μάλιστα υπόψιν ότι μόλις σε ένα δεκαήμερο από σήμερα, θα έχει ολοκληρωθεί η τριήμερη περιοδεία του Ντόναλντ Τραμπ σε Ριάντ, Ντόχα και Αμπού Ντάμπι. Κατά τη διάρκειά της θα πραγματοποιηθεί -και με τη δική του συμμετοχή- η διάσκεψη ηγετών των χωρών-μελών του Συμβουλίου Συνεργασίας του Κόλπου (GCC). Μία διάσκεψη, κατά την οποία ενδέχεται να ληφθούν κρίσιμες αποφάσεις, τόσο για την παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας προς τη Γάζα, όσο και για τη μελλοντική της διακυβέρνηση, εξασφαλίζοντας ένα ρόλο και για τα διεθνώς αναγνωρισμένα παλαιστινιακά κέντρα λήψεως αποφάσεων με έδρα τη Ραμάλα.
Ουδετεροποίηση του Αζερμπαϊτζάν
Τέλος, ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης θα πρέπει να αισθάνεται ιδιαίτερα ικανοποιημένος, όταν μία μόλις μέρα πριν την επίσκεψή του στο Ισραήλ, ο Βενιαμίν Νετανιάχου ανέβαλε επ’ αόριστον τη μεθαυριανή του μετάβαση στο (παραδοσιακά φιλοτουρκικό) Αζερμπαϊτζάν, ανακόπτοντας εύσχημα την πρόθεση του Μπακού να αναδειχθεί ως το «νέο Κατάρ» της περιοχής. Άλλωστε, οι προχθεσινοί σφοδροί ισραηλινοί βομβαρδισμοί στην ευρύτερη περιοχή του Ίντλιμπ της βόρειας Συρίας, μία ανάσα από τα τουρκοσυριακά σύνορα, έστειλαν σαφή ισραηλινά μηνύματα στο Προεδρικό Μέγαρο της Άγκυρας.
PΠηγή DW
