Ένα από τα πιο σημαντικά καθήκοντα κάθε γονέα είναι το να διδάξει στο παιδί του πώς να διαχειρίζεται τα συναισθήματά του. Οι άνθρωποι που ως παιδιά δεν αποκτούν αυτή τη δεξιότητα, συνήθως αργότερα κατηγορούν τους άλλους για το πώς αισθάνονται οι ίδιοι ή δείχνουν το πώς νιώθουν με ακατάλληλους τρόπους, κάτι που τους εμποδίζει να επικοινωνούν εποικοδομητικά, να συνδέονται με άλλους ανθρώπους και να δημιουργούν υγιείς ανθρώπινες σχέσεις.
Εάν κάποιος ως παιδί δεν έχει τις λέξεις για να εκφράσει τα έντονα συναισθήματά του, κινδυνεύει να μείνει συναισθηματικά ασταθής για το υπόλοιπο της ζωής του. Οι συναισθηματικά καθηλωμένοι ενήλικες στερούνται την ικανότητα να αυτορυθμίζονται όταν κάτι τους αναστατώσει και τείνουν να ξεσπούν «άγαρμπα», αδυνατώντας να ελέγξουν τις παρορμήσεις τους.
Γι’ αυτό, είναι καλό κάθε γονιός να μαθαίνει στο παιδί του να διαχειρίζεται τα άβολα συναισθήματά του. Ορίστε πως:
1. Χρησιμοποιήστε συναισθηματικές λέξεις όταν μιλάτε στο παιδί, όπως «λυπημένος», «θυμωμένος», «απογοητευμένος». Όχι «κάνεις βλακείες» ή «ποτέ δεν ακούς», «δεν είσαι καλό παιδί».
2. Περισσότερη περιέργεια, λιγότερες διδαχές. Ζητήστε από το παιδί σας να επεξεργαστεί το πώς αισθάνεται. Για παράδειγμα, «δείχνεις λυπημένος, θέλεις να μου μιλήσεις γι’ αυτό;» -και όχι «δεν είναι λόγος αυτός να κάνεις έτσι». Μη μαλώνετε ή ντροπιάζετε τα παιδιά για το πώς αισθάνονται, ακόμα κι αν ο στόχος σας είναι να τα βοηθήσετε να νιώσουν καλύτερα.
3. Δεν υπάρχουν «λάθος συναισθήματα». Φράσεις του τύπου «δεν υπάρχει λόγος να κάνεις έτσι», «το ίδιο συνέβη και σ’ εμένα και δεν αισθανόμουν όπως εσύ», «το ίδιο έπαθε και ο Κωστάκης και δεν κάνει έτσι» διδάσκουν το παιδί ότι τα συναισθήματά του είναι λανθασμένα. Αυτό μπορεί να τα οδηγήσει να νιώθουν άσχημα για τον εαυτό τους και να γίνουν αμυντικά.
4. Και αυτό θα περάσει. Μάθετε στο παιδί ότι και τα αρνητικά συναισθήματα είναι παροδικά, όπως ο καιρός και οι εποχές. Τα συναισθήματα θα αλλάξουν, δε γίνεται αλλιώς. Είναι εντάξει να νιώσεις και άσχημα. Σεβάσου και αυτό το συναίσθημα και μάθε από αυτό, γνωρίζοντας ότι θα περάσει.
5. Μιλήστε για τα συναισθήματα της ημέρας. Κάθε απόγευμα, ο καθένας με τη σειρά του, μιλήστε για τα ευχάριστα και τα δυσάρεστα συναισθήματα που βιώσατε στη διάρκεια της ημέρας. Εστιάστε περισσότερο στο να ονοματίζετε το κάθε συναίσθημα (π.χ «περήφανος», «εκνευρισμένος» κλπ) και λιγότερο στην ιστορία ή την περίσταση που προηγήθηκε του κάθε συναισθήματος.
6. Πες τι κάνεις εσύ. Μίλα στο παιδί σου για το τι κάνεις εσύ όταν έχεις άβολα συναισθήματα. Ίσως πηγαίνεις έναν περίπατο, μιλάς σε έναν φίλο, ασχολείσαι με τον κήπο, κάνεις διαλογισμό, γράφεις, διαβάζεις, ασκείσαι…
7. Τι μπορεί να κάνει το παιδί. Βοήθησε το παιδί να γράψει μια λίστα με πράγματα που μπορεί να κάνει –κάτι που του αρέσει- όταν έχει άβολα συναισθήματα. Για παράδειγμα, μιλάει γι’ αυτό, ακούει μουσική, παίζει μουσική, ζωγραφίζει, χορεύει, τραγουδάει, σουτάρει στη μπασκέτα, γράφει, φωτογραφίζει, χτυπάει έναν σάκο του μποξ, κάνει χειροτεχνία, φτιάχνει μία κάρτα για κάποιον κλπ. Τοποθετήστε μαζί τη λίστα κάπου, που να μπορεί να τη βλέπει άμεσα όταν είναι αναστατωμένο.
8. Δημιουργική γωνιά. Δημιουργήστε μια «καλλιτεχνική γωνιά» στο σπίτι, όπου θα υπάρχουν υλικά (π.χ για ζωγραφική, κολάζ, πλαστελίνες, γλυπτική με πηλό), τα οποία το παιδί θα μπορεί να χρησιμοποιήσει για να δημιουργήσει κάτι που θα εκφράζει το πώς αισθάνεται. Ασκήσεις του τύπου «δείξε μου πως αισθάνεσαι», ενθαρρύνουν το παιδί να χρησιμοποιεί δημιουργικές διεξόδους για τα συναισθήματά του.
9. Επιτρέψτε τα λάθη –και σε εσάς! Όταν κάποια στιγμή δείτε ότι δεν διαχειριστήκατε σωστά κάποια κατάσταση με το παιδί σας, ζητήστε συγγνώμη και δώστε το καλό παράδειγμα, συγχωρώντας κι εσείς τον εαυτό σας. Το πώς διαχειρίζεστε εσείς τα δικά σας συναισθήματά σας θα είναι ο μεγαλύτερος οδηγός για το παιδί.
