Σανίδα σωτηρίας σε δανειολήπτες ελβετικού φράγκου που βρίσκονται αντιμέτωποι με εταιρείες διαχείρισης δανείων και απειλούνται με πλειστηριασμούς δίνει η ιστορική απόφαση του Αρείου Πάγου (822/2022), με την οποία κρίθηκε ότι οι servicers δεν νομιμοποιούνται να επισπεύδουν πλειστηριασμούς εξ ονόματος των funds που έχουν αγοράσει τα δάνεια και εδρεύουν στο εξωτερικό. Μάλιστα, όπως επισημαίνουν νομικοί, μια επιτυχής ανακοπή πλειστηριασμού αυξάνει τη διαπραγματευτική δύναμη του δανειολήπτη και μπορεί να οδηγήσει σε ρύθμιση του δανείου με κούρεμα.
Όπως αναφέρει στο Σin η νομικός Κωνσταντίνα Λεκκάκου, η ίδια υποδεικνύει σε πελάτες - δανειολήπτες ελβετικού φράγκου που βρίσκονται αντιμέτωποι με πλειστηριασμούς ως μοναδική, πρόσφορη νομική γραμμή άμυνας την υποβολή αίτησης ανακοπής του πλειστηριασμού με επίκληση της έλλειψης νομιμοποίησης των εταιρειών διαχείρισης απαιτήσεων.
Με τα σημερινά δεδομένα της νομολογίας, μετά την απόφαση του Αρείου Πάγου, οι δανειολήπτες δικαιώνονται και μπορούν να σταματήσουν τον πλειστηριασμό, καθώς κατά κανόνα τα κόκκινα δάνεια ελβετικού έχουν τιτλοποιηθεί και οι νομικές ενέργειες γίνονται από τους servicers για λογαριασμό των εταιρειών ειδικού σκοπού (SPV) που εδρεύουν στο εξωτερικό.
Όσοι δανειολήπτες καταφέρνουν να «κόβουν» στα δικαστήρια τους πλειστηριασμούς, αναβαθμίζουν σημαντικά τη διαπραγματευτική τους θέση έναντι των servicers, οι οποίοι υποχρεώνονται να μπουν σε ουσιώδη συζήτηση για τη ρύθμιση των δανείων και να "κουρέψουν" μεγάλο μέρος της απαίτησης, στην οποία έχουν ενσωματωθεί οι τεράστιες επιβαρύνσεις από την άνοδο του ελβετικού φράγκου έναντι του ευρώ. Σε αυτές τις περιπτώσεις, το δάνειο «σπάει» σε δύο κομμάτια (split): ένα μέρος του δανείου εξυπηρετείται από τον δανειολήπτη και το υπόλοιπο διαγράφεται όταν ολοκληρωθεί η αποπληρωμή του πρώτου τμήματος.
Υπενθυμίζεται ότι ο Άρειος Πάγος έκρινε ότι οι εταιρείες διαχείρισης απαιτήσεων δεν νομιμοποιούνται να ασκούν δικαστικές ενέργειες εξ ονόματος εταιρειών ειδικού σκοπού για απαιτήσεις που έχουν τιτλοποιηθεί με βάση τον παλαιότερο νόμο 3156/2003. Τράπεζες και εταιρείες διαχείρισης δανείων πίεσαν την κυβέρνηση το τελευταίο διάστημα να παρέμβει με νομοθετική ρύθμιση για να δοθεί η δυνατότητα στους servicers να επισπεύδουν πλειστηριασμούς, αλλά ο υπουργός Οικονομικών, Χρήστος Σταϊκούρας έκλεισε αυτή τη συζήτηση, δηλώνοντας ότι το υπουργείο δεν σκοπεύει να ακολουθήσει αυτή την οδό.
Έτσι, το... μπαλάκι επιστρέφει στη Δικαιοσύνη, που αναμένεται να κρίνει εκ νέου το ζήτημα στο επίπεδο της Ολομέλειας του Αρείου Πάγου. Μέχρι να κριθεί αυτή η νομική «μάχη», που είναι άγνωστο πόσο θα διαρκέσει, παραμένει ανοικτό το παράθυρο ευκαιρίας για δανειολήπτες που θα επιδιώξουν να ανακόψουν πλειστηριασμούς με την επίκληση της ευνοϊκής, για τους ίδιους, νομολογίας.
Ιδιαίτερα για τους δανειολήπτες ελβετικού φράγκου, που βρέθηκαν παγιδευμένοι σε δάνεια, τα οποία «φούσκωναν» συνεχώς λόγω των συναλλαγματικών διαφορών, αυτή η νομική διέξοδος μπορεί να είναι εξαιρετικά σημαντική και να τους βοηθήσει να κρατήσουν τις κατοικίες τους, καθώς ήδη έχουν χάσει τις «μάχες» στην ελληνική και ευρωπαϊκή δικαιοσύνη, ενώ η κυβέρνηση, παρότι πρόσφατα κατατέθηκε σχετική πρόταση νόμου από το ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ, αρνείται ως τώρα να παρέμβει με κάποια νομοθετική ρύθμιση.
Υπενθυμίζεται ότι, τον Δεκέμβριο του 2021, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο εξέδωσε προδικαστική απόφαση, η οποία «άφησε όρθια» την αμφισβητηθείσα ρήτρα για εξόφληση των δανείων με βάση την εκάστοτε ισχύουσα ισοτιμία του φράγκου με το ευρώ, όπως ακριβώς έχει αποφανθεί και ο Άρειος Πάγος. Μετά την απόφαση του Αρείου Πάγου, που ουσιαστικά έδωσε τέλος στους αγώνες πολλών ετών από δανειολήπτες στα ελληνικά δικαστήρια, οι δανειολήπτες είχαν εναποθέσει στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο τις προσδοκίες τους για μια ανατροπή της νομολογίας στην Ελλάδα. Το Πολυμελές Πρωτοδικείο της Αθήνας είχε ζητήσει, στο πλαίσιο της συζήτησης αγωγής δύο δανειοληπτών κατά της Τράπεζας Πειραιώς, την έκδοση προδικαστικής απόφασης από το Ευρωδικαστήριο.
Με την απόφασή τους, οι Ευρωπαίοι δικαστές κλήθηκαν να απαντήσουν στο μεγαλύτερο ερώτημα που αφορά τα δάνεια ελβετικού φράγκου: αν, δηλαδή, μπορεί να ελεγχθεί για καταχρηστικότητα η ρήτρα που επιβάλλει στους δανειολήπτες να εξοφλούν τα δάνεια με βάση την τρέχουσα συναλλαγματική ισοτιμία, από την οποία, ως γνωστόν, πηγάζει και το σοβαρό πρόβλημα που έχει δημιουργηθεί εδώ και περισσότερα από δέκα χρόνια, καθώς το φράγκο ενισχύθηκε θεαματικά έναντι του ευρώ μετά το ξέσπασμα της μεγάλης οικονομικής κρίσης, με συνέπεια να «φουσκώνουν» τα υπόλοιπα των δανείων, ακόμη και όταν οι δανειολήπτες πλήρωναν στο ακέραιο τις δόσεις.
Οι δανειολήπτες υποστήριζαν ότι η ρήτρα αυτή μπορεί να ελεγχθεί για καταχρηστικότητα από τα δικαστήρια, με βάση την κοινοτική οδηγία για την προστασία των καταναλωτών. Όμως, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, συμπλέοντας απόλυτα με τον Άρειο Πάγο, έκρινε ότι τέτοιος έλεγχος δεν επιτρέπεται να γίνει, επειδή πρόκειται για μια ρήτρα που απηχεί εθνικές διατάξεις αναγκαστικού δικαίου. Όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά στη σχετική ανακοίνωση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, «η οδηγία για τις καταχρηστικές ρήτρες δεν αντιτίθεται στη θέσπιση ή διατήρηση διατάξεων του εσωτερικού δικαίου οι οποίες συνεπάγονται την εφαρμογή του συστήματος προστασίας των καταναλωτών σε ρήτρες που εξαιρούνται από το πεδίο εφαρμογής της επειδή απηχούν εθνικές διατάξεις αναγκαστικού δικαίου».
