Ο ανασχηματισμός και η “αλλαγή φρουράς” στο υπουργείο Εθνικής Οικονομίας-Οικονομικών δεν αλλάζει τις προτεραιότητες και τους βασικούς σχεδιασμούς της οικονομικής και δημοσιονομικής πολιτικής που σκοπεύει να ακολουθήσει η κυβέρνηση την επόμενη διετία ώς τη λήξη της θητείας της – αν οι εκλογές δεν γίνουν νωρίτερα.
Ο νέος ΥΠΕΘΟ Κυριάκος Πιερρακάκης θα κινηθεί πάνω στη γραμμή του προκατόχου του, επιχειρώντας βελτιώσεις και τροποποιήσεις με βάση τα νέα δεδομένα και τις ανάγκες που θα προκύψουν. Βασικοί στόχοι παραμένουν η επίτευξη ικανοποιητικών ρυθμών ανάπτυξης, η διατήρηση της δημοσιονομικής σταθερότητας, η ταχεία απορρόφηση των κονδυλίων του Ταμείου Ανάκαμψης και υλοποίηση κρίσιμων μεταρρυθμίσεων.
Στην κυβερνητική ατζέντα περιλαμβάνονται επίσης φοροελαφρύνσεις για τα μεσαία εισοδηματικά στρώματα και πρόσθετες παροχές στους εισοδηματικά ασθενέστερους, σε συνδυασμό με μέτρα στήριξης των ευάλωτων και πολιτικές για την ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής.
Μεγαλύτερα περιθώρια
Η υπερκάλυψη των δημοσιονομικών στόχων και η επίτευξη υπερπλεονασμάτων δημιουργούν τον αναγκαίο δημοσιονομικό χώρο, δίνοντας στην κυβέρνηση τη δυνατότητα να κινηθεί χωρίς ασφυκτικούς περιορισμούς.
Τα περιθώρια διευρύνονται με την εφαρμογή της “ρήτρας διαφυγής” που υιοθέτησε η ΕΕ στο πλαίσιο του επανεξοπλισμού της Ευρώπης, επιτρέποντας να μην συμπεριλαμβάνονται στο έλλειμμα οι πρόσθετες αμυντικές δαπάνες.
Στο κυβερνητικό οικονομικό επιτελείο έχουν ήδη συζητηθεί σενάρια για νέο πακέτο φοροελαφρύνσεων για νοικοκυριά και επιχειρήσεις, με μειώσεις φορολογικών συντελεστών και αναμόρφωση των κλιμάκων. Οι συζητήσεις θα συνεχιστούν υπό το φως των νέων δεδομένων που θα διαμορφώσει η “ρήτρα διαφυγής”.
Δημοσιονομικός χώρος
Τα ποσά των αμυντικών δαπανών που θα εξαιρεθούν από το έλλειμμα, σε συνδυασμό με τις επιδόσεις της οικονομίας και τα πρωτογενή πλεονάσματα, είναι οι βασικοί παράμετροι που θα καθορίσουν τι δημοσιονομικά περιθώρια θα μπορέσει να αξιοποιήσει η κυβέρνηση για φοροελαφρύνσεις και παροχές.
Η τελική πρόταση της Κομισιόν για τις αμυντικές δαπάνες αναμένεται μέχρι την προσεχή Τετάρτη 19 Μαρτίου. Το κρίσιμο σημείο θα είναι το ύψος του ελάχιστου ποσοστού του ΑΕΠ για αμυντικές δαπάνες, το οποίο θα τεθεί ως βάση για τον υπολογισμό της αύξησης των δαπανών.
Αν για παράδειγμα η βάση είναι το 2% του ΑΕΠ (δηλαδή η ελάχιστη απαίτηση του ΝΑΤΟ), η Ελλάδα με αμυντικές δαπάνες 3% του ΑΕΠ θα έχει πρόσθετο δημοσιονομικό χώρο 1% του ΑΕΠ, δηλαδή 2,45 δισ. ευρώ.
Αν ληφθεί υπόψιν μόνο η αύξηση των δαπανών το 2025 σε σχέση με το 2024, τότε ο δημοσιονομικός χώρος που θα προκύψει από το μέτρο θα είναι 860 εκατ. ευρώ.
Οι αποφάσεις, τι ακριβώς θα εξαιρείται, μέχρι ποιό ύψος, πώς θα συναρτάται η ευελιξία με υφιστάμενα πλαφόν δαπανών και το ποσοστό αμυντικών δαπανών προς ΑΕΠ κάθε χώρας, αναμένεται να ξεκαθαρίσουν τον Μάιο.
Μέχρι 2,5 δισ. ευρώ
Εν συνεχεία, τον Ιούνιο, η κυβέρνηση θα μπορεί να κάνει τις επιλογές της και να αποφσίσει ποιό θα είναι το τελικό πακέτο φοροελαφρύνσεων και παροχών. Τότε θα υπάρχει και μια ασφαλής εικόνα για το μέγεθος της υπεραπόδοσης εσόδων
Μέχρι τώρα, με τον Κωστή Χατζηδάκη στο “τιμόνι” του ΥΠΕΘΟ είχαν γίνει συζητήσεις για πακέτο παροχών 2,5 δισ. ευρώ, με την εκτίμηση ότι το ποσό αυτό είναι το μεγαλύτερο που θα μπορούσε να εξασφαλιστεί με την υπέρβαση των δημοσιονομικών στόχων για τα έσοδα και και την αξιοποίηση της ρήτρας διαφυγής.
Οπως υπολογίζεται, τα έσοδα από φοροδιαφυγή θα ξεπεράσουν φέτος τα 3 δισ. ευρώ, θα είναι δηλαδή αυξημένα κατά 1,2 δισ. ευρώ από πέρυσι. Συνεπώς, μόνο από αυτά ο πρόσθετος δημοσιονομικός χώρος θα είναι περίπου 1,5 δισ. ευρώ. Αν προστεθεί και το ελάχιστο ποσό από τον μη υπολογισμό της αύξησης των αμυντικών δαπανών στο έλλειμμα, δηλαδή τα 860 εκατ. ευρώ, τότε ο δημοσιονομικός χώρος θα ξεπεράσει τα 2,3 δισ. ευρώ.
Τα προτεινόμενα μέτρα
Το ποσό αυτό μπορεί να αξιοποιηθεί για να γίνουν μειώσεις φόρων, να δοθούν κάποιες παροχής και να υλοποιηθούν μέτρα κοινωνικής πολιτικής.
Στα σενάρια που έχουν συζητηθεί σε προκαταρκτικό στάδιο περιλαμβάνονται 5 μειώσεις φόρων καιένα πακέτο εισοδηματικών ενισχύσεων σε οικονομικά ασθενέστερους. Τα πέντε φορολογικά μέτρα είναι:
- Αλλαγή της φορολογικής κλίμακας. Στόχος είναι να προκύψει ελάφρυνση για τα εισοδήματα 20.000-40.000 ευρώ, τα οποία επιβαρύνονται με συντελεστές 22% μέχρι και 36%. Παράλληλα, εξετάζεται ένας ενδιάμεσος συντελεστής για τα εισοδήματα 10.000-20.000 ευρώ, που πληρώνουν τώρα 22%
- Μείωση των τεκμηρίων διαβίωσης κατά 30%.
- Μείωση της αυτοτελούς φορολόγησης στα ενοίκια, ώστε να αρθεί ένα αντικίνητρα για την προσφορά στέγης.
- Μείωση του ΕΝΦΙΑ, ιδιαίτερα στις μικρές ιδιοκτησίες.
- Περαιτέρω μείωση της φορολογίας στα εισοδήματα από εργασία. Σημειώνεται ότι φέτος μειώθηκε κατά 1% και είναι ήδη προγραμματισμένη μια επιπλέον μείωση 0,5% για το 2027.
