Την είσπραξη του ΕΝΦΙΑ από τους Δήμους, όωπς ισχύει σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες προτείνει η Τράπεζα της Ελλάδος, υπό την προϋπόθεση ότι οι ΟΤΑ θα εκσυγχρονιστούν σε διοικητικό και τεχνοκρατικό επίπεδο.
Ειδικότερα η ΤτΕ αναφέρει, πως η αποκέντρωση αρμοδιοτήτων, θα μπορούσε να δημιουργήσει σημαντικές οικονομίες κλίμακας όσον αφορά τη διαχείριση των δαπανών και των εσόδων του Κρατικού Προϋπολογισμού.
Αυτό μπορεί να είναι απόρροια της καλύτερης γνώσης που έχουν οι τοπικοί φορείς τόσο για τη φορολογική βάση (μπορούν, κατά συνέπεια, να μειώσουν τη γραφειοκρατία που σχετίζεται με την επιβολή και τον έλεγχο των φόρων, μειώνοντας και το συναφές κόστος) όσο και για τις τοπικές ανάγκες στην κάλυψη των οποίων θα διοχετευθούν τα έσοδα.
Στο πλαίσιο αυτό, σημειώνει η ΤτΕ, θα μπορούσε η είσπραξη και διαχείριση των εσόδων από τον ΕΝΦΙΑ ή μέρους αυτών, να ανατεθεί στους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
Όπως εξηγεί, ο εν λόγω φόρος αφορά ακίνητη περιουσία που βρίσκεται στα γεωγραφικά όρια κάθε δήμου της χώρας και, αφετέρου, τα έσοδα από τον ΕΝΦΙΑ θα μπορούσαν να αντικαταστήσουν ένα μεγάλο μέρος των κρατικών επιχορηγήσεων, απελευθερώνοντας με αυτό τον τρόπο πόρους του Κρατικού Προϋπολογισμού προς άλλες χρήσεις που συνδέονται με την παροχή δημόσιων αγαθών και υπηρεσιών, όπως υγεία, παιδεία κ.λπ.
Επιχειρηματολογώντας υπέρ της μεταφοράς του ΕΝΦΙΑ στους Δήμους η Τράπεζα της Ελλάδος υπογραμμίζει ότι πρόκειται για ένα φόρο με περιορισμένα περιθώρια φοροδιαφυγής, διότι η φορολογική βάση, δηλαδή το ακίνητο, δεν μπορεί εύκολα να αλλοιωθεί στις φορολογικές δηλώσεις.
Επίσης, ο φόρος περιουσίας είναι επίσης ένας ουδέτερος φόρος, υπό την έννοια ότι μεταβολές των φορολογικών συντελεστών δεν συνδέονται με στρεβλώσεις της φορολογικής βάσης, ενώ οι ΟΤΑ, δεν θα επωμιστούν το υψηλό κόστος ενός ελεγκτικού φορολογικού μηχανισμού.
Με τη διαδικασία αυτή οι ΟΤΑ θα λειτουργήσουν συμπληρωματικά στην καταπολέμηση της φοροδιαφυγής βοηθώντας στον καλύτερο εντοπισμό εισοδημάτων από ακίνητα (π.χ. αδήλωτα), ενώ τα έσοδα του φόρου θα συμβάλουν στην ενίσχυση της οικονομικής αυτοδυναμίας των ΟΤΑ και θα τους δίνουν τη δυνατότητα να ανταποκρίνονται πιο στοχευμένα στις τοπικές ανάγκες (π.χ. ανάπτυξη τοπικών υποδομών και υπηρεσιών), διασφαλίζοντας την ανταποδοτικότητα του φόρου.
Η ΤτΕ θεωρεί πως η μεταφορά του ΕΝΦΙΑ στους Δήμους θα συμβάλει:
- Στην ενίσχυση της διαφάνειας ως προς τη χρήση των πόρων και τη λογοδοσία των τοπικών αρχών απέναντι στους πολίτες που πληρώνουν τους φόρους.
- Στην καλλιέργεια φορολογικής υπευθυνότητας και φορολογικής συνείδησης στους πολίτες, καθώς το εν λόγω φορολογικό εργαλείο θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί από τους ΟΤΑ αναδιανεμητικά, με βάση το κριτήριο της κάθετης και οριζόντιας ισότητας, ώστε οι φορολογούμενοι με την ίδια περιουσία και την ίδια φοροδοτική ικανότητα να φορολογούνται το ίδιο.
Αναφέρει δε, ότι η φορολόγηση ακινήτων θα μπορούσε να περιλαμβάνει απαλλαγές και εκπτώσεις για συγκεκριμένες κατηγορίες πολιτών (π.χ. ηλικιωμένους, άτομα χαμηλού εισοδήματος κ.ά.) ή/και να επιβάλλει προοδευτικό φορολογικό συντελεστή ανάλογα με την αξία του ακινήτου, όπως γίνεται στη Γαλλία, τη Δανία και την Ιρλανδία.
Ακόμη, τονίζει ότι θα πρέπει να αξιολογείται και η οικονομική δυνατότητα κάθε φορολογουμένου (εισοδήματα, άλλα περιουσιακά στοιχεία κ.λπ.), ώστε να αντιμετωπίζονται τα φαινόμενα επιβολής υψηλών φόρων, για παράδειγμα σε συνταξιούχους που έχουν αποκτήσει ακίνητο κατά τον εργασιακό τους βίο ή από εργαζομένους που έχουν κληρονομήσει κάποιο ακίνητο αλλά τα εισοδήματά τους δεν ανταποκρίνονται στην αξία του ακινήτου.
Τι φρενάρει τη μεταφορά του ΕΝΦΙΑ
Τα εμπόδια στη μεταφορά της διαχείρισης του ΕΝΦΙΑ από τους δήμους, είναι:
- Η ορατή έλλειψη τεχνοκρατικής υποδομής για την πλειοψηφία των δήμων και την ανάγκη εκπαίδευσης και εξοικείωσής τους με τα σχετικά εργαλεία.
- Το αυξημένο διοικητικό κόστος μεσοπρόθεσμα και ενδεχομένως με τον κίνδυνο κακοδιαχείρισης, που όμως θα αντισταθμίζεται από αμεσότερη λογοδοσία προς τις τοπικές κοινωνίες.
- Η ενδεχόμενη πλημμελή διαχείριση των φορολογικών εργαλείων, που θα μπορούσε να οδηγήσει σε ανισότητες μεταξύ δήμων, ενώ ταυτόχρονα θα μπορούσε να συμβάλει και στον φορολογικό ανταγωνισμό (όσον αφορά τον φόρο περιουσίας), παραπέμποντας στην αναγκαιότητα κρατικής παρέμβασης και εποπτείας κατά τη διάρκεια του μεταβατικού σταδίου.
