Η ιδέα ότι οι ιδιοκτήτες σκύλων μοιάζουν με τα κατοικίδιά τους -ή επιλέγουν ζώα που με κάποιο τρόοπο τους μοιάζουν- είναι εδώ και χρόνια πηγή χιούμορ και ανέκδοτων. Φαίνεται, όμως, ότι πίσω από το στερεότυπο αυτό κρύβεται και μια δόση αλήθειας. Πολλοί αναρωτιούνται αν μοιράζονται με τον σκύλο τους όχι μόνο στοιχεία εμφάνισης, αλλά και προσωπικότητας – όπως ηρεμία, κοινωνικότητα ή ακόμη και... ξεροκεφαλιά.
Μια πρόσφατη ανασκόπηση 15 εμπειρικών μελετών ερεύνησε κατά πόσο οι ιδιοκτήτες και οι σκύλοι τους μοιάζουν μεταξύ τους, τόσο σε εμφάνιση όσο και σε προσωπικότητα. Τα ευρήματα υποδηλώνουν ότι πράγματι, άνθρωποι και σκύλοι μπορεί να μοιράζονται κοινά χαρακτηριστικά όπως εξωστρέφεια, άγχος ή κοινωνικότητα.
Σε ό,τι αφορά την εξωτερική εμφάνιση, φαίνεται πως αρκετοί ιδιοκτήτες –ιδίως όσοι επιλέγουν καθαρόαιμα σκυλιά– τείνουν να διαλέγουν ζώα που τους μοιάζουν. Μάλιστα, έχει διαπιστωθεί μια ιδιότυπη σύνδεση ανάμεσα στο μήκος των μαλλιών των γυναικών και το μήκος των αυτιών των σκύλων που προτιμούν: οι γυναίκες με μακριά μαλλιά συχνά επιλέγουν σκύλους με μακριά αυτιά, ενώ οι κοντοκουρεμένες προτιμούν ράτσες με κοντά αυτιά.
Άλλες μελέτες δείχνουν ότι η ομοιότητα παρατηρείται κυρίως στο ύψος ή το σχήμα των ματιών, μια λεπτομέρεια της φυσιογνωμίας που ίσως μας βοηθά ασυνείδητα να «αναγνωρίσουμε» ένα οικείο πρόσωπο στο κατοικίδιό μας. Υπάρχει επίσης θετική συσχέτιση ανάμεσα στον δείκτη μάζας σώματος των ανθρώπων και το βάρος των σκύλων τους, γεγονός που αποδίδεται σε κοινές συνήθειες και τρόπο ζωής.
Αν και πολλοί υποστηρίζουν ότι τα ευρήματα των μελετών βασίζονται σε υποκειμενικές αντιλήψεις των ιδιοκτητών, ένα πείραμα ανέτρεψε αυτή την άποψη: ζητήθηκε από άτομα που δεν γνώριζαν τα ζευγάρια ανθρώπων και σκύλων να αντιστοιχίσουν φωτογραφίες με βάση την ομοιότητα. Οι περισσότεροι τα κατάφεραν σωστά. Το συμπέρασμα; Η ομοιότητα δεν είναι απλώς προϊόν φαντασίας του ιδιοκτήτη.
Μηχανισμοί που θυμίζουν ανθρώπινες σχέσεις
Γιατί όμως συμβαίνει αυτό; Μια πιθανή εξήγηση σχετίζεται με την εξελικτική μας ιστορία. Οι άνθρωποι έχουν την τάση να δημιουργούν δεσμούς με άτομα που τους μοιάζουν, γιατί η ομοιογένεια σε αξίες και συμπεριφορές ευνοεί τη συνεργασία και την επιβίωση. Αυτός ο μηχανισμός φαίνεται να επεκτείνεται και στους σκύλους. Ειδικά στην περίπτωση καθαρόαιμων ζώων, η επιλογή συνδέεται με προβλέψιμες συμπεριφορές που συνδέονται με κάθε ράτσα.
Όμως η ομοιότητα μπορεί να μην προϋπάρχει: να διαμορφώνεται με τον χρόνο.
Οι άνθρωποι τείνουμε να ενισχύουμε ασυνείδητα συμπεριφορές που μας είναι οικείες –π.χ. ένας δραστήριος άνθρωπος ενδέχεται να επιβραβεύει ή να ενθαρρύνει την ενεργητικότητα του σκύλου του. Από την άλλη πλευρά, και τα ζώα μαθαίνουν μέσω μίμησης και αντανακλαστικής ενίσχυσης. Οι συναισθηματικές αλληλεπιδράσεις μεταξύ σκύλου και ανθρώπου μπορούν να διαμορφώσουν αμοιβαία τον ψυχισμό και των δύο με την πάροδο του χρόνου.
Αυτός ο αόρατος «συντονισμός» μπορεί να ενισχύσει τον δεσμό, να ενισχύσει την ανεκτικότητα απέναντι σε δύσκολες συμπεριφορές και να ενισχύσει το συναισθηματικό δέσιμο. Όμως εγκυμονεί και τον κίνδυνο της προβολής: όταν βλέπουμε τον σκύλο μας ως καθρέφτη μας, ίσως ξεχνάμε ότι πρόκειται για ένα διαφορετικό, ανεξάρτητο ον.
Περισσότερο από ομοιότητα: Συμπληρωματικότητα
Ακόμη κι όταν άνθρωπος και σκύλος δεν μοιάζουν, η σχέση τους μπορεί να είναι απόλυτα λειτουργική. Φανταστείτε έναν εσωστρεφή άνθρωπο που ζει με έναν ενθουσιώδη, παιχνιδιάρη σκύλο: η ενέργεια του ζώου μπορεί να λειτουργήσει ευεργετικά, προτρέποντας τον ιδιοκτήτη να βγει από το σπίτι, να περπατήσει, να γίνει πιο δραστήριος.
Αυτό που φαίνεται να έχει τη μεγαλύτερη σημασία δεν είναι η ομοιότητα, αλλά η συμβατότητα: το πώς δύο διαφορετικές προσωπικότητες μπορούν να συνυπάρχουν, να εμπλουτίζουν η μία την άλλη και να χτίζουν έναν αυθεντικό δεσμό. Όπως και στις ανθρώπινες σχέσεις, η βαθύτερη σύνδεση δεν εξαρτάται από την εξωτερική ή ψυχολογική ομοιότητα, αλλά από την αμοιβαία κατανόηση, τη στήριξη και την αποδοχή.
Τελικά…
Η εικόνα του σκύλου που μοιάζει με τον άνθρωπό του μπορεί να προκαλεί χαμόγελα, αλλά πίσω της κρύβεται μια βαθύτερη αλήθεια για το πώς δημιουργούμε και διατηρούμε σχέσεις. Είτε μέσω ομοιότητας, είτε μέσω διαφοράς, αυτό που τελικά καθορίζει τη σχέση μας με τον σκύλο μας είναι το πώς συνδεόμαστε, πώς εξελισσόμαστε μαζί και πώς χτίζουμε εμπιστοσύνη και συντροφικότητα – χωρίς να ξεχνάμε ότι απέναντί μας έχουμε έναν σύντροφο που, αν και διαφορετικός, μπορεί να μας καταλαβαίνει όσο λίγοι.
