Αλλάζουν όλα στα ενέχυρα κινητών για τη λήψη τραπεζικών δανείων με το νομοσχέδιο που έχει δώσει σε δημόσια διαβούλευση το υπουργείο Δικαιοσύνης και κατατίθεται σύντομα στη Βουλή. Όλα τα ενέχυρα θα «φακελώνονται» κεντρικά σε ηλεκτρονικό σύστημα που θα δημιουργήσει το Ελληνικό Κτηματολόγιο.
Στόχος της μεταρρύθμισης είναι να απλουστευθεί και να ολοκληρώνεται με ταχύτητα και ασφάλεια η διαδικασία σύστασης ενεχύρου σε κινητά, όπως μετοχές και ομόλογα -εξαιρούνται οι τραπεζικές καταθέσεις. Το σημαντικότερο, όμως, για τις τράπεζες είναι ότι θα μπορούν να κάνουν κατάσχεση στα ενέχυρα πολύ γρήγορα και χωρίς δικαστικές διαδικασίες, όταν ο δανειολήπτης δεν πληρώνει.
Από αυτή την άποψη, η σημαντικότερη, ίσως,προτεινόμενη διάταξη στο νομοσχέδιο είναι αυτή που αναφέρεται (άρθρο 9) στην ικανοποίηση ενεχυρούχου δανειστή:
1. Ο ενεχυρούχος δανειστής δικαιούται να εισπράξει μόνος του χωρίς οποιαδήποτε διαδικασία την ενεχυρασμένη απαίτηση μετά την παρέλευση δέκα (10) εργάσιμων ημερών από την ημέρα που θα καταστεί ληξιπρόθεσμη, εν όλω ή εν μέρει, η απαίτησή του κατά του ενεχυραστή. Η είσπραξη γίνεται κατά την έκταση που απαιτείται για την ικανοποίηση της απαίτησής του.
2. Εάν λήξει η ενεχυρασμένη απαίτηση προτού λήξει η ασφαλιζόμενη απαίτηση, ο ενεχυρούχος δανειστής δικαιούται να την εισπράξει, όπως ορίζεται στα άρθρα 1252 και 1253 ΑΚ.
3. Αν επιβληθεί από τρίτο κατάσχεση στην ενεχυρασθείσα απαίτηση, ο οφειλέτης οφείλει να γνωστοποιήσει την ύπαρξη ενεχύρου με την κατά το άρθρο 985 ΚΠολΔ δήλωσή του.
4. Όταν περιέρχεται στον ενεχυραστή κινητό πράγμα σε εκπλήρωση ενεχυρασθείσας μη χρηματικής απαίτησης, συστήνεται επ’ αυτού και υπέρ του ενεχυρούχου δανειστή ενέχυρο, αντιστοίχως.
Σκοπός του νομοσχεδίου, όπως αναφέρεται στο πρώτο άρθρο του, είναι η δημιουργία ενός συνεκτικού και σύγχρονου νομοθετικού πλαισίου γύρω από την εμπράγματη ασφάλεια του ενεχύρου, ώστε να προσαρμοστεί στα νέα τεχνολογικά και οικονομικά δεδομένα βάσει των ευρωπαϊκών και διεθνών καλών πρακτικών, προκειμένου να αντιμετωπιστούν προβλήματα που εντοπίζονται στον τομέα της παροχής πίστωσης και χρηματοδότησης μέσω της παροχής εξασφαλίσεων σε κινητά.
Αντικείμενο του νομοσχεδίου είναι:
α) η τροποποίηση του νομοθετικού πλαισίου για το ενέχυρο με εισαγωγή νέων ρυθμίσεων κυρίως σχετικά με τη σύσταση και την εκτέλεση ενεχύρων επί κινητών, απαιτήσεων και άλλων δικαιωμάτων,
β) η θεσμοθέτηση του Ενιαίου Κεντρικού Ηλεκτρονικού Μητρώου Ενεχύρων επί κινητών, απαιτήσεων και άλλων δικαιωμάτων και της υποχρεωτικής εγγραφής των συμβάσεων ενεχύρου και λοιπών εγγραπτέων πράξεων σε αυτό.
Σύμφωνα με το νομοσχέδιο,
1. Η σύσταση ενεχύρου σε χρηματική απαίτηση γίνεται με συμφωνία μεταξύ ενεχυραστή και δανειστή, στην οποία προσδιορίζονται α) η απαίτηση επί της οποίας συστήνεται το ενέχυρο με αναφορά ιδίως στο ύψος της και στον οφειλέτη της, καθώς και β) η ασφαλιζόμενη με το ενέχυρο απαίτηση. Kαταρτίζεται με ιδιωτικό ή με ηλεκτρονικό έγγραφο και εγγράφεται στο μητρώο του άρθρου 15.
2. Δεν απαιτείται εγγραφή στο μητρώο του άρθρου 15, όταν αντικείμενο του ενεχύρου είναι τραπεζική κατάθεση και δανείστρια η τράπεζα στην οποία τηρείται η κατάθεση.
3. Το ενέχυρο εκτείνεται στους τόκους που καθίστανται απαιτητοί μετά από τη σύστασή του.
4. Με τις προϋποθέσεις της παρ. 1 ενεχυριάζεται και μη χρηματική απαίτηση για μεταβίβαση της κυριότητας κινητού.
Ο οφειλέτης απαλλάσσεται από την οφειλή και ελευθερώνεται έναντι του ενεχυραστή, εφόσον την καταβάλει στον ενεχυρούχο δανειστή και εγγραφεί στο μητρώο του άρθρου 15 η πράξη απόσβεσης και εξάλειψης του ενεχύρου.Μετά από την εξάλειψη του ενεχύρου από το μητρώο του άρθρου 15, η ύπαρξή του δεν μπορεί να αντιταχθεί έναντι τρίτων.
Ο ενεχυρούχος δανειστής και ο ενεχυραστής δικαιούνται να περιλάβουν στη σύμβαση ενεχύρου κατά το άρθρο 5, όρο, σύμφωνα με τον οποίο το ενέχυρο συνεπάγεται εκχώρηση της απαίτησης στον ενεχυρούχο δανειστή, από τον χρόνο της σύστασής του με τη διαλυτική αίρεση της εξόφλησης της ασφαλιζόμενης απαίτησης. Στην περίπτωση αυτή, και με την επιφύλαξη του άρθρου 7, εφαρμόζονται αναλόγως τα άρθρα 455 έως 470 του Αστικού Κώδικα.
Το ενέχυρο επί ονομαστικών μετοχών συστήνεται με ιδιωτικό ή με ηλεκτρονικό έγγραφο και με εγγραφή στο μητρώο. Το ενέχυρο καταχωρίζεται μετά από τη σύστασή του στο βιβλίο μετοχών και σημειώνεται επί των τίτλων, εφόσον είναι έγχαρτοι, ή στο αποθετήριο, εάν πρόκειται για μετοχές εισηγμένες στο Χρηματιστήριο Αθηνών, σύμφωνα με τις διατάξεις του Κανονισμού του Συστήματος Άυλων Τίτλων.
Σε περίπτωση ενεχύρου επί ονομαστικών μετοχών χωρεί αναγκαστική εκτέλεση ανεξάρτητα από την κατοχή των εκδοθεισών μετοχών από τον ενεχυρούχο δανειστή. Εάν δεν συμφωνήθηκε διαφορετικά, το ενέχυρο εκτείνεται αυτόματα και στα μερίσματα και τοκομερίδια.
Το ενέχυρο επί μεριδίου εταιρείας περιορισμένης ευθύνης ή ιδιωτικής κεφαλαιουχικής εταιρείας συστήνεται με ιδιωτικό ή ηλεκτρονικό έγγραφο. Στην περίπτωση αυτή η γνωστοποίηση της ενεχύρασης προς την εταιρεία είναι έγγραφη, υπογράφεται από τον ενεχυρούχο δανειστή και τον ενεχυραστή και είναι δυνατό να γίνει και μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου (e-mail).
Προβλέπεται, επίσης, πλασματικό ενέχυρο κινητών, δηλαδή χωρίς παράδοση της κατοχής, με συμφωνία μεταξύ του κυρίου του πράγματος και του δανειστή, η οποία καταχωρίζεται με πρωτοβουλία οποιουδήποτε μέρους στο μητρώο του άρθρου 15. Η συμφωνία καταρτίζεται με ιδιωτικό ή ηλεκτρονικό έγγραφο.
Το ηλεκτρονικό μητρώο
Σχετικά με τη σύσταση Ηλεκτρονικού Μητρώου Ενεχύρων και του Φορέα Διαχείρισης και Λειτουργίας προβλέπεται, μεταξύ άλλων, ότι:
1. Στο νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου με την επωνυμία «Ελληνικό Κτηματολόγιο» συστήνεται «Ηλεκτρονικό Μητρώο Ενεχύρων» (εφεξής «μητρώο»), το οποίο λειτουργεί ως ψηφιακή δημόσια υπηρεσία μέσω της Ενιαίας Ψηφιακής Πύλης της Δημόσιας Διοίκησης (gov.gr-ΕΨΠ). Αντικείμενο του μητρώου είναι η τήρηση, ενημέρωση και λειτουργία του συστήματος εγγραφής πράξεων της παρ. 2 του άρθρου 17, με σκοπό τη διασφάλιση της δημοσιότητας και αξιοπιστίας των νομικών δεδομένων και πληροφοριών και τη διασφάλιση της δημόσιας πίστης και ασφάλειας των συναλλαγών σε σχέση με τα δεδομένα αυτά.
2. Το μητρώο λειτουργεί ως ενιαίο ηλεκτρονικό σύστημα οργανωμένων, σύμφωνα με τις διατάξεις του παρόντος, νομικών και άλλων δεδομένων και πληροφοριών, για όλες τις πράξεις της παρ. 2 του άρθρου 17 που συστήνονται στις περιοχές λειτουργίας και αρμοδιότητας Κτηματολογικών Γραφείων ή Υποκαταστημάτων του φορέα «Ελληνικό Κτηματολόγιο».
3. Ο σχεδιασμός, η συνολική διαχείριση και η παραγωγική λειτουργία, καθώς και η τεχνολογική ανάπτυξη και υποστήριξη του μητρώου και της ηλεκτρονικής υπηρεσίας της παρ. 1 αποτελούν αρμοδιότητα του νομικού προσώπου δημοσίου δικαίου με την επωνυμία «Ελληνικό Κτηματολόγιο», το οποίο ορίζεται ως Φορέας Διαχείρισης και Λειτουργίας του μητρώου (εφεξής «Φορέας»).
