Σε υψηλά επίπεδα, πάνω από 20 δισ. ευρώ παραμένει το χρήμα που κυκλοφορεί εκτός τραπεζικού συστήματος στην Ελλάδα, όπως αποκαλύπτει η έκθεση της Τράπεζας της Ελλάδος.
Οι αιτίες είναι πολλές, όπως η έλλειψη εμπιστοσύνης, τα χαμηλά (έως μηδενικά) επιτόκια, αλλά κυρίως οι έλεγχοι των καταθέσεων και οι κατασχέσεις της εφορίας. Έτσι, οι Έλληνες εξακολουθούν να κρατούν στα στρώματα και στις θυρίδες σημαντικά ποσά μετρητών… «δια τον φόβο τον Ιουδαίων».
Σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος, στο εννεάμηνο Ιανουαρίου Σεπτεμβρίου, η εκτιμώμενη νομισματική κυκλοφορία ως ποσοστό του ΑΕΠ υποχώρησε σε 12% στο τέλος της περιόδου Ιανουαρίου-Σεπτεμβρίου 2019 από 16% αντιστοίχως το 2018.
Σε νούμερα, τα συγκεκριμένα ποσοστά σημαίνουν ότι το 2018 κυκλοφορούσε εκτός τραπεζικού συστήματος, ποσό ύψους 29,5 δισ. ευρώ, ενώ φέτος το ποσό μειώθηκε σε 23 δισ. ευρώ.
Παρά τη βελτίωση, το χρήμα εκτός τραπεζικού συστήματος παραμένει πολλαπλάσιο, σε σχέση με εκείνο που θα έπρεπε να είναι, σε μια κανονική οικονομία.
Το 2009 που οι καταθέσεις ήταν στο ποσό των 235 δισ. ευρώ και το ΑΕΠ στο ποσό των 242 δισ. ευρώ το χρήμα που κυκλοφορούσε εκτός τραπεζών ήταν μόλις 9,3 δισ. ευρώ.
Σήμερα, με τις καταθέσεις νοικοκυριών και επιχειρήσεων να ανέρχονται σε περίπου 148 δισ. ευρώ, και το ΑΕΠ να είναι στο ποσό των 192 δισ. ευρώ, τα μετρητά θα έπρεπε να είναι περίπου στα 6 δισ. ευρώ.
Η μείωση της νομισματικής κυκλοφορίας στο εννεάμηνο του 2019, αποδίδεται από την ΤτΕ, στην αύξηση των καταθέσεων των νοικοκυριών, που συνέβαλε στην επιστροφή αποθησαυρισμένων τραπεζογραμματίων, ενώ συνέβαλε επίσης και η αυξημένη εισροή χρήματος από ξένους επισκέπτες στη χώρα μας σε συνδυασμό με τη διευρυμένη χρήση ηλεκτρονικών μέσων πληρωμών για τη διενέργεια συναλλαγών.
Οι προοπτικές εξέλιξης των τραπεζικών καταθέσεων εκτιμώνται γενικά ως θετικές, καθώς η συνεχής βελτίωση της εμπιστοσύνης όσον αφορά τις προοπτικές της ελληνικής οικονομίας και του τραπεζικού συστήματος και η περαιτέρω άνοδος της οικονομικής δραστηριότητας αναμένεται να εξακολουθήσουν να στηρίζουν τη ζήτηση τραπεζικών καταθέσεων το επόμενο διάστημα. Επιπρόσθετα, η αναμενόμενη ενίσχυση των ηλεκτρονικών συναλλαγών, στο πλαίσιο των προβλεπόμενων μέτρων πολιτικής, εκτιμάται ότι θα συνδράμει προς την κατεύθυνση αυτή.
Γιατί μένει έξω από τις τράπεζες το χρήμα
Ο βασικός λόγος που το χρήμα μένει έξω από τις τράπεζες είναι ο έλεγχος των τραπεζικών του λογαριασμών από την εφορία, οι οποίοι (έλεγχοι) είναι καθημερινή πραγματικότητα.
Μέσω του «Ειδικού Λογισμικού Ελέγχου Προσαύξησης Περιουσίας», το οποίο αντλεί στοιχεία από τις εγχώριες τράπεζες, τα οποία αφορούν στο σύνολο των χρηματοοικονομικών προϊόντων (καταθέσεις, ομόλογα, αμοιβαία κ.λπ.), καθώς και των διενεργηθέντων σε αυτά αναλυτικών κινήσεων. Η εφορία ανά πάσα στιγμή να «βλέπει» τις κινήσεις των λογαριασμών και να συγκρίνει καταθέσεις και δηλωθέντα εισοδήματα και να καλεί για έλεγχο, αν διαπιστώσει δυσαρμονία.
Εκατοντάδες είναι οι περιπτώσεις των φορολογουμένων που «τσίμπησε» το συγκεκριμένο λογισμικό στους οποίους κυριολεκτικά, η εφορία τους άδειασε τους τραπεζικούς λογαριασμούς. Με τους φόρους και τις προσαυξήσεις η συνολική επιβάρυνση ξεπέρασε το 70% ή και το 90%, όπως προκύπτει από χαρακτηριστικές περιπτώσεις που δημοσιοποίησε το Σin.
Υπάρχει επίσης ο κίνδυνος των κατασχέσεων από την εφορία, για χρέη προς το δημόσιο. Σήμερα οι οφειλέτες προς το Δημόσιο ανέρχονται σε περίπου 4 εκατομμύρια ΑΦΜ (ιδιώτες και επιχειρήσεις).
Με το σύστημα των κατασχέσεων που εφαρμόζει η ΑΑΔΕ, όποιος οφείλει , μπορεί ανά πάσα στιγμής όχι μόνο να του κατάσχει τα ποσά που οφείλει αλλά ακόμη και αν είναι σε ρύθμιση και την αποπληρώνει, να του δεσμεύσει ολόκληρο το ποσό του λογαριασμού, μέχρι να αποπληρωθεί η οφειλή.
Επίσης, δεν δεσμεύεται μόνο το ποσό που υπάρχει μέσα στον λογαριασμό, αλλά κατάσχονται και τα ποσά που κατατίθενται (από πελάτες, αμοιβές κ.λπ.) στον δεσμευμένο λογαριασμό.
Δηλαδή, η δέσμευση των λογαριασμών, μπορεί να είναι πολύμηνη ή και πάνω από 12μηνο, ανάλογα με τη διάρκεια της ρύθμισης. Στο πλαίσιο αυτό, ο φορολογούμενος έχει κίνητρο να προτιμά τις συναλλαγές με μετρητά, στην περίπτωση που έχει ανοιχτούς λογαριασμούς με την εφορία.
Αν είναι επαγγελματίας, δελεάζει με προσφορές τους πελάτες του να πληρώσουν με μετρητά, ενώ και οι πελάτες επωφελούνται από εκπτώσεις.
Ο χαμένος της υπόθεσης είναι το δημόσιο, λόγω της φοροδιαφυγής που συντελείται, αλλά και οι τράπεζες που δεν έχουν στα ταμεία τους τα μετρητά που θα ήθελαν.
Τέλος, πρέπει να σημειωθεί ότι τα επιτόκια που προσφέρουν σήμερα οι τράπεζες είναι σχεδόν μηδενικά και δεν προσφέρουν κανένα κίνητρο, για να επιστρέψουν χρήματα σε καταθετικούς λογαριασμούς.
