Με μία πολλά υποσχόμενη ψηφιακή προβολή υποδέχεται την νέα χειμερινή περίοδο το Νέο Ψηφιακό Πλανητάριο. Πρόκειται για την νέα παραγωγή του Ιδρύματος Ευγενίδου με τίτλο: «Ο Κόκκινος Πλανήτης», που υπόσχεται να μας ταξιδέψει ως τον γειτονικό μας πλανήτη Άρη και να δούμε τις προσπάθειες εξερεύνησής του όπως δεν τις έχουμε ξαναδεί ποτέ!
Η υποβλητική φωνή του Γιάννη Στάνκογλου μας καθοδηγεί στον δρόμο προς τον Κόκκινο Πλανήτη και καθώς πλησιάζουμε θα καταλάβουμε ότι μοιάζει πιο κρύος από την Αρκτική και πιο άνυδρος από την Σαχάρα. Σύμφωνα, ωστόσο, με όλες τις ενδείξεις, ο πλανήτης αυτός ήταν κάποτε αρκετά πιο θερμός, με πυκνή ατμόσφαιρα και νερό που σχημάτιζε λίμνες και θάλασσες.
Πώς έχασε ο Άρης το νερό του; Εμφανίστηκαν άραγε μικρόβια στον Άρη, όταν ο πλανήτης αυτός ήταν πιο φιλόξενος στην ζωή; Πώς εξελίσσεται η εξερεύνηση του κόκκινου πλανήτη, συνεχίζεται και πότε θα περπατήσουν στην επιφάνειά του οι πρώτοι αστροναύτες;
Σε αυτά και πολλά άλλα ερωτήματα δίνουν απαντήσεις μέσα στην ταινία τρεις σπουδαίοι Έλληνες Επιστήμονες που έχουν ασχοληθεί με το θέμα και οι οποίοι με ιδιαίτερη χαρά μοιράζονται μαζί μας τις γνώσεις και εμπειρίες τους. Πρόκειται για τον Δρα Σταμάτη Κριμιζή, Ακαδημαϊκό, Διαστημικό Επιστήμονα με διακεκριμένη επαγγελματική σταδιοδρομία ως εκπαιδευτικός και πρωτοπόρος ερευνητής και συμμετοχή στα σπουδαιότερα διαστημικά προγράμματα των Η.Π.Α. και της NASA, τον Δρα Παναγιώτη Νιάρχο, Ομότιμο Καθηγητή Παρατηρησιακής Αστροφυσικής, Ε.Κ.Π.Α., καθώς και τον Δρα Κοσμά Γαζέα, Λέκτορα Τομέα Αστροφυσικής, Αστρονομίας, Μηχανικής στο Τμήμα Φυσικής, Ε.Κ.Π.Α..
Η παράσταση θα ενταχθεί στο τρέχον πρόγραμμα του Πλανηταρίου και θα προβάλλεται καθ’ όλη την χειμερινή περίοδο. Προτείνεται για παιδιά ηλικίας 10+ και ενήλικες.
Η πρεμιέρα της παράστασης θα γίνει την Τρίτη 22 Οκτωβρίου 2019, οπότε και θα πραγματοποιηθούν δυο παραστάσεις (ώρες 18:30 και 20:00). Και τις δύο παραστάσεις θα προλογίσει ο Δρ. Κοσμάς Γαζέας, Λέκτορας Τομέα Αστροφυσικής, Αστρονομίας και Μηχανικής στο Τμήμα Φυσικής, Ε.Κ.Π.Α..
Η είσοδος την ημέρα της πρεμιέρας είναι ελεύθερη. Απαραίτητα είναι τα δελτία εισόδου, η διανομή των οποίων θα πραγματοποιείται από το Ταμείο του Πλανηταρίου από τις 18:00 της ίδιας ημέρας. Κάθε άτομο θα μπορεί να προμηθευτεί έως 2 δελτία εισόδου. Θα διατεθούν 240 δελτία εισόδου για κάθε προβολή.
«Ο Κόκκινος Πλανήτης»
Λίγο πριν την αυγή του 20ού αιώνα, οι γνώσεις μας για τον Άρη ήταν ακόμη ελάχιστες. Το 1894, για παράδειγμα, ο Αμερικανός αστρονόμος Percival Lowell, ήταν βέβαιος ότι είχε ανακαλύψει ενδείξεις που υποδήλωναν την ύπαρξη εξωγήινων! Γιγάντια τεχνητά κανάλια που μετέφεραν, όπως πίστευε, νερό από τους πόλους του πλανήτη για την άρδευση της ερήμου που καλύπτει την επιφάνειά του.
Ακόμη και το 1960, ωστόσο, οι περιορισμένες δυνατότητες των επίγειων τηλεσκοπίων δεν μας επέτρεπαν να διακρίνουμε λεπτομέρειες στην επιφάνεια του κόκκινου πλανήτη. Σταδιακά, ωστόσο, ο Άρης άρχισε να μας αποκαλύπτει τα μυστικά του.
Η συστηματική μελέτη του κόκκινου πλανήτη, και συνάμα η πρώτη επιστημονικά τεκμηριωμένη διάψευση των τεχνητών καναλιών του Lowell, ξεκίνησε το 1965, με την εκτόξευση του Mariner 4. Έξι χρόνια αργότερα, το Mariner 9 ξεκινούσε κι αυτό το ταξίδι του προς τον Άρη. Ελάχιστοι φαντάζονταν τότε ότι ο διαστημικός αυτός θαλασσοπόρος θα διεύρυνε τόσο σημαντικά τις γνώσεις μας γι’ αυτόν.
Η σπουδαιότερη ανακάλυψη του Mariner 9, αλλά και η πρώτη σοβαρή ένδειξη για την ύπαρξη νερού στον Άρη κατά το αρχέγονο παρελθόν του, είναι ένα σύστημα από ρωγμές και ρήγματα, τόσο αχανές, που αν βρίσκονταν στην Γη θα διέτρεχε την Ευρώπη από την Λισαβώνα μέχρι πέρα από την Μόσχα: η Κοιλάδα Mariner.
Έκτοτε, υλοποιήθηκαν δεκάδες διαστημικές αποστολές προς τον Άρη, πολλές απ’ τις οποίες εστίασαν στην διερεύνηση της γεωλογικής του εξέλιξης και στην «ιστορία» του νερού στην επιφάνειά του. Είναι γεγονός, πάντως, ότι ο Άρης έχει αντισταθεί στην προσπάθειά μας να τον εξερευνήσουμε, αφού τουλάχιστον οι μισές απ’ τις αποστολές που σχεδιάστηκαν για τον σκοπό αυτό απέτυχαν. Εκείνες, όμως, που υλοποιήθηκαν με επιτυχία έχουν διευρύνει εντυπωσιακά τις γνώσεις μας γι’ αυτόν.
Χάρη στον τεράστιο όγκο δεδομένων που έχουμε συλλέξει, γνωρίζουμε ότι ο Άρης εμπεριέχει μεγάλες ποσότητες πάγου, τόσο στην επιφάνεια των πολικών περιοχών του, όσο και στο υπέδαφος. Πολύ περισσότερο, τα δεδομένα που έχουμε συλλέξει καταδεικνύουν ότι πριν από 3,5-4 δισ. χρόνια ο πλανήτης αυτός διέθετε νερό σε υγρή μορφή και μάλιστα σε ποσότητες μεγαλύτερες απ’ αυτές που αντιστοιχούν στα αποθέματα πάγου που έχουμε εντοπίσει.
Το πώς ακριβώς έχασε ο Άρης το νερό που κάποτε διέθετε οφείλεται κατά πάσα πιθανότητα στην συνεχή «διάβρωση» της ατμόσφαιράς του από την υπεριώδη ακτινοβολία και τον ηλιακό άνεμο, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι ο Άρης απώλεσε νωρίς την προστατευτική ασπίδα του μαγνητικού του πεδίου.
Σήμερα, οι συνθήκες στον Άρη είναι ιδιαίτερα εχθρικές για την ζωή. Αυτό, ωστόσο, δεν ίσχυε κατά το αρχέγονο παρελθόν του πλανήτη, αφού το ηπιότερο κλίμα, η πυκνότερη ατμόσφαιρα και τα μεγάλα αποθέματα νερού που φαίνεται ότι υπήρχαν, καθιστούσαν τις συνθήκες ευνοϊκές για την εμφάνιση των απλούστερων μορφών της. Αυτό φυσικά δεν αποτελεί απόδειξη ότι η ζωή όντως έκανε τότε τα πρώτα της δειλά βήματα στην επιφάνεια του κόκκινου πλανήτη.
Εξακολουθούμε, δηλαδή, να αγνοούμε εάν συντελέστηκε και στον Άρη το «θαύμα της ζωής». Όπως έλεγε, εξάλλου, και ο αστρονόμος Carl Sagan, «ακραίοι ισχυρισμοί απαιτούν εξαιρετικές αποδείξεις». Αυτές ακριβώς τις «εξαιρετικές» αποδείξεις για την ύπαρξη μικροβιακής ζωής στον Άρη δεν τις έχουμε ακόμη ανακαλύψει. Ίσως, όμως, τις ανακαλύψουν οι αστροναύτες που κάποια μέρα θα περπατήσουν στην επιφάνειά του.
Πραγματικά, τόσο η NASA, όσο και ο ιδιωτικός τομέας, ήδη επεξεργάζονται σχέδια για την πρώτη επανδρωμένη αποστολή προς τον Άρη, η οποία πιθανόν να υλοποιηθεί προς τα τέλη της δεκαετίας του 2030. Οι μεγάλες, όμως, τεχνολογικές προκλήσεις που αφορούν κυρίως στην ασφάλεια των αστροναυτών, δεν έχουν σε καμία περίπτωση επιλυθεί. Γι’ αυτό και πολλοί επιστήμονες εκτιμούν ότι η πρώτη επανδρωμένη αποστολή προς τον Άρη δεν θα είναι δυνατόν να υλοποιηθεί με ασφάλεια νωρίτερα από τα μέσα της δεκαετίας του 2040.
Υπενθυμίζουμε ότι οι χώροι του Ιδρύματος Ευγενίδου είναι προσβάσιμοι και φιλικοί σε ανθρώπους με κινητική αναπηρία, ενώ έχει προβλεφθεί διερμηνεία στην Ελληνική Νοηματική Γλώσσα ή/και χειλεανάγνωση. Οι σκύλοι – οδηγοί τυφλών είναι ευπρόσδεκτοι.
