Ιδιαίτερα επώδυνες ήταν οι περικοπές στις συντάξεις κατά την πρώτη μνημονιακή περίοδο και συγκεκριμένα μέχρι και το έτος 2014, καθώς έφτασαν στο 52% για τις κύριες συντάξεις ενώ μέχρι και 77,2% ανήλθε το «κούρεμα» στις επικουρικές συντάξεις.
Με το τρίτο μνημόνιο, και στα έτη 2015 και 2016 ακολούθησε νέος, αλλά μικρότερος γύρος περικοπών, στις συντάξιμες αποδοχές, και ο κύκλος των περικοπών έκλεισε με τον νόμο Κατρούγκαλου το 2016.
Στα έτη 2018 και 2019 δεν υπήρξε καμία επιβάρυνση των συντάξεων ενώ, η κυβέρνηση πέτυχε να ακυρώσει τη μείωση των συντάξεων, που επρόκειτο να γίνει από την 1-1-2019, μέσω του επανυπολογισμού.
Μάλιστα αυτή η κίνηση είχε ως αποτέλεσμα, αντί για μειώσεις να προκύψουν αυξήσεις στις συντάξεις περίπου 620.000 δικαιούχων, από την 1-1-2019.
Σύμφωνα με τα στοιχεία που περιέχονται σε μελέτη του Ινστιτούτου Εναλλακτικών Πολιτικών ΕΝΑ, οι διαδοχικές μειώσεις στις κύριες συντάξεις την περίοδο 2010-2013 φτάνουν στο 45% και το 2013, που καταργήθηκε η 13η και 14η σύνταξη φτάνουν στο 52% σε επίπεδο ετήσιου εισοδήματος από κύριες συντάξεις.
Μετά τις αυξήσεις στις συντάξιμες αποδοχές των περίπου 620.000 συνταξιούχων, αλλά κυρίως με τη νομοθέτηση της 13ης σύνταξης, το μέσο εισόδημα των συνταξιούχων από το 2019 θα αυξηθεί, μετά από 8 χρόνια μειώσεων ή στασιμότητας.
Αναλυτικότερα, οι μειώσεις των κύριων συντάξεων την περίοδο 2010-2014, με βάση τους νόμους που ψηφίστηκαν ήταν οι ακόλουθες:
Οι επικουρικές
Παράλληλα, την περίοδο 2010–2014 οι μειώσεις στις επικουρικές συντάξεις στο Ταμείο Επικουρικής Ασφάλισης Δημοσίων Υπαλλήλων (ΤΕΑΔΥ) διαμορφώθηκαν μεταξύ 15,35% και 73,42%, ενώ στο Ενιαίο Ταμείο Επικουρικής Ασφάλισης Μισθωτών (ΕΤΕΑΜ) οι μειώσεις κυμαίνονται μεταξύ 27,44% και 77,2% ανάλογα με το ύψος της επικουρικής σύνταξης, λόγω της κατάργησης της 13ης και 14ης σύνταξης.
Σημειώνεται, ότι, το δεύτερο μνημόνιο προέβλεψε και το κούρεμα των αποθεματικών των ασφαλιστικών ταμείων μέσω του PSI και οδήγησε σε απώλεια 11 δισ. ευρώ.
Ειδικότερα οι περικοπές στις επικουρικές συντάξεις ήταν οι ακόλουθες:
Περίοδος 2015–2018
Την περίοδο 2015–2017 στις κύριες συντάξεις οι μειώσεις έφτασαν τις 2,0 ποσοστιαίες μονάδες λόγω της παρακράτησης της εισφοράς υγείας από 4% σε 6%, στο καταβαλλόμενο ποσό της σύνταξης, και όχι στο αρχικό ποσό της.
Σαφώς οι περικοπές ήταν λιγότερες, σε σχέση με την πενταετία 2010 - 2014, αλλά ήταν επώδυνες, δεδομένου ότι ήρθαν μετά τις μεγάλες μειώσεις των δύο πρώτων μνημονίων και επιβάρυναν τη θέση των συνταξιούχων.
Ειδικότερα, έγιναν οι ακόλουθες μειώσεις:
Στις επικουρικές συντάξεις επιβλήθηκε εισφορά υπέρ ασθένειας 6%, ενώ έγιναν περικοπές με προστασία των χαμηλών και μεσαίων συντάξεων εφόσον επηρεάστηκαν τα ποσά που υπερέβαιναν αθροιστικά (κύρια και επικουρική) τα 1.300 ευρώ μεικτά.
Ειδικότερα, στις επικουρικές την περίοδο 2015-2016 έγιναν οι ακόλουθες μειώσεις:
Όπως σημειώνει το ΕΝΑ, μετά τη λήξη του 3ου Προγράμματος Οικονομικής Προσαρμογής κατέστη δυνατή η αποφυγή της κατάργησης της προσωπικής διαφοράς από 01/01/2019, κάτι που συνεπάγεται οριστικό τέλος στις μειώσεις των συντάξεων και οδηγεί σε 620.000 κύριες συντάξεις να αυξάνονται από την 1/1/2019 μετά τον επανα-υπολογισμό με το ν. 4387/16.
Επίσης, οι νυν συνταξιούχοι και όσοι έχουν αιτηθεί συνταξιοδότησης μέχρι 31/12/2018 δεν έχουν από 1/1/2019 καμία περαιτέρω περικοπή ή μείωση στη σύνταξή τους, κύρια και επικουρική.
Την ίδια στιγμή, μειώθηκε σημαντικά ο αριθμός των εκκρεμών συντάξεων από το 2015 μέχρι σήμερα και νομοθετήθηκε μια σειρά από θετικά μέτρα όπως η απονομή προσωρινής σύνταξης στο 80% της οριστικής σε όσους υποβάλλουν ηλεκτρονικά την αίτηση συνταξιοδότησης, η θέσπιση κατώτατων ορίων για τις συντάξεις χηρείας που προβλέπει ελάχιστη σύνταξη 360 ευρώ για τη χήρα/το χήρο και 360 ευρώ για τα παιδιά, επαναφορά της σύνταξης χηρείας στο 70% της σύνταξης του θανόντα αντί στο 50% που είχε θεσμοθετηθεί με τον Ν. 4387/16.
Επίσης, ιδιαίτερα σημαντικό είναι το γεγονός ότι θεσπίστηκε το δικαίωμα σύνταξης ανασφάλιστου υπερήλικα στους ηλικιωμένους μη μισθωτούς που οφείλουν ασφαλιστικές εισφορές αλλά πληρούν τα σχετικά εισοδηματικά κριτήρια.
Βέβαια, προσθέτει, πως, η πλέον σημαντική παρέμβαση στον τομέα των συντάξεων την τελευταία τετραετία είναι η θεσμοθέτηση μόνιμης συνταξιοδοτικής παροχής ("13η σύνταξη") η οποία συνιστά το πρώτο μέτρο πολιτικής που, από την εκδήλωση της κρίσης, αυξάνει καθολικά (δηλαδή αφορά σε όλους, έστω και με αναλογική κατανομή) τις αποδοχές των συνταξιούχων, αντιστρέφοντας την τάση από το 2010.
