Η Κίνα διατηρεί αυστηρούς περιορισμούς στην πρόσβαση ξένων εταιρειών σε σπάνιες γαίες, προκαλώντας σημαντικές ζημιές για ευρωπαϊκές επιχειρήσεις, σύμφωνα με τον Σύνδεσμο Ευρωπαϊκών Επιχειρήσεων στην Κίνα (ECCC). Όπως γνωστοποίησε ο οργανισμός, τουλάχιστον μία εταιρεία έχει χάσει «εκατομμύρια ευρώ» λόγω της αδυναμίας εξασφάλισης σταθερής ροής πρώτων υλών.
Οι σπάνιες γαίες –κρίσιμα ορυκτά για την παραγωγή από ηλεκτρικά αυτοκίνητα και ανεμογεννήτριες έως ημιαγωγούς και στρατιωτικό εξοπλισμό– βρίσκονται σε μεγάλο βαθμό υπό τον έλεγχο του Πεκίνου. Η Κίνα παρήγαγε το 69% της παγκόσμιας εξόρυξης το 2024 και κατέχει σχεδόν το ήμισυ των παγκόσμιων αποθεμάτων, σύμφωνα με την αμερικανική Γεωλογική Υπηρεσία.
Από τα τέλη του 2024, το Πεκίνο έχει εντείνει τους περιορισμούς στις εξαγωγές, απαιτώντας μάλιστα από τις ξένες εταιρείες να αποδεικνύουν ότι οι πρώτες ύλες δεν θα χρησιμοποιηθούν για στρατιωτικούς σκοπούς. Μετά την εμπορική εκεχειρία με τις ΗΠΑ τον Μάιο, η Κίνα άρχισε να εκδίδει άδειες εξαγωγών «μίας χρήσης». Παρά τη βραχυπρόθεσμη αύξηση των εγκρίσεων τον Ιούνιο και τον Ιούλιο, το ECCC προειδοποιεί ότι οι επιχειρήσεις ξαναβρίσκονται αντιμέτωπες με αυξανόμενα εμπόδια.
Η σημασία για την Ευρώπη είναι μεγάλη: σχεδόν οι μισές εισαγωγές σπάνιων γαιών της ΕΕ το 2024 προήλθαν από την Κίνα, με τη Ρωσία και τη Μαλαισία να ακολουθούν.
Η Volkswagen διαβεβαίωσε ότι προς το παρόν η τροφοδοσία της παραμένει σταθερή, ωστόσο η ECCC τονίζει ότι οι άδειες δεν εγγυώνται συνεχή πρόσβαση, εντείνοντας την αβεβαιότητα.
Το ζήτημα έρχεται να προστεθεί στη γενικότερη επιδείνωση του επιχειρηματικού κλίματος στην Κίνα, όπου οι ξένοι επενδυτές αναζητούν διεξόδους σε άλλες αγορές, κυρίως στη Νοτιοανατολική Ασία. Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του Αμερικανικού Εμπορικού Επιμελητηρίου στη Σαγκάη, σχεδόν οι μισές επιχειρήσεις-μέλη μετέφεραν επενδύσεις εκτός Κίνας, καταγράφοντας ιστορικό υψηλό.
Η ECCC σκοπεύει να ενημερώσει την επόμενη εβδομάδα τους ευρωπαίους αξιωματούχους στις Βρυξέλλες για τις δυσκολίες των εταιρειών, ενώ στην ετήσια έκθεσή της ζητά από το Πεκίνο μεγαλύτερη διαφάνεια, περιορισμό της υπερπαραγωγής και ενίσχυση του ρόλου του ιδιωτικού τομέα.
Οι εξελίξεις αποκτούν ακόμη μεγαλύτερη σημασία ενόψει της επικείμενης συνόδου κορυφής τον Οκτώβριο, όπου η κινεζική ηγεσία θα παρουσιάσει το νέο πενταετές πλάνο για την περίοδο 2026–2030.
Όπως σημείωσε ο πρόεδρος του ECCC, Jens Eskelund, «οι σημερινές προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε, είναι σε μεγάλο βαθμό αποτέλεσμα πολιτικών επιλογών του παρελθόντος – επομένως αυτά τα σχέδια έχουν βαρύνουσα σημασία, καθώς καθορίζουν την κατεύθυνση».
