Η πολυαναμενόμενη συνάντηση του Ινδού πρωθυπουργού Ναρέντρα Μόντι με τον Κινέζο πρόεδρο Σι Τζινπίνγκ στο Τιαντζίν, στο πλαίσιο της 25ης συνόδου του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης (SCO), φέρνει ξανά στο προσκήνιο τις σύνθετες ισορροπίες μεταξύ των δύο μεγαλύτερων οικονομιών της Ασίας. Η επίσκεψη είναι η πρώτη του Μόντι στην Κίνα μετά από επτά χρόνια και, κυρίως, μετά τη σύγκρουση στρατιωτών στην κοιλάδα Γκαλουάν το 2020, που βύθισε τις σχέσεις των δύο χωρών σε ψυχροπολεμικό κλίμα.
Σήμερα, ωστόσο, η οικονομική συγκυρία και οι πιέσεις από τις εμπορικές πολιτικές των ΗΠΑ φαίνεται να ωθούν το Πεκίνο και το Νέο Δελχί σε μια μορφή αναγκαστικής συνεργασίας, ένα «ταγκό» ανάμεσα στον ελέφαντα και τον δράκο.
Η υπενθύμιση της καχυποψίας ήρθε πρόσφατα, όταν η Foxconn ανακάλεσε εκατοντάδες Κινέζους μηχανικούς από εργοστάσιο στην Ινδία, ύστερα από οδηγία του Πεκίνου για περιορισμό της μεταφοράς τεχνολογίας στη γειτονική χώρα.
Ωστόσο, μπροστά στην κοινή πρόκληση των αμερικανικών δασμών και στον ανασχηματισμό των παγκόσμιων αλυσίδων εφοδιασμού, Ινδία και Κίνα δεν μπορούν να αγνοούν η μία την άλλη.
Ο Κινέζος ΥΠΕΞ Γουάνγκ Γι, κατά την επίσκεψή του στο Νέο Δελχί την προηγούμενη εβδομάδα, μίλησε για «σχέση εταίρων, όχι αντιπάλων».
Οι ειδικοί, πάντως, παραμένουν επιφυλακτικοί: «Η καχυποψία απέναντι στην Κίνα είναι βαθιά ριζωμένη στην Ινδία», σημειώνει ο Άμιτ Μπαντάρι, αναλυτής στο think tank Gateway House.
Εμπόριο: Πλεόνασμα με ΗΠΑ, έλλειμμα-ρεκόρ με Κίνα
Το εμπορικό ισοζύγιο δείχνει την ανισορροπία: η Ινδία έχει πλεόνασμα $45,8 δισ. με τις ΗΠΑ, αλλά έλλειμμα $99,2 δισ. με την Κίνα (έως τον Μάρτιο 2025), το οποίο διευρύνεται χρόνο με τον χρόνο. Οι εισαγωγές από την Κίνα έφτασαν το ιστορικό υψηλό των $113,45 δισ.
Η Ινδία επιδιώκει πρόσβαση στην κινεζική αγορά, ενώ το Πεκίνο αναζητά εναλλακτικές διόδους ανάπτυξης σε μια περίοδο εσωτερικής κατανάλωσης που επιβραδύνεται.
Παράλληλα, η στενή σχέση Κίνας–Πακιστάν αποτελεί «αγκάθι». Σύμφωνα με το SIPRI, σχεδόν τα 2/3 των κινεζικών εξαγωγών όπλων την περίοδο 2020–24 κατευθύνθηκαν στο Πακιστάν, με την Κίνα να καλύπτει το 81% των εισαγωγών οπλισμού της Ισλαμαμπάντ.
Εξάρτηση σε κρίσιμους κλάδους
Η στρατηγική της Ινδίας να αναδειχθεί σε εναλλακτικό κόμβο παραγωγής ("China+1") σκοντάφτει στην εξάρτησή της από κινεζικές πρώτες ύλες και ενδιάμεσα προϊόντα.
Στα φαρμακευτικά, το 70% των δραστικών ουσιών (APIs) προέρχεται από την Κίνα, ενώ στα βιο-φαρμακευτικά το ποσοστό φτάνει στο 90%.
Στον τομέα των ηλεκτρονικών, των μηχανημάτων και των χημικών, η εξάρτηση είναι εξίσου μεγάλη.
Στην ηλεκτροκίνηση, όπου η Ινδία έχει θέσει στόχο το 30% των νέων πωλήσεων οχημάτων να είναι ηλεκτρικά έως το 2030, οι κατασκευαστές βασίζονται σε κινεζικούς μαγνήτες σπανίων γαιών, λίθιο και κοβάλτιο.
«Η κυβέρνηση έχει ωθήσει την αυτοκινητοβιομηχανία σε θέση εξάρτησης από την Κίνα», επισημαίνει ο Μπαντάρι.
Τι επιδιώκουν οι δύο πλευρές
Η Ινδία θέλει να περιορίσει το έλλειμμα, αλλά και να εξασφαλίσει κρίσιμες εισροές πρώτων υλών. Ο Κινέζος ΥΠΕΞ δεσμεύθηκε ότι το Πεκίνο θα βοηθήσει με σπάνιες γαίες, μηχανήματα διάνοιξης σηράγγων και λιπάσματα.
Για την Κίνα, το άνοιγμα στην ινδική αγορά είναι μονόδρομος. Μετά την απαγόρευση εταιρειών όπως η TikTok και η Shein, η πρόσβαση στην Ινδία θα προσέφερε ανάσα σε κλάδους που αντιμετωπίζουν υπερπαραγωγή και πτώση της ζήτησης. Η κινεζική BYD, για παράδειγμα, φέρεται να εξετάζει εργοστάσιο στην Ινδία, μετά την είσοδο της VinFast από το Βιετνάμ.
Βήματα προσέγγισης και το μεγάλο ερώτημα
Σημάδια αποκλιμάκωσης ήδη διαφαίνονται: οι δύο πλευρές συμφώνησαν στην επανεκκίνηση των απευθείας πτήσεων, που είχαν διακοπεί από το 2020, καθώς και στο άνοιγμα τριών συνοριακών εμπορικών σημείων.
Επίσης, ινδικοί κολοσσοί όπως η Reliance και η Adani διερευνούν συνεργασίες με κινεζικές εταιρείες.
Παρά τα θετικά μηνύματα, τα χρόνια ρήγματα και η βαθιά δυσπιστία παραμένουν. Οι ειδικοί δεν αναμένουν μια στρατηγική σύγκλιση ανάλογη με εκείνη της Ινδίας με τις ΗΠΑ (μέχρι πρότινος) ή τη Ρωσία.
Η παρουσία Μόντι στην Κίνα είναι περισσότερο σήμα διάθεσης για εξεύρεση κοινών παρανομαστών, έστω και υπό την πίεση της οικονομικής πραγματικότητας.
Το αν ο «χορός» του ελέφαντα με τον δράκο θα συνεχιστεί ή θα λήξει πρόωρα, θα φανεί μετά τη σύνοδο στο Τιαντζίν.
