Νομοθετικές βελτιώσεις ετοιμάζεται να φέρει στη Βουλή η κυβέρνηση για να... ξεκολλήσει από τη λάσπη ο Φορέας που θα αποκτά τις κύριες κατοικίες ευάλωτων οφειλετών, ώστε να αποφεύγουν την έξωση. Όμως, οι εταιρείες διαχείρισης δανείων δεν πιστεύουν ότι ο Φορέας θα μπορέσει τελικά να προσελκύσει ιδιωτικά κεφάλαια για να ιδρυθεί και επικρατεί η άποψη ότι η λειτουργία που καλείται να επιτελέσει ο νέος Φορέας αποτελεί άσκηση κοινωνικής πολιτικής και θα ήταν καλύτερο να τη χρηματοδοτήσει το κράτος.
Πέρα από τη νομική και οικονομική πλευρά του ζητήματος, το εγχείρημα της ίδρυσης ενός Φορέα που θα αποκτά τα ακίνητα ευάλωτων δανειοληπτών, όταν αυτά χάνονται σε πλειστηριασμό, και θα τους τα εκμισθώνει για μια 12ετία, ώστε να αποφεύγουν την έξωση, έχει παραμέτρους που προκαλούν έντονο προβληματισμό τόσο στον ιδιωτικό τομέα, όσο και στην κυβέρνηση.
Η κυβέρνηση έχει οραματισθεί έναν φορέα που θα λειτουργήσει με ιδιωτικά κεφάλαια, όμως δεν φαίνεται ότι αυτή η δραστηριότητα να προσελκύει ενδιαφέρον ως τώρα, γι' αυτό και η ίδρυση του Φορέα έχει καθυστερήσει σοβαρά. Οι ιδιώτες εν δυνάμει ενδιαφερόμενοι επενδυτές φοβούνται ότι, αργά ή γρήγορα, κάποιοι από τους οφειλέτες που θα περάσουν οι κατοικίες τους στον Φορέα θα αθετήσουν τις πληρωμές των ενοικίων και θα πέσει στον Φορέα το βάρος της εκκίνησης διαδικασιών έξωσης, που αναπόφευκτα θα δημιουργήσουν αρνητική δημοσιότητα.
Παρότι δεν έχει ειπωθεί δημόσια από τον Χρήστο Σταϊκούρα, που υπήρξε ο εμπνευστής του Φορέα, ένας από τους στόχους που επιδίωξε όταν νομοθέτησε ότι θα είναι αμιγώς ιδιωτικός ήταν να αποφύγει η κυβέρνηση να σχετιστεί με τις επώδυνες διαδικασίες έξωσης ευάλωτων οφειλετών από τις κατοικίες τους.
Γενναία κίνητρα στους ιδιώτες
Κάπως έτσι, φθάνουμε τώρα στο σημείο όπου η κυβέρνηση κάνει μια τελευταία προσπάθεια να δημιουργήσει ακόμη πιο ευνοϊκές προϋποθέσεις για να προσελκύσει ιδιωτικά κεφάλαια στο νέο Φορέα, ενώ από την πλευρά των εταιρειών διαχείρισης δανείων εκπέμπεται το μήνυμα ότι αυτή η προσπάθεια θα είναι μάταιη και καλό θα είναι να αναλάβει το ίδιο το κράτος τον έλεγχο και τη χρηματοδότηση του Φορέα.
Στο νομοσχέδιο που έχει έτοιμο να καταθέσει ο Κωστής Χατζηδάκης περιλαμβάνονται προτεινόμενες διατάξεις που θα βοηθήσουν να κερδίσουν ακόμη περισσότερα όσοι θελήσουν να εμπλακούν στην ίδρυση και λειτουργία του νέου Φορέα:
- Εξομοιώνεται η φορολόγηση του Φορέα με το φορολογικό καθεστώς των εταιριών που επενδύουν και διαχειρίζονται ακίνητα που παράγουν εισόδημα (Ανώνυμες Εταιρείες Επενδύσεων σε Ακίνητη Περιουσία - ΑΕΕΑΠ). Έτσι, ο νέος φορέας, μεταξύ άλλων, θα απαλλάσσεται από τον φόρο εισοδήματος και από τον φόρο στη διανομή μερίσματος.
- Προβλέπεται ότι ο φορέας θα αποκτά τα ακίνητα με έκπτωση 30% επί της εμπορικής αξίας του ακινήτου ή της τιμής πρώτης προσφοράς.
- Θεσπίζεται η υποχρέωση εκ μέρους του οφειλέτη της πρόσβασης εμπειρογνώμονα στην κατοικία προκειμένου να καταγράψει την πραγματική κατάσταση και αξία του ακινήτου. Εάν διαπιστωθούν πολεοδομικές παραβάσεις που οδηγούν σε πλήρη αδυναμία νομιμοποίησης λόγω του θεσμικού πλαισίου, θα απαλλάσσεται ο Φορέας από την υποχρέωση αγοράς.
«Να βάλει τα χρήματα το κράτος»
Παρά τις γενναιόδωρες αυτές παροχές προς τους ιδιώτες επενδυτές, ένα από τα κορυφαία στελέχη του χώρου των εταιρειών διαχείρισης δανείων, ο εκτελεστικός πρόεδρος της doValue, Θ. Καλαντώνης δεν εμφανίζεται αισιόδοξος ότι μπορεί να προσέλθουν ιδιώτες κεφαλαιούχοι για να αναλάβουν τον νέο Φορέα. Σε άρθρο του (στην «Καθημερινή»), το οποίο εκφράζει την κοινή συνισταμένη των απόψεων που επικρατούν στον κλάδο των εταιρειών διαχείρισης δανείων, ο κ. Καλαντώνης πετά πίσω το... μπαλάκι στην κυβέρνηση, υπογραμμίζοντας ότι είναι ανάγκη το κράτος να αναλάβει τη χρηματοδότηση.
Όπως τονίζει,
- Οι πλειστηριασμοί ακινήτων δεν αποτελούν επιλογή, αλλά υποχρέωση των servicers. Εκ των πραγμάτων, λοιπόν, έχουν δρομολογηθεί για το επόμενο διάστημα πλειστηριασμοί, που περιλαμβάνουν και έναν όχι αμελητέο αριθμό ακινήτων που χρησιμοποιούνται ως πρώτη κατοικία.
- Η προστασία της πρώτης κατοικίας εντάσσεται στην κοινωνική πολιτική. Και η κοινωνική πολιτική ασκείται από το κράτος. Δεν μπορεί να μετατίθεται ούτε στη διακριτική ευχέρεια, ούτε στην ευθύνη των άλλων συμμετόχων στην οικονομική διαδικασία - τραπεζών, ή επενδυτών, ή εταιριών διαχείρισης.
- Σήμερα υπάρχουν και τα εργαλεία και οι πόροι ώστε να τύχουν αρωγής για τη στέγασή τους εκείνοι που πράγματι το έχουν ανάγκη. Για τους πραγματικά ευάλωτους έχει εξαγγελθεί η δημιουργία ενός Φορέα απόκτησης ακινήτων.
- Ένας από τους λόγους που η συγκρότηση του Φορέα του Ν.4738/2020 καθυστερεί είναι η προσέλευση των αναγκαίων κεφαλαίων. Σε τελική ανάλυση, όμως, λίγη σημασία έχει εάν θα είναι ιδιωτικά ή κρατικά. Με μια σχετικά χαμηλή συμβολή του Δημοσίου, της τάξης του μισού δισ. ευρώ, θα μπορούσαν να ενταχθούν στο Φορέα τα επόμενα δύο ή τρία χρόνια περί τις 10 χιλιάδες ακίνητα πρώτης κατοικίας ευαλώτων. Η ανησυχία για την συμβατότητα με τις κοινοτικές προδιαγραφές για τις κρατικές ενισχύσεις αμβλύνεται καθώς υπάρχει πια το προηγούμενο του κυπριακού σχεδίου, που ενέκριναν οι Βρυξέλλες.
- Το πιο σημαντικό είναι να ξεκαθαρίσουν τα όρια μεταξύ επιχειρηματικής δραστηριότητας και κοινωνικής πολιτικής - και η δεύτερη να ασκηθεί με γενναιοδωρία ως προς τις παροχές και με αυστηρότητα ως προς τους όρους. Έτσι θα διασφαλιστεί το δικαίωμα στη στέγαση για τους πράγματι ευάλωτους, μαζί με τη δυνατότητα στο μέλλον να ανακτήσουν και την ιδιοκτησία του ακινήτου τους.
